به گزارش حلقه وصل، کاظم غریب‌آبادی سفیر و نماینده دائم ایران نزد سازمان ملل و سایر سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین، با ارسال نامه‌ای به «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در خصوص رفتار غیرقانونی و متخلفانه آمریکا در قبال تعهدات بین‌المللی خود در حوزه همکاری‌های هسته‌ای و ایجاد ممانعت در این زمینه، این اقدامات را مغایر با مفاد مواد ۲ و۳ اساسنامه آژانس، ماده ۴ معاهده عدم اشاعه، قطعنامه‌های کنفرانس عمومی آژانس، برجام، و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت خواند.
وی ضمن اعلام اینکه ایران محق است تا اقدامات جبرانی را در قبال این شرایط اتخاذ کند، از اعضای آژانس خواست تا به مسئولیت خود برای واکنش مناسب به این اقدامات غیرقانونی آمریکا عمل کنند.
نماینده دائم ایران همچنین از مدیرکل آژانس خواست تا اینگونه اقدامات خلاف تعهدات آمریکا را در گزارشات خود در رابطه با اجرای اسناد مرتبط آژانس، منعکس کند.
متن کامل این نامه که به عنوان سند آژانس نیز به ثبت رسیده است، به شرح زیر است:
جناب آقای گروسی
مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی
بر اساس دستورالعمل و به نمایندگی از دولت متبوعم، مایلم تا توجه شما را به رفتارهای غیرمسئولانه مداوم آمریکا در رابطه با تعهدات چندجانبه خود و حقوق بین‌الملل در جهت جلوگیری از همکاری‌های بین‌المللی هسته ای برای مقاصد صلح آمیز، که موجب نگرانی جدی است، جلب کنم.
اقدامات غیرقانونی ایالات متحده که در مغایرت با اساسنامه آژانس و تعهدات ایجاد شده در قطعنامه‌های کنفرانس عمومی، و همچنین در مخالفت با همکاری و فعالیت‌های هسته‌ای ذیل برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل می‌باشد، نه تنها نقض منشور سازمان ملل بوده، بلکه می‌تواند به طور عمده‌ای مانع از اجرای کامل برجام شود.
مایلم همانطور که در ماده دو اساسنامه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تصریح شده، یادآوری کنم که اهداف آژانس "تسریع و بیشتر کردن سهم انرژی اتمی در صلح، سلامتی و سعادت در سرتاسر جهان" است و یکی از عملکردهای اساسنامه ای آژانس، همانگونه که در ماده سه اساسنامه آمده است، "تشویق و کمک به تحقیق و توسعه کاربردهای عملی انرژی اتمی برای استفاده‌های صلح آمیز در سراسر جهان" است. همچنین، همانطور که در ماده چهار معاهده عدم اشاعه، که یکی از اهداف و ستون های بنیادین این معاهده را تشکیل می دهد، تصریح شده است، نقش اصلی آژانس ارتقای همکاری‌های بین‌المللی در استفاده‌های صلح آمیز از انرژی هسته‌ای برای تحقق "حق غیرقابل انکار تمامی اعضای معاهده عدم اشاعه برای توسعه تحقیق، تولید و استفاده از انرژی هسته‌ای برای مقاصد صلح آمیز بدون تبعیض و مطابق با مواد یک و دو این معاهده" می‌باشد.
این حقوق، اهداف و نقش‌های آژانس، همچنین در قطعنامه‌های کنفرانس عمومی سالانه آژانس برجسته شده و مورد تأیید مجدد قرار گرفتند. قطعنامه "تقویت فعالیت های همکاری فنی آژانس" از دبیرخانه می‌خواهد تا "همچنان به تسهیل و تقویت توسعه فناوری و دانش فنی هسته ای و انتقال آن به و در میان کشورهای عضو برای استفاده های صلح آمیز ادامه دهد" و "کشورهای عضو را ترغیب می‌کند تا در اشتراک گذاری دانش و فناوری در زمینه استفاده‌های صلح آمیز از انرژی هسته‌ای، مشارکت کنند".
علاوه بر این، قطعنامه "تقویت فعالیت های آژانس در رابطه با علوم، فناوری و کاربردهای هسته ای"، "اهمیت کمک به کشورهای عضو علاقمند به تولید اورانیوم برای توسعه و حفظ فعالیت های پایدار از طریق فناوری و زیرساخت های مناسب، مشارکت ذینفعان و توسعه منابع انسانی ماهر" را به رسمیت شناخته است.
ارتقا و حمایت از فعالیت‌های صلح آمیز هسته‌ای از چنان اهمیتی برخوردار است که حتی اقدامات اتخاذ شده ذیل امنیت هسته ای نیز نباید مانع از آن شود. در همین راستا، قطعنامه کنفرانس عمومی در مورد "امنیت هسته ای"، "از تمامی کشورها می‌خواهد تا اطمینان حