ایران، آمریکا و آینده برجام از نگاه اندیشکده روسی

به گزارش حلقه وصل، ایالات متحده آمریکا در زمان ریاست جمهوری دونالد ترامپ، از برجام خارج شد و پس از آن تلاش کرد تا در فرایند فشار حداکثری، تهران را مجبور به تسلیم کند. اظهارات جو بایدن، رئیس جمهوری کنونی آمریکا در انتخابات ۲۰۲۰، بیانگر برنامه دولت برای بازگشت به برجام بود، بیشتر کارشناسان بر این عقیده بودند که بایدن به برجام باز می‌گردد اما همزمان برخی از آنها از فرمت‌های دیگری یاد می‌کردند که مجدداً در راستای محدودیت بیشتر ایران و گسترش توافق با اضافه کردن موارد جدید منطقه‌ای است. اندیشکده باشگاه مباحثه والدای در تاریخ ۲۶ اسفندماه ۱۳۹۹، میزبان نشستی درباره دولت جدید آمریکا و آینده برجام بودند.

در این نشست ابتدا ایوان تیموفیِف، کارشناس مسائل مربوط به تحریم و مدیر اندیشکده والدای، گفت: از روزهای اول ریاست جمهوری بایدن اعلام شد که این دولت برای بازنگری در بسیاری از سیاست‌های اعمال شده در دوره ترامپ، برنامه‌ریزی دارد. ترامپ با خروج از برجام، زمینه‌ساز تشدید تحریم‌های یکجانبه علیه ایران شد و به این کشور از نظر اقتصادی آسیب جدی وارد کرد. با این حال محور سیاسی بایدن درباره برجام، یافتن مصالحه و در نظر گرفتن بازگشت به توافق است.

برخی کارشناسان به دنبال تخریب و اغراق در مورد توسعه برنامه هسته‌ای ایران هستند

آندری خلوپکوف، مدیر مرکز مطالعات انرژی و امنیت، با توجه به عملیاتی نشدن تصمیمات دولت جدید آمریکا درباره برجام، توضیح داد: طرح بازگشت به برجام نتیجه‌ای در بر نداشت، حتی ایده‌هایی که در سطح کارشناسی برای لغو تحریم‌ها مطرح شدند، اجرایی نشد. تقریباً تمام تحریم‌ها همچنان اعمال می‌شود.

وی ادامه داد: تهران حداقل از اتحادیه اروپا انتظار داشت تا اقدامی را انجام دهد، اما این اتفاق نیفتاد. ایران در پاسخ به اقدامات ایالات متحده آمریکا، تقریباً از همه شاخص‌های مربوط به برنامه هسته‌ای که در برجام ثبت شده، فراتر رفته است. اما این سؤال که آیا ایران به سمت تسلیحات هسته‌ای پیش می‌رود؟ به نظر من کارشناسان و تحلیلگران در حال تخریب و اغراق در سطح توسعه هسته‌ای ایران هستند.

مذاکرات ممکن است به گونه دیگری پیش برود

دیمیتری کیکو، مدیر گروه کنترل محدودیت‌های خارجی در وزارت دارایی فدراسیون روسیه، با توجه به طولانی شدن روند بازگشت آمریکا به برجام، بیان کرد: در این مرحله قضاوت در مورد برنامه‌های طولانی مدت بایدن برای توافق با ایران دشوار است. دولت آمریکا ممکن است منتظر وضعیت انتخابات در ایران باشد، اگر محافظه کاران به قدرت برسند، مذاکرات امکان دارد به شکل دیگری پیش برود. هنوز هیچ گفت‌وگوی فعالی در قالب ۶ طرف (۵+۱) انجام نشده است، شاید آمریکایی‌ها نمی‌خواهند با دولت فعلی ایران تعامل داشته باشند و در نظر گرفتن این موضوع دور از ذهن نیست.

انتخابات ریاست جمهوری در ایران و آمریکا بر اولویت‌های سیاست خارجی تأثیر می‌گذارد

زهره خان‌محمدی، استاد دانشگاه شهید بهشتی در این نشست، گفت: برای تمدید توافق هسته‌ای باید به چند نکته بپردازیم، اینکه چه کسی در ایران (انتخابات ریاست جمهوری) به قدرت می‌رسد، آینده تحریم‌های مربوط به برجام چه می‌شود و روند مشارکت روسیه و اقدامات آمریکا چگونه خواهد بود. در ابتدا باید گفت که انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا و ایران بر اولویت‌های سیاست خارجی تأثیر می‌گذارد، دولت روحانی به منظور لغو تحریم‌ها تلاش می‌کند تا به برجام برگردد، اما بعید به نظر می‌رسد که موفق شود. البته باید گفت که نقش هر یک از شرکت کنندگان برای برجام معنادار است. در این میان روابط روسیه و ایران نیز مهم است.

هانا هوته، پژوهشگر ارشدِ مرکز مطالعات منع گسترش تسلیحات هسته‌ای در آلمان، با اشاره به موقعیت ایران در خاورمیانه، بیان کرد: در هفته‌های اخیر شاهد یک بازی طناب کشی بین ایران و آمریکا بودیم. اسرائیل (رژیم صهیونیستی) در تلاش است تا مناسبات خود با کشورهای عربی را اصلاح کند و در صدد آن است که یک موقعیت مشترک در منطقه تشکیل دهد تا در طی آن دولت بایدن را متقاعد کند که بازگشتی به برجام صورت نگیرد.  

وی افزود: تغییر سیاست‌های ایران در منطقه دور از ذهن است، حتی امکان ادامه آن با شدت بیشتر نیز وجود دارد. برای اسرائیل نیز مهم است که آمریکا به توافق هسته‌ای با ایران بر نگردد.