تهران: مصطفی دلشاد تهرانی سه عنوان عدالت‌محور نهج‌البلاغه را به رشته تحریر درآورد

به گزارش حلقه وصل، کتاب‌های «تراز بالندگی؛ عدالت اقتصادی در نهج‌البلاغه»،‌ «تراز مردمداری؛ عدالت اجتماعی، سیاسی، مدیریتی در نهج‌البلاغه» و «تراز دادورزی؛ ملازمه‌شناسی عدالت در نهج‌البلاغه» سه ‌عنوان از جدیدترین آثار مصطفی دلشاد تهرانی، نویسنده حوزه دین و نهج‌البلاغه‌پژوه است که در سال 95 و با محور ارائه تعاریفی متفاوت از گونه‌های مختلف عدالت در جامعه تدوین شده است.

تراز بالندگی؛ عدالت اقتصادی در نهج‌البلاغه

کتاب «تراز بالندگی؛ عدالت اقتصادی در نهج‌البلاغه» در 261 صفحه با شمارگان 500 نسخه به بهای 18 هزار تومان از سوی انتشارات دریا راهی بازار نشر شده است. دلشاد تهرانی مباحث این کتاب را در قالب پنج فصل با عنوان‌های «دیباچه»، «عدالت اقتصادی»، «لوازم عدالت اقتصادی»، «زمینه‌های عدالت اقتصادی» و «پایه‌های عدالت اقتصادی» مطرح کرده است.

در فصل نخست، مفاهیمی کلی از عدالت، عدالت و عدالتخواهی در نگاه امام علی (ع)، آشنایی کلی با نهج‌البلاغه و مولف آن و روش‌های مطالعه و تحقیق نهج‌البلاغه ارائه شده است. نویسنده در صفحه 14 بر مبنای حدیثی از امیرالمومنین علی که در منابع معتبری چون «شرح غررالحکم، ج1،‌ ص216» و «عیون‌الحکم و المواعظ ، ص 35» به آن اشاره شده،‌ عدالت را تدبیرکننده‌ای عمومی و فراگیر تعریف کرده که همه چیز را زیر پوشش خود به سامان می‌آورد و در سایه آن همگان به درستی بهره‌مند می‌شوند و به حقوق شایسته خود می‌رسند. متن این حدیث علوی به این شرح است: (ع) : «والعدل سائس عام؛ عدالت تدبیرکننده‌ای فراگیر است.»

دومین فصل کتاب به ارائه تعریفی دقیق از «جایگاه عدالت اقتصادی» از نگاه امیرالمومنین (ع) اختصاص دارد. در صفحه 56 در این‌باره آمده است: «حضرت علی (ع) با به دست گرفتن حکومت، اقداماتی اساسی را در جهت دگرگون کردن بی‌عدالتی و ظلم اقتصادی و محقق ساختن عدالت اقتصادی سامان داد. در روز نخست حکومت خود با اعلام تقسیم سرانه به مساوات، بر نظام تبعیض‌آمیز اقتصادی پیش‌آمده پس از پیامبر (ص) از عصر خلافت خلیفه دوم که موجب پیدایش طبقه‌ای فرورفته در ثروت‌های کلان و جامعه‌ای عقب‌افتاده و محروم از رفاه اقتصادی شده بود، خط بطلان کشید...»

نویسنده در فصل سوم این کتاب موضوع «لوازم عدالت اقتصادی» را مطرح کرده و در ادامه در فصل چهارم «زمینه‌های عدالت اقتصادی» را بیان کرده است. نگاه منفی به ناداری و کمبودداری، خط فقر، نگاه به دارایی و ثروت، فرهنگ نفی اسراف و اتلاف و تبذیر، فرهنگ نفی اتراف، فرهنگ کار و تلاش اقتصادی، فرهنگ غنای کفافی، فرهنگ پاکی اقتصادی، فرهنگ کیفیت‌گرایی، فرهنگ قناعت‌ورزی و فرهنگ اعتدال و میانه‌روی اقتصادی مواردی است که در فصل چهارم به‌عنوان زمینه‌های عدالت اقتصادی از دیدگاه مولای متقیان از آن‌ها نام برده شده است.

«پایه‌های عدالت اقتصادی» فصل پایانی این کتاب است که به موضوعاتی همچون دانش اقتصادی، عقلانیت،‌ برنامه‌ریزی و تدبیرمندی،‌ دولت بسامان، امنیت اقتصادی، سرمایه‌گذاری، تولید، بهره‌وری، عمران و آبادی، نظام مالیاتی، تامین اجتماعی و حفظ توازن محیط زیست اشاره کرده است.

