کدام برجام احیا خواهد شد؟

به گزارش حلقه وصل، امروز با توجه به حرکت وضعی زمین نزدیک به ۲۰۰۰ روز از امضای برجام در روزهای گرم تیرماه سال ۱۳۹۴ می‌گذرد، زمانی که ظریف و مو گرینی پشت تریبون ایستادند و گفتند به یک توافق تاریخی دست یافته‌ایم! دقیقاً به نکته درستی اشاره کرده بودند این توافق تاریخی بود، زیرا نه تنها از همان ماه‌های اول توسط طرف غربی نقض شد بلکه در میانه آوریل زمانی که شکوفه‌های گیلاس در ژاپن خودنمایی می‌کردند یانکی آمریکایی آمد و به زیر مذاکره زد و هوای بهاری مذاکرات برجامی از بلاتکلیفی خارج و زمستان آغاز شد.

اما قصه این توافق تاریخی فقط به آغاز زمستان ختم نشد و پس از اغماء سه ساله ناشی از دوره استبداد صغیر ترامپ در عرصه روابط بین‌الملل، دوباره صحبت از گفت‌وگو و مذاکره به میان آمد و همزمان با شکفتن شکوفه‌های گیلاس در ژاپن این بار میز به هم ریخته مذاکرات مزین شد تا برای تکرار تاریخ هم که شده دورها و نشست‌های برجامی در هوای بهاری وین از سر گرفته شود و این هفته پنجمین دور و به قول دیپلمات روس دور پایانی نشست‌های احیای برجام از سر گرفته شد. اما آیا برجام احیا می‌شود؟!

اینطور به نظر می‌رسد که از اظهار نظرها نسیم بهاری نمی‌وزد و سرخوشی عجیبی که در اوایل شروع مذاکرات احیا برجام وجود داشت حالا به ابهام بدل شده‌ است و طرف‌ها می‌دانند به سادگی رد امضای ترامپ پاک نخواهد شد.

در این میان رافائل گروسی با اظهار نگرانی در گفت‌وگو با فایننشال تایمز مدعی شده‌ است: غنی‌سازی ۶۰ درصدی بسیار جدی است و تنها توسط کشورهایی انجام می‌شود که به دنبال بمب هستند!

و یا رابرت مالی مذاکره کننده ارشد آمریکا بلافاصله پس از بازگشت به پایتخت اتریش برای شرکت در دور پنجم مذاکرات تاکید کرد: دور جدید مذاکرات می‌تواند سازنده باشد وشاید به نتایج خوبی هم دست پیدا کنیم، ولی کار برای انجام هنوز بسیار است!

همچنین سید عباس عراقچی نیز قبل از حرکت از تهران به سمت وین اظهار نظر مشابهی را مطرح کرد و گفت: مسائل جدی و مهمی کماکان باقی مانده که باید حل و فصل شود.

اما این مسائل چیست که اینطور زمان دیپلمات‌های دو طرف میز مذاکره را به حراج می‌برد؟

می‌توان موریانه زمانی که به جان مذاکرات احیای برجام افتاده است را در این یک جمله خلاصه کرد: «نه آمریکا می‌تواند به خواست ایران تن دهد و کلیه تحریم‌ها را لغو کند و نه ایران حاضر است سانتریفیوژهای نسل جدیدی را که در یک سال اخیر فعال کرده خاموش کند». 

به گفته علی‌اکبر صالحی در حال حاضر ذخیره اورانیوم ۲۰ درصدی به بالای ۹۰ کیلو، اورانیوم غنی‌سازی شده ۶۰ درصدی به بیش از ۳.۵ کیلو و اورانیوم ۵ درصدی به ۵۰۰۰ کیلو گرم در ماه‌های اخیر رسیده است.

در مقابل آمریکا برداشته شدن عمده تحریم‌ها را مشروط به تخریب سانتریفیوژهای نسل جدید IR۶, IT۴ و IR۹ کرده است و هدف از خارج ساختن این سانتریفیوژها از روند غنی‌سازی را افزایش «فاصله گریز» به حداقل ۱۲ ماه عنوان کرده است، زیرا با این روند غنی سازی فاصله دست یابی ایران به بمب اتمی به ۳ تا ۴ ماه کاهش یافته یافته است!

با این وجود دقیقا کدام برجام احیا خواهد شد؟

می‌توان گفت برجام به شکل سال ۲۰۱۵ احیا نخواهد شد چراکه اگر برجام به آن شکل قرار بود بماند الان مانده بود! هدف کنونی غرب در مذاکرات احیای برجام رسیدن به توافق پوسته‌ای است تا جو روانی برای مذاکرات عمیق‌تر و حتی شکل دادن به یک ترتیبات امنیتی منطقه‌ای با هدف کاهش نفوذ ایران آماده شود؛ فرض عقب نشینی از مواضع در احیای برجام فرضی عبث و بیهوده است چراکه با فرض عقب نشینی احتمالا ایران میزان غنی سازی خود را کاهش می‌دهد و یا چرخش تعدادی از سانتیریفیوژها را متوقف می‌کند و در مقابل نیز آمریکا در قامت یک شوالیه بخشی از تحریم‌ها را لغو می‌کند این همان تکرار برجام ۲۰۱۵ است که دیوارهایش فروریخته!

حتی اگر این روند عقب نشینی به سبک «مون والک» هم شکل بگیرد باز در نهایت قلم حریص غرب به سمت موشک‌ها و سیاست‌های منطقه‌ای ایران نشانه گرفته می‌شود چراکه درد نفس گیری که به جان غرب افتاده ناشی از همین دو موضوع است.

بنابراین سر دادن نوای وین! در این روزها چندان گوش نواز نیست و تنها رقص بر ویرانه‌ها را تداعی می‌کند چیزی که در این هشت سال به کرات دیده شده است.

از برجام ۲۰۱۵ چیزی باقی نمانده و طرف مقابل هم بعید به نظر می‌رسد از مواضع خود کوتاه بیاید، چون اگر میخواست کوتاه بیاید میز مذاکرات را به میز شام آخر بدل نمی‌کرد لذا بهتر است منافع ملی بر منافع جناحی ارجحیت پیدا نکند.

ایران با ۱۶۰۰ تحریم اعمال شده و فشار حداکثری نهایت بازی را دیده و چیزی برای از دست دادن ندارد و حالا وقت تانگوی غرب در وین است.