تهران: کتاب «درآمدی بر تربیت دینی بر اساس حکمت متعالیه» رونمایی شد

به گزارش حلقه وصل، کتاب «در آمدی بر تربیت دینی بر اساس حکمت متعالیه» به قلم ابراهیم راستیان که دارای نگاهی فلسفی عرفانی به مسئله‌ی تربیت دینی است، رونمایی شد؛ در این کتاب نویسنده  تلاش می‌کند اتصال مبانی حکمی به مسائل تربیتی را تقریر نماید.

راستیان در مراسم رونمایی از کتاب با اشاره به کلام امام صادق(ع) مبنی بر اینکه «اصول، دارای فروع اند و فروع، دارای نتیجه، و جز با فرع، نتیجه گوارا و دلپسند پدید نمی‌آید. فرع هم، جز با اصل ثابت، محقق نمی‌شود و اصل ثابت هم بدون مبنا و معدن طیب نخواهد بود.»، عنوان کرد: بر اساس این حدیث، اگر بخواهیم از ثمرات تربیت توحیدی بهره‌مند شویم و اصطلاحا به تولید علمی در زمینه ی‌های تربیتی دست یابیم، باید معدن طیبی داشته باشیم که بر اساس آن معدن طیب، اصول را استخراج کنیم و از اصول، فروع را بدست آوریم و از فروع به ثمرات تربیت برسیم.

وی با اشاره به اینکه حکمت متعالیه با الهام از آیات و روایات و با روشی شهودی-عقلی به تبیین حقایق هستی پرداخته است و به همین جهت می تواند به عنوان معدن یپاک و طیب برای پاسخ گویی به مسائل تربیتی قرار بگیرد گفت: در همین رابطه مقام معظم رهبرى «حفظه ‏الله» مى‏ فرمایند: «مکتب فلسفى صدرالمتألهین همچون شخصیت و زندگى خودِ او مجموعه ‏ى در هم تنیده و به وحدت رسیده‏ى چند عنصر گرانبهاست. در فلسفه ‏ى او از فاخرترین عناصرِ معرفت یعنى عقل منطقى و شهود عرفانى و وحى قرآنى، در کنار هم بهره گرفته شده و در ترکیب شخصیت او تحقیق و تأمل برهانى و ذوق و مکاشفه ‏ى عرفانى و تعبد و تدین و زهد و انسِ با کتاب و سنت، همه با هم دخیل گشته‏.»

نویسنده کتاب با اشاره به اینکه روش معرفت النفس راهکاری است که بر اساس آن تلاش می‌شود، جوانان بتوانند حقیقت دین را بچشند و فراتر از مفاهیم با دین مواجهه شوند، بیان داشت: در این کتاب نگارنده می‌کوشد مبتنی بر مبانی حکمت متعالیه، به تقریر روش معرفت النفس بپردازد و بر اساس آن، روش های تربیتی را تبیین و بررسی کند. از ویژگی های بارز این کتاب این است که روش‌هایی در تربیت دینی ارائه می‌شود که مبتنی بر آنها، متربی بتواند حقایق دینی را بچشد و فراتر از دریچه ی مفاهیم با حقایق روبه رو شود.در این کتاب تلاش شده است که روش های تربیتی دیگر از جمله روش محبتی و روش تذکاری بر اساس معرفت النفس بازتقریر شوند.

وی با اشاره به اینکه وقتی صحبت از معرفت النفس می شود، تصور ابتدایی این است که انسان از تعاملات اجتماعی فاصله می‌گیرد و صرفا به خود و به نیازهای خود می‌پردازد، گفت : در صورتی که چنین برداشتی کاملا منافی روش معرفت النفس است. روش معرفت النفس لایه ای عمیق تر از روابط و تعاملات اجتماعی را بیان می‌کند که ثمرات توحیدی فراوانی دارد. در این سطح از تعاملات اجتماعی، انسان تمام حوادث زندگی خود را امتحانات الهی برای رشد و تعالی خود می‌بیند؛ امتحاناتی که تمام ابعاد اجتماعی فرد را پوشش داده است.

راستیان از ویژگی های دیگر این کتاب را  تبیین جایگاه مربی در تربیت دینی دانست و افزود: که با طرح دو قسم مربی حقیقی و مربی إعدادی، به رابطه‌ی مربی و متربی پرداخته شده است. بر اساس تقریر مسئله‌ی ولایت،خداوند متعال و  چهارده نور مقدس، مربیان حقیقی هستند و اکثر افرادی که به عنوان مربی در تربیت دینی معرفی می‌شوند، جایگاه إعدادی و زمینه‌ساز دارند. طبیعتا عدم توجه به جایگاه مربی إعدادی در روش های تربیتی موجب ضررهای جبران ناپذیر در این عرصه می‌شود. بر اساس مبانی حکمت متعالیه، مربی حقیقی صرفا چهارده معصوم علیه‌السلام هستند و مابقی مربی ها، زمینه‌ساز رشد و تعالی انسان‌ها هستند. اکثر مربی‌ها تصور می‌کنند اگر می‌خواهند مربی خوبی باشند، باید دائما به متربی امر و نهی کنند و گاها احساس ربوبیت نسبت به متربی دارند، در حالی که در این کتاب به خوبی روشن می‌شود که چنین برخوردهایی خارج از وظایف مربی إعدادی بوده و آنها باید صرفا موانع رشد و تعالی انسان را برطرف کنند تا بستر تربیت انسان ها فراهم شود.

در جلسه رونمایی کتاب کلیپی پخش شد که در آن نظرات اساتید حوزه تعلیم و تربیت پیرامون کتاب مطرح شد که در ادامه قسمت هایی از آن نظرات مطرح می شود.