در این فصل و در صفحه 188 درباره «برنامه‌ریزی و تدبیرمندی» می‌خوانیم: «هدف‌گذاری، پیش‌بینی، سیاست‌گذاری، اولویت‌بندی، تعیین مسیر، مرحله‌گذاری، زمان‌بندی، استفاده بهینه از امکانات و دارایی‌ها و بر این اساس به سوی تحقق عدالت اقتصادی رفتن، با برنامه‌ریزی و تدبیرمندی میسر می‌شود و راهی دیگر ندارد و در این صورت است که حرکت اقتصادی در چرخه‌ای صحیح مطابق نظامات عالم پیش می‌رود و به نتیجه می‌رسد ... »

تراز مردمداری؛ عدالت اجتماعی، سیاسی، مدیریتی در نهج‌البلاغه

کتاب «تراز مردمداری؛ عدالت اجتماعی، سیاسی، مدیریتی در نهج‌البلاغه» در 216 صفحه با شمارگان 500 نسخه به بهای 15 هزار تومان، دیگر کتاب مصطفی دلشاد تهرانی است که در 6 فصل با عنوان‌های «عدالت اجتماعی»، «لوازم عدالت اجتماعی»، «عدالت سیاسی»، «لوازم عدالت سیاسی»، «عدالت مدیریتی» و «لوازم عدالت مدیریتی» از سوی انتشارات دریا منتشر شده است.

در این کتاب پس از مقدماتی در زمینه شناخت عدالت از منظر امام علی (ع)، عدالت در سه عرصه اجتماعی، سیاسی و مدیریتی و ملازمات تحقق عدالت در هر یک از این عرصه‌ها براساس آموزه‌‌های «نهج‌البلاغه» بررسی شده است.

در صفحه 51 کتاب درباره «جایگاه عدالت اجتماعی» آمده است: «تا زمانی که عدالت در سازوکار اجتماعی ظهور نیابد، راه تحقق آن هموار نمی‌شود، چنان‌که برترین شاخصه‌های عدالت فردی در گرو سازماندهی جامعه‌ای عدالت‌گرا است؛ جامعه‌ای که در آن امکان بروز و ظهور انصاف‌ورزی، عدالت‌خواهی و دادگری فراهم شود.» 

در ادامه مباحث مربوط به عدالت اجتماعی، نویسنده مواردی همچون پاسداشت حقوق و حدود، بسامانی گروه‌های اجتماعی،‌ بسامانی ارزش‌های اجتماعی و مدارای اجتماعی را تشریح و بررسی کرده است.

«جایگاه عدالت سیاسی» و «لوازم عدالت سیاسی» موضوع دو فصل بعدی کتاب حاضر است. در این ارتباط در صفحه 103 در ذیل سرفصلی با عنوان «صراحت و صداقت» می‌خوانیم: «سیاستی می‌تواند بسترساز عدالت باشد که بر صراحت و صداقت سامان یابد و در آن فریبکاری، دروغگویی و پنهان داشتن آن‌چه دانستن حق مردمان است، جایی نداشته باشد.»

«عدالت مدیریتی» و «لوازم عدالت مدیریتی» دو فصل پایانی کتاب هستند که در آن‌ها ضمن اشاره به جایگاه عدالت مدیریتی، مواردی مانند پاسداشت شایسته‌سالاری، گزینش، تبیین و تعریف امور، تامین زندگی، امنیت شغلی، شفاف‌سازی، نظارت، بازرسی، پیگیری، حسابخواهی و حسابرسی، ارزشیابی، قدردانی، جزادهی، آموزش وتربیت و بسامان‌سازی به‌عنوان لوازم عدالت مدیریتی معرفی شده‌اند.

تراز دادورزی؛ ملازمه‌شناسی عدالت در نهج‌البلاغه

نخستین چاپ کتاب «تراز دادورزی؛ ملازمه‌شناسی عدالت در نهج‌البلاغه» در 173 صفحه با شمارگان 500 نسخه به بهای 12 هزار تومان از سوی انتشارات دریا به بازار نشر عرضه شده است. «دیباچه»، «ملازمه‌شناسی عدالت»، «آزادی«، »اخلاق»، «حقوق» و «قانون» فصل‌های کتاب حاضر را شامل می‌شوند.

براساس محتوای این اثر در صفحه 11، امام علی (ع) عدالت‌خواهی را از هر کار نیک و هر تلاش در راه خدا، برتر و والاتر می‌داند و بی‌گمان اگر کسی چنین به عدالت و عدالت‌خواهی بنگرد، بیشترین تلاش را در راه عدالت و تحقق همه‌جانبه آن خواهد کرد و امیرمومنان علی (ع) خود چنین بود و چنین کرد.

نویسنده در صفحه 51 کتاب درباره «ملازمات عدالت» نوشته است: «از مجموعه آموزه‌های امام علی (ع) و راه و رسم و سیره آن حضرت می‌توان استنباط کرد که ملازمات اساسی عدالت و ضروریات آن، چهار مقوله است: آزادی، اخلاق، حقوق، قانون. این چهار ملازمه عدالت، در همه وجوه عدالت و در هر حرکت و اقدام و برنامه عدالت‌خواهانه، شرط معنا یافتن درست عدالت‌اند.»

 «تراز بالندگی»،‌ «تراز مردمداری» و «تراز دادورزی» نوشته «مصطفی دلشادتهرانی» است که توسط انتشارت دریا منتشر شده است.