سرویس جهان حلقه وصل - مجله آمریکایی پولیتیکو در گزارشی نوشت: رئیس‌جمهور جو بایدن ظرف شش هفته پس از روی کار آمدنش سوریه را بمباران، عربستان و میانمار را تحریم کرده و در راستای بازگشت به توافق هسته‌ای گام‌هایی برداشته است. اما بایدن اگر تصورش این است که می‌تواند تصمیمات مرتبط با سیاست خارجی را بدون مشورت با رابرت منندز سناتور ایالت نیوجرسی اتخاذ کند، سخت در اشتباه است.
پولیتیکو می‌نویسد: رئیس کمیته روابط خارجی سنا در گذشته نیز در این زمینه نقش ایفا کرده است. او شیوه پرداختن دولت اوباما به امور بین‌المللی را چندان نمی‌پسندید. از دیدگاه منندز، نحوه پرداختن اوباما به سیاست خارجی به گونه‌ای بود که گویی سیاست مذکور تنها مسیر پیش روی کاخ سفید بود. در نتیجه، او غالباً اوضاع را برای باراک اوباما رئیس‌جمهور سابق سخت و دشوار می‌ساخت، به ویژه در حوزه‌هایی که کسب تائیدیه کنگره الزامی بود.
منندز به دنبال همراه کردن بایدن با کنگره
این سناتور ۶۷ ساله که سابقاً نیز از اعضای طولانی مدت مجلس نمایندگان بوده است، در گفتگو با نشریه پولیتیکو اظهار داشت که اوباما اغلب او را ناامید می‌کرد، زیرا به جای اینکه پیشاپیش با قانونگذاران مشورت کند، صرفاً آنها را از تصمیمات خود مطلع می‌کرد. منندز در نهایت در خصوص چند مسئله از جمله توافق هسته‌ای و تلاش اوباما جهت احیای روابط با کوبا رو در روی کاخ سفید قرار گرفت.
با این حال، او امیدوار است که اوضاع در دولت بایدن عوض شود ــ و رئیس‌جمهور بتواند کنگره را با خود همراه سازد.
منندز در جریان مصاحبه اظهار داشت: «جدای از این واقعیت که کرسی‌های سنا به صورت ۵۰-۵۰ تقسیم شده‌اند، وقتی از سیاست خارجی سخن می‌گوییم، هرگاه بتوانیم یک حمایت دوحزبی به وجود بیاوریم ــ شاید نه حمایت همه ۱۰۰ عضو سنا ــ از جایگاه قوی‌تری در دنیا برخوردار می‌شویم. من معتقدم رئیس‌جمهور بایدن نیز این مسئله را باور دارد.»
منندز در راستای موفقیت سیاست خارجی بایدن اهمیت حیاتی دارد
با این حال، کاخ سفید شروع خوبی نداشته است. منندز هفته گذشته از اینکه تیم بایدن وی را پیشاپیش از تصمیم رئیس‌جمهور جهت دست زدن به حملات تلافی‌جویانه ضد مواضع ایران در سوریه مطلع نکرده است ابراز ناراحتی کرد. همچنین، پس از آنکه دستگاه اطلاعاتی آمریکا در گزارش خود محمد بن سلمان ولیعهد و رهبر بالفعل عربستان را رسماً در قتل جمال خاشقچی مقصر دانست، منندز و دیگر دموکرات‌ها خواستار مجازات شدیدتر عربستان شدند.
منندز طی بیانیه‌ای اعلام کرد: «امیدوارم این صرفاً اولین گام باشد و دولت تدابیر محکم‌تری اتخاذ کند و شخص محمد بن سلمان ولیعهد عربستان را به خاطر نقشش در این جنایت هولناک پاسخگو سازد.»
بنابراین، عجیب نیست که کاخ سفید تلاش می‌کند تا نظر مساعد منندز را جلب کند. منندز از بریدن از حزب خود هراسی ندارد و در گذشته نیز اوضاع را برای رؤسای جمهوری که سعی داشته‌اند با کنگره با قلدری رفتار کنند، سخت و دشوار ساخته است. حفظ منندز در راستای موفقیت سیاست خارجی بایدن اهمیت حیاتی دارد.