 طاهر زاده، ریئس موسسه لب المیزان :

کتاب «درآمدی بر تربیت دینی بر اساس حکمت متعالیه» از جناب آقای ابراهیم راستیان، نگاهی است اساسی به تربیت دینی در تاریخی که باید به یک معنا از نگاه مشائی و یا به تعبیر هایدگر از نگاه متافیزیکی عبور کرد و این امتیاز بسیار مهمی است تا بشریت در رجوع به حضرت حق از مفاهیم عبور کرده و با حقیقت به صورتی آزاد از حجاب مفاهیم روبه‌رو شود و بدین لحاظ کتاب مذکور از یک طرف نظر به اصالت وجود دارد و از طرف دیگر متوجه‌ی معرفت نفس است آن‌هم با نظر به ارتباط حضوری و وجودی با خود و با مبدأ اعلیِ وجود. و این چیزی است که می‌تواند غذای جانِ بشر امروز و فردایِ ما باشد. امید است که این کار شروعی برای هرچه نزدیک‌شدنِ تعلیم و تربیت به آموزه‌های پیامبران باشد.

حجت الاسلام خسروپناه ریئس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه:

کاری که در کتاب «درآمدی بر تربیت دینی بر اساس حکمت متعالیه» انجام شده یکی از مصادیق تحول در حوزه ی علوم انسانی است. در این کتاب تلاش شده که الگویی تربیتی مبتنی بر عالم حکمی ارائه شود. به نظرم اصل کار، کار معقول و منطقی و قابل دفاع است. البته ملاحظاتی وجود دارد، اگر بخواهیم با زبان دنیا گفت و گو کنیم، لازم است پس از پرداختن به مبانی، روش‌شناسی تربیت دینی هم مشخص شود. لذا قبل از پرداختن به علوم تربیتی دو کار باید انجام شود: اول این که مبانی تربیت دینی استخراج شود و دوم این که روش شناسی تربیت دینی مشخص شود. غالبا در اسلامی سازی علوم انسانی به روش‌شناسی پرداخته نمی‌شود.

 اعتصامی: استاد فلسفه دانشگاه ؛

توجه برادر عزیز آقای راستیان به مبانی اصلی حکمت صدرایی و استفاده از آراء بزرگترین فیلسوف صدرایی معاصر، مرحوم علامه طباطبایی، موجب شکل گیری تربیت مبتنی بر معرفت النفس شده است، عرفای شیعی معاصر، به خصوص مرحوم آیت الله سید علی قاضی(ره) که علامه طباطبایی(ره) از محضر ایشان کسب فیض کرده، توجه ویژه به سلوک مبتنی بر معرفت نفس کرده اند. استفاده از این دیدگاه توسط آقای راستیان در تربیت دینی بسیار ارزنده و در خور تقدیر است. اقدام ایشان در تالیف چنین کتابی، قدمی استوار در این مسیر پر فراز و نشیب است.

سپهری: استاد فلسفه دانشگاه امام صادق (ع)؛

توجه به سیر هبوطی و عروج انسان در انسان شناسی تربیت دینی از برجستگی های کتاب تربیت دینی بر اساس حکمت متعالیه است، چرا که از یک سو انسان را نه به نحو ایستا بلکه پویا در قوس صعود و نزول ملاحظه می کند و از سوی دیگر خلقت های پیشین و عوالم پسین را نه در حد اعتقاد صرف بلکه در حد حضور در امر تربیت جدی می گیرد. سوق بحث انسان شناسی تربیت دینی از صرف توجه به علم النفس به سوی توجه به معرفت النفس و جدی گرفتن معرفت انفسی در قبال معرفت آفاقی، فتح بابی مبارک در امر تربیت دینی است که در کتاب تربیت دینی مورد توجه قرار گرفته است.

 حجت الاسلام رهنمایی: عضو هیئت علمی موسسه امام خمینی (ره)؛

کتاب «درآمدی بر تربیت دینی بر اساس حکمت متعالیه» مشتمل بر دو بخش حکمی و تربیتی است که در هر بخش پژوهشگر محترم تلاش کرده است با طرح و ارایة مباحث کلیدی مسائل مهم در این دو ناحیه را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. این کتاب از جنبۀ اتقان و اعتبار دارای محاسن قابل توجهی است. البته این سبک نوشته نشان نمی­دهد که چگونه و تا چه اندازه حکمت متعالیه بناست مبنا و اساس تربیت دینی قرار بگیرد. عنوان اثر اقتضا دارد ترکیبی به صورت مزجی مابین حکمت متعالیه و تربیت دینی صورت پذیرد، به این شکل که با طرح و ارایة هر مبنایی از مبانی فلسفی، بلافاصله مدلولات و الزامات تربیتی برگرفته از آن مبنا ارایه و تشریح شود تا شأن و جایگاه مباحث ترکیبی بهتر و بیشتر نمایان گردد.

 حجت الاسلام داودی:عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه؛

موضوع انتخاب شده، موضوع مورد نیاز و به‌روز است و تقریبا همة موضوعات مهم و مورد نیاز در بررسی موضوع تحقیق مورد توجه قرار گرفته است و تا حد زیادی از اطناب و تفصیل بی‌مورد و طرح مباحث نامرتبط، به ویژه در بخش مبانی، خود داری شده است. فصل ششم در واقع بهترین فصل این کتاب است که به روش معرفت النفس پرداخته است، هرچند جای کار بیشتر دارد. در فصل هفتم: دو روش تذکار و محبت مطرح شده است. مطالب مطرح شده خوب است، هر چند بازنگری در آن برای رساتر شدن بهتر است.