پیام سفر معاون وزیر خارجه آمریکا به ترکیه چیست؟

به گزارش حلقه وصل، امروز در آنکارا، نخستین دیدار رسمی بین دولت جو بایدن و دولت اردوغان، صورت خواهد گرفت.

اگر چه قبلاً بین بایدن – اردوغان، همچنین سالیوان – کالین و بلینکن – چاووش اوغلو، گفتگوی تلفنی در جریان بوده، اما دیدار حضوری از منظر دیپلماتیک ارزش و اهمیت بیشتری دارد و البته سفر نماینده تیم جو بایدن به آنکارا، در سطح یک مقام عالی رتبه نیست و معاون وزیر امور خارجه به آنکارا رفته است.

پیداست که آنکارا ترجیح می داد در سفر اول، پذیرای خود آنتونی بلینکن باشد،  اما رویکرد دولت جو بایدن در قبال ترکیه، چنین انتظاری را دور از دسترس نشان می دهد. چرا که نخستین اقدام جو بایدن علیه ترکیه، به رسمیت شناختن ادعای تاریخی کشتار ارامنه بود که از منظر تاریخچه روابط آنکارا – واشنگتن، یک شوک جدی محسوب می شود.

اما نگاهی به اظهارات مقامات دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه ترکیه، نشان می دهد که در  مورد آمریکا، ناامید نیستند و سخت در تلاشند تا موانع موجود، لااقل به طور نسبی و تدریجی، برداشته شوند.

شرمن در برابر اونال

بر اساس اطلاعاتی که وزارت امور خارجه ترکیه منتشر کرده، امروز اولین دیدار سطح بالا از ترکیه پس از روی کار آمدن دولت بایدن در ایالات متحده آمریکا در حال انجام است و وندی شرمن، معاون وزیر خارجه ایالات متحده امروز مهمان آنکارا است.

در بیانیه وزارت امور خارجه ترکیه به این اشاره شده که رایزنی های سیاسی امروز در آنکارا در تاریخ ۲۷ مه ۲۰۲۱ به ریاست سدات اونال معاون وزیر امور خارجه و وندی شرمن معاون وزیر خارجه ایالات متحده انجام می شود.

انتظار می رود که در این رایزنی که روابط ترکیه و ایالات متحده و همچنین موضوعات منطقه ای و بین المللی مورد بحث قرار گیرد. شرمن پس از دیدارهایش در بروکسل به ترکیه آمده و قرار است علاوه بر دیدار با همتای ترک، با نمایندگان برخی از سازمان های غیر دولتی در ترکیه دیدار خواهد کرد.

سدات اونال از دیپلمات های باتجربه ترکیه است ک چندی پیش، سفر به قاهره و دیدار با دیپلمات های دولت سیسی را بر عهده گرفت.  او نیز همچون فریدون سنیریلی اوغلو از دیگر دیپلمات های شناخته شده دستگاه دیپلماسی ترکیه، علاوه بر پرونده خاورمیانه، با موضوع سیاست های آمریکا نیز، آشنایی خوبی دارد.

واکنش نرم اردوغان به رویکرد هجومی بایدن

توجه سخنان اردوغان درباره آمریکا در دو ماه اخیر، نشان دهنده این است که او می خواهد، به هر قیمتی شده، روابط ترکیه – آمریکا را از گزند رویکرد هجومی دولت بایدن دور نگه دارد و با تیم او، به میزان قابل توجهی از تعامل و سازش، دست پیدا کند.

شاید به همین خاطر است که حتی پس از اقدام بایدن در مورد به رسمیت شناختن نسل کشی ارامنه، همان طیب اردوغانی که با کسی رودربایستی ندارد، باز هم با رئیس جمهور آمریکا، از درِ تعارف وارد شده و اعلام کرد: «جناب رئیس جمهور بایدن! شما ما را به نسل کشی متهم کردید و حالا از اسراییل حمایت می کنید. شما با دستان خونین تاریخ را می نویسید. شما، ما را ناچار کردید این سخن را بر زبان بیاوریم».

از نظر برخی از تحلیل گران سیاسی ترکیه گفتن عبارت «شما ما را ناچار کردید این حرف را بزنیم»، حکم یک ترمز کوچک دارد که نشان می دهد اردوغان در سخنرانی زنده و حزبی خود، اصطلاحاً جوگیر شده و می خواهد نشان دهد که تمایل زاید الوصفی برای بیان توصیف «تاریخ نوشتن با دستان خونین» نداشته است. اما چرا اردوغان تا این اندازه با بایدن تعارف دارد؟ پاسخ چنین است:

۱.شوک دلاری و مشکلات اقتصادی، هزینه های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی گزافی بر دست حزب حاکم گذاشته است.

۲.اردوغان هنوز هم امیدوار است که در مورد تحویل گرفتن اف ۳۵ بایدن را راضی کند.