منندز در این باره گفت: «این امر همه چیز را در دنیا دستخوش تغییر می‌کند. منظور این نیست که ۱۰۰ درصد مواقع با یکدیگر توافق نظر داشته باشیم. منظور این است که همدیگر را بفهمیم و بدانیم که از کجا آمده‌ایم ــ و رسیدن به توافق نظر را محتمل‌تر سازیم.»
اختلاف‌نظر منندز و بایدن در حوزه‌های کلیدی
این شاید اندکی خوش‌بینانه باشد. منندزِ جنگ‌طلب و دولت بایدن احتمالاً بر سر برخی حوزه‌های کلیدی اختلاف‌نظر خواهند داشت: توافق هسته‌ای منعقده با ایران، روابط آمریکا با کوبا، بهره‌گیری آمریکا از نیروی نظامی در خارج، و چگونگی پرداختن به نیکولاس مادورو دیکتاتور ونزوئلا.
به‌طور کلی، منندز موضع سختگیرانه‌ای در قبال حکومت‌های استبدادی اتخاذ کرده و مذاکرات یا توافقاتی که به نظر توأم با امتیازدهی به چنین حکومت‌هایی هستند را مذموم می‌شمارد. او احتمالاً با تیم بایدن راه نخواهد آمد. بسیاری از اعضای تیم بایدن در دولت اوباما نیز حضور داشته‌اند و به دنبال نجات توافقاتی نظیر توافق هسته‌ای یا احیای روابط با کوبا هستند. روابط با کوبا در دوران زمامداری دونالد ترامپ رئیس‌جمهور سابق لطمه خورد. منندز همچنین بر نقش پررنگ‌تر کنگره در خصوص بکارگیری قوای نظامی آمریکا در خارج پافشاری خواهد کرد.
بن رودز از نیروهای اصلی در گشایشات دیپلماتیک با کوبا و ایران در دوران اوباما در این باره می‌گوید تیم بایدن «حق دارد خواهان روابط حسنه با منندز باشد. آنها باید بر سر بسیاری از مسائل با او به توافق برسند.»
رودز می‌افزاید: «اما در مقاطع مشخصی، سنا نظر خود را دارد و دولت از دیدگاه خود برخوردار است. مگر آنکه بخواهید [منندز] مسئول سیاست‌ها در قبال کوبا، ونزوئلا، یا ایران باشد، در غیر این صورت کار به جاهای باریک می‌کشد و گفتگوها سخت و دشوار خواهند شد.»
رویکرد متفاوت بایدن با اوباما
درست یک ماه پس از روی کار آمدن دولت جدید، منندز به نشریه پولیتیکو گفت که تیم بایدن پیشاپیش الگوی اوباما را کنار گذاشته و در عوض همکاری نزدیکی با مجلس سنا دارد و نظرات سنا را جویا می‌شود ــ اوباما به گفته منندز همواره برای نقش کنگره در شکل‌دهی سیاست خارجی آمریکا ارزشی قائل نبود. در واقع، سناتورها حق دارند که خوش‌بین باشد. بایدن سابقاً رئیس کمیته روابط خارجی سنا بوده و آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه نیز قبلاً مدیر کارکنان این کمیته بوده است.
سناتور تیم کین از اعضای ارشد کمیته روابط خارجی و از افراد نزدیک به منندز در این باره اظهار داشت: «هیچگاه دولت تا این حد متشکل از افراد آشنا با نقش و کارکرد مفید سنا نبود. به نظرم با توجه به اینکه باب رئیس کمیته روابط خارجی است و بسته به اینکه بازیگران در درون دولت چه کسانی هستند، آنها از یک فرصت عالی جهت شکل دادن به روابط کاری بسیار حسنه برخوردارند.»
