خروج از موقعیت انفعال کرونایی

حلقه وصل: احسان سالمی/
به گزارش حلقه وصل، «کرونا» یک بحران بزرگ است و بحران‌های بزرگ، واکنش‌های بزرگ را هم می‌طلبند؛ واکنش‌هایی که یک سر آن نخبگان جامعه و سر دیگر آن عموم مردم باشند و در همه حوزه‌هایی که بحران باعث ایجاد ناآرامی و تنش و نگرانی شده، آرامش و اطمینان را پدید آورد.
واکنش جریان‌ها و مجموعه‌های مردمی کشورمان در مواجهه با شیوع ویروس منحوس کرونا اتفاقی از جنس همان واکنش‌های بزرگ بود. جریانی که در حافظه مردم ایران با تعبیر ظریف رهبری با عنوان «همدلی مومنانه» ماندگار شد. هر چند که به واسطه گستردگی ابعاد بحران به‌ویژه در زمینه اقتصادی، کفه ترازوی این همدلی مومنانه در حوزه رفع نیازهای مادی و اقتصادی اقشار مختلف مردم سنگین‌تر بود، اما «فرهنگ» نیز از غافله «همدلی مومنانه» عقب نیفتاد. در شرایطی که بیشتر خبرهای کروناییِ جهان، پیرامون انبوهی از مردم صف‌کشیده برای گرفتن کمک‌های دولتی بود، خبرهای کرونایی ایران، رویدادهای فرهنگی را هم در دل خود جا داده بود.
مهمترین ویژگی مشترک خبرهای فرهنگی روزهای کرونایی که عموماً توسط مردم یا تشکل‌های مردمی سر و سامان داده شده بود، پرهیز از مواجهه منفعلانه با کرونا بود. در واقع همان گروه‌هایی که برای فعالیت‌هایی از قبیل تولید ماسک، دستکش و مواد ضدعفونی کننده به شکل داوطلبانه در مساجد و پایگاه‌های بسیج محلات و ادارات گرد هم جمع شده بودند، به سراغ فعالیت‌های ابتکاری از جنس جشن‌های خیابانی برای اعیاد شعبانیه و پخش سرود و مولودی در این ایام رفتند. اساساً همین مردمی بودن فعالیت‌ها و حضور افرادی از طیف‌های مختلف فکری و فرهنگی در کنار هم بود که باعث تنوع خلاقیت‌ها و فعالیت‌ها شده است.
خلاقیت‌های مردمی در راه‌اندازی پویش‌های متنوع فرهنگی در دوران کرونا نیز به شدت به چشم می‌آمد و نشان می‌داد وقتی پای مردم به میان می‌آید، دیگری خبری از انفعال نیست. «هر پنجره یک هیات و هر ایوان یک مهدیه» یکی از پویش‌های ابتکاری برای ایام نیمه شعبان بود. حرف این بود: حالا که نمی‌شود به بهانه ایام نیمه شعبان دور هم جمع شویم، هر خانه خودش یک مهدیه داشته باشد.
فضای مجازی هم در دوران شیوع کرونا به خدمت فعالیت‌های فرهنگی درآمد تا علاوه بر ایجاد بسترهایی تازه برای انجام فعالیت‌های فرهنگی، در زمینه ضریب‌بخشی رسانه‌ای به برخی از فعالیت‌های فرهنگی که به شکل فیزیکی انجام می‌شد، کمک کند. یکی از بهترین شاهد مثال‌های ضریب‌بخشی رسانه‌ای، کمک به انتشار گسترده اجرای خیابانی سرود «کاروان اُمید» به مناسبت ولادت امام حسین(ع) بود که با تشویق مقام معظم رهبری نیز همراه شد.
راه‌اندازی پویش‌های مردمی همچون «همسایه مهربان» از سوی گروه‌های جهادی و برگزاری دوره‌های مجازی فرهنگی و یا مسابقات کتابخوانی و رویدادهایی از این جنس، ابتکارات دیگری بود که با توجه به ظرفیت‌های متنوع فضای مجازی در این مدت محقق شد.
اما هر جا که صحبت از بحران می‌شود، قطعاً یک پای اطلاع‌رسانی آن مستندسازان هستند و فرقی ندارد که میدان جنگ فیزیکی با دشمن باشد یا میدان مبارزه با ویروس منحوس کرونا. در هر صورت مستندسازان برای ثبت و ضبط این رویدادها در خط مقدم‌اند. کرونا گروه‌های متعددی از مستندسازان را به دل حادثه کشاند؛ چه آنها که در بیمارستان‌ها و در خط مقدم مبارزه به سراغ مستندسازی از تلاشگران این عرصه رفتند و چه آنها که سوژه‌هایشان را از فعالیت‌های جهادی پشت خط مقدم و از میان داوطلبانی که با عشق و علاقه مشغول تولید دستکش و ماسک و سایر تجهیزات پزشکی بودند، انتخاب کردند.
محدودیت‌های کرونایی هر چه که بود و هست، باعث بروز خلاقیت‌هایی تازه در دل جبهه فرهنگی انقلاب شد؛ خلاقیت‌هایی از جنس مردم و برای مردم.