۳.در همان شبی که بایدن با اردوغان صحبت کرد و به او اطلاع داد که تا چند ساعت دیگر، نسل کشی ارامنه را به رسمیت خواهم شناخت، توافق شد که در نشست آتی سران ناتو در بروکسل، دیداری بین اردوغان و بایدن صورت بگیرد و در آن دیدار، بخشی از مشکلات، حل شوند.

اقدام معنی دار اردوغان، قبل از سفر شرمن

تنها دو هفته مانده به دیدار اردوغان و بایدن، رئیس جمهور ترکیه، اقدام نمادین مهمی انجام داد و تجار و بازرگانان آمریکایی را به سرمایه گذاری در ترکیه فرا خواند.

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه،  در یک تله کنفرانس سیاسی، گروه کثیری از اعضای اتاق بازرگانی و تجار آمریکایی را مورد خطاب قرار داد و اعلام کرد که آنکارا اراده و عزمی راسخ برای دستیابی به هدف حجم یکصد میلیارد دلاری تجارت با آمریکا دارد و امیدوار است که دولت جدید آمریکا نیز در این مورد، با شوق و انگیزه، قدم بردارد.

ظاهراً سفیر جدید ترکیه در آمریکا یعنی حسن مراد مرجان که به تازگی از توکیو به واشنگتن منتقل شده، همراه با تیمی از لابی گران اقتصادی و سیاسی، به نتایج اولیه ای دست یافته اند و امیدوارند که آسمان ابری و ناآرام روابط ترکیه و آمریکا، رفته رفته آفتابی شود. چرا که اردوغان در دیدار مجازی خود با تجار آمریکایی اعلام کرد که با وجود آن که رئیس جمهور ایالات متحده، نسل کشی ارامنه را به رسمیت شناخته،  اما گفتگوی آتی او با جو بایدن در ماه ژوئن و در بروکسل، نویدبخش فصلی جدید خواهد بود.

اردوغان در سخنان خود، بر مساله «اصلاحات سیاسی و قضائی» نیز تاکید کرد و از سرمایه گذاران آمریکایی خواست که به ترکیه توجه بیشتری داشته باشند و از امتیازات تشویقی دولت ترکیه، استفاده کنند.

وی در این مورد گفت: «ما مسئولیت های نهادهای خود را برای جذب سرمایه گذاری های خارجی تعیین کرده ایم. امیدوارم که ما به زودی سند خود را با ملت و سرمایه گذاران بین المللی در میان بگذاریم. ما می خواهیم سهم سالانه کشورمان از سرمایه گذاری های مستقیم بین المللی را در میان مدت تا سقف ۵۰ درصد افزایش دهیم. برای این منظور، ما استفاده از سیستم تشویقی خود را ساده می کنیم و بهره مندی سرمایه گذاران از مشوق ها را آسان تر می کنیم. ضمن افزایش میزان سرمایه گذاری ها، ما به پروژه هایی اهمیت می دهیم که تحول فناوری کشور ما را تسریع و اشتغال ایجاد می کنند و به تراز حساب جاری ما کمک می کنند. ما به جذب سرمایه گذاران بین المللی در زمینه های خاص، به ویژه در فناوری اطلاعات و ارتباطات، انرژی و تدارکات ادامه خواهیم داد. وزارت تجارت، وزارت صنعت و فناوری، دفاتر سرمایه گذاری ریاست جمهوری و تحول دیجیتال و سایر نهادها آماده هستند تا در پروژه های جدید سرمایه گذاری شما از همه پشتیبانی لازم را داشته باشند».

اختلافات مهم

ترکیه و آمریکا در چند موضوع مهم، اختلاف دارند:

۱.آمریکا، از نزدیک شدن ترکیه به روسیه هراس دارد و خرید سامانه موشکی اس ۴۰۰ را بهانه کرده و نه تنها مقامات صنایع دفاعی ترکیه را در لیست تحریم قرار داده، بلکه مانع از صادرات اف ۳۵ به ترکیه و تولید قطعات این جنگنده در خاک ترکیه شده است.

۲.آمریکا در پرونده شرق مدیترانه، نگرش ترکیه به قبرس، یونان و منابع انرژی آن منطقه را نمی پسندد.

۳.ترکیه به شدت از حمایت سیاسی – نظامی آمریکا از نهادهای اقماری پ. ک.ک در شمال سوریه ناراضی است.

۴.ترکیه انتظار دارد که دولت آمریکا به فعالیت شاگردان گولن در ایالات مختلف، پایان دهد.

سفر وندی شرمن به آنکارا، اگر چه سفری در سطح پایین است اما دست کم این امکان را فراهم می سازد که ترکیه بخش بیشتری از سناریوهای احتمالی تصمیمات جو بایدن در مورد روابط آتی با آنکارا و چالش های مختلف را ارزیابی کند.

واقعیت این است که با توجه به ژرفای برخی اختلافات مهم بین آمریکا و ترکیه، نه تنها از سفر شرمن، بلکه از دیدار اردوغان – بایدن هم نمی توان انتظار داشت. اما ممکن است که در حوزه اقتصادی، اتفاقات مثبت جدیدی برای افزایش مبادلات تجاری روی دهد.