بایدن برای حمله سوریه باید مجوز می‌گرفت
اما کین از جمله پرسروصداترین منتقدان حملات هوایی هفته گذشته بایدن در سوریه بود. او استدلال کرده که رئیس‌جمهور می‌باید از کنگره مجوز می‌گرفت. کین سال‌ها تلاش کرده تا اختیارات جنگی مربوطه به سال‌های ۲۰۰۱ و ۲۰۰۲ که رؤسای جمهور از هر دو حزب از آنها جهت توجیه اقدامات نظامی آمریکا در خاورمیانه بهره گرفته‌اند را باطل سازد.
معاونان ارشد بایدن ظاهراً دوست ندارند اشتباهات استنباط شده دولت اوباما را تکرار کنند و پیشاپیش در تلاشند تا منندز را راضی و خشنود سازند.
جیک سالیوان مشاور امنیت ملی بایدن در قالب اظهارنظر نزد نشریه پولیتیکو، منندز را «منبع رایزنی، و صدای برتر در خصوص مهم‌ترین مسائل حوزه امنیت ملی در زمانه حاضر» نامید. او افزود: «من و تیمم اولویت شخصی‌مان تعامل مرتب با وی و تیم اوست و همچنان به این کار ادامه خواهیم داد.»
در قالب یک اظهارنظر جداگانه، بلینکن تعامل مشابهی را وعده داد و در این خصوص گفت که منندز «ثابت کرده که مؤثر و مفید و پایبند به اصول است.»
اما پاپیچ باب نشوید
اطرافیان منندز می‌گویند دولت بایدن خطر را به جان خواهد خرید و خلاف میل او عمل خواهد کرد ــ به ویژه هنگامی که بایدن به دنبال جلب نظر قانونگذاران در حمایت از یک سیاست خارجی عمده برود. علاقه منندز به همکاری نزدیک با جمهوری‌خواهان می‌تواند برای دولتی که با تأکید بر پشتیبانی دوحزبی روی کار آمد، یک سرمایه باشد. در مجلس سنا که کرسی‌ها به صورت ۵۰-۵۰ تقسیم شده‌اند، تک‌تک آرا حائز اهمیت است.
سناتور لیندسی گراهام در مصاحبه‌ای در این باره اظهار داشت: «اگر به من باشد، بایدن را تشویق می‌کنم تا مغز منندز را بکار گیرد، زیرا اگر باب بتواند کاری را به پیش ببرد، جمهوری‌خواهان آن کار را جدی خواهند گرفت.»
منندز سوگند خورده که سیاست خارجی بایدن را به‌طور دقیق زیر نظر بگیرد ــ امری که در دوران دونالد ترامپ رئیس‌جمهور سابق فقدانش به شدت احساس می‌شد و دولت وی به‌طور مرتب کنگره را تحقیر می‌کرد، قوانین را نادیده می‌گرفت، و علناً با هر دوی دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان خصومت داشت.
سناتور بن کاردین دومین چهره عالی‌رتبه دموکرات در کمیته سیاست خارجی سنا در این باره گفت: «هنگامی که اوضاع آنگونه که باید و شاید خوب پیش نمی‌رود، انتظار نداشته باشید که سناتور منندز عقب بنشیند. من انتظار دارم که او بسیار تهاجمی عمل کند.»
رؤسای جمهور از دیرباز تلاش کرده‌اند اقدامات کنگره در جهت ایجاد مانع بر سر راه قوه مجریه را بی‌اثر سازند. کاردین خود شخصاً در سال ۲۰۱۲ که تلاش‌ها جهت تصویب قانون ماگنیتسکی را هدایت می‌کرد، چنین خصومتی را تجربه نمود. قانون مذکور تحریم‌هایی را ضد ناقضان روسی حقوق بشر وضع می‌کرد. اوباما در نهایت این قانون را امضا کرد، اما کاردین گفت که کاخ سفید در دوران اوباما «با کنگره خصومت داشت»، زیرا قانونگذاران به دنبال پرداختن به مسئله‌ای بودند که به‌طور سنتی در کنترل قوه مجریه قرار داشت.
کاردین اضافه کرد: «به لحاظ تاریخی، همه دولت‌ها در تعامل با کنگره کوتاهی کرده‌اند. این دیدگاه وجود دارد که آنها بدون ما نیز می‌توانند کارها را به پیش ببرند.»
عدم مشورت اوباما با منندز بر سر توافق هسته‌ای ایران
منندز احساس می‌کرد که دولت اوباما قبل از اتخاذ تصمیمات مهم در حوزه سیاست خارجی، به اندازه کافی با او مشورت نمی‌کند. افراد آشنا با منندز می‌گفتند که علیرغم جایگاه ارشد وی در کمیته حقوقی، اقدامات عمده اغلب در قالب یک عمل انجام شده به وی عرضه می‌شدند.
یکی از افراد نزدیک به منندز در این باره گفت: «آنها در خصوص توافق هسته‌ای با ایران به اندازه کافی مشورت نکردند. آنها اینکار را نکردند. آنها می‌دانستند که موضوع هسته‌ای اولویت شماره یک وی است.»
دستیاران اوباما شاید برای اینکار دلیل داشته‌اند ــ آنها نگران بودند که خطوط قرمز منندز از گزینه‌های پیش روی آنها بکاهد. منندز به خصوص هیچ خوشش نمی‌آید که نسبت به حکومت‌هایی نظیر کوبا و ایران نرم و ملایم به نظر برسد.
تلاش برای کاستن از مانع‌تراشی‌های منندز
حتی اگر دولت بایدن منندز را راضی و خشنود نگه دارد، باز هم او شاید در نهایت با برخی از ابتکارات دولت مخالفت کند. اما اگر آنها منندز را از امور مطلع سازند، او شاید در راستای مانع‌تراشی از تلاش معمول خود فراتر نرود.
منندز در این خصوص می‌گوید: «تا وقتی که حسن‌نیت وجود دارد و هدف صرفاً ایجاد مانع نیست، من فکر می‌کنم که مهم است که [ما را] مشارکت دهند.»
مقامات سابق دولت اوباما در این باره توافق نظر داشتند که تعامل زودهنگام با منندز حائز اهمیت حیاتی است، اما آنها در عین حال می‌گفتند هر کسی می‌داند که تقسیم ۵۰-۵۰ کرسی‌های سنا چه معنا و مفهومی دارد. برخی می‌گفتند که منندز دوست ندارد که نقطه‌ضعف دموکرات‌ها انگاشته شود.
یکی از مقامات سابق در این باره گفت: «من حق دارم معتقد باشم که همیاری و همکاری اتفاق خواهد افتاد. من فکر نمی‌کنم [تیم بایدن] تصورش این باشد که او تلاش خواهد کرد آنها را تحت فشار قرار دهد.»
علیرغم همه آنچه گفته شد، محافل نزدیک به بایدن تا حدودی نگران آن هستند که برخی گزینه‌های انتصابی رئیس‌جمهور جدید که در توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ دخیل بوده‌اند، در مجلس سنا تائید نشوند.
دستیاران بایدن به خصوص نگران وندی شرمن مذاکره‌کننده ارشد آمریکا در توافق هسته‌ای هستند که برای منصب معاون وزیر امور خارجه معرفی شده است. منندز در خصوص تائید یا عدم تائید وی نقش مهمی ایفا خواهد کرد.
علت اصلی سختگیری بایدن در قبال ایران
پولیتیکو در پایان گزارش خود مدعی شد: این امر موجب گمانه‌زنی‌هایی شده مبنی بر اینکه یکی از دلایل ورای موضع نسبتاً سختگیرانه بایدن در قبال ایران در مقطع کنونی ــ یعنی درخواست از ایران جهت بازگشت به تبعیت از توافق هسته‌ای قبل از رفع تحریم‌های آمریکا ــ دلجویی از منندز و دیگر چهره‌های جنگ‌طلب مخالف ایران است، آن‌هم در شرایطی که آنها موضوع انتصاب شرمن را بررسی می‌کنند.
یکی دیگر از مقامات سابق دولت اوباما در رابطه با تیم بایدن گفت: «فکر می‌کنم آنها نگران گزینه‌های معرفی شده هستند. این یکی از دلایلی است که به نظر من شاهد اتخاذ یک موضع سختگیرانه در قبال ایران در مقطع کنونی هستیم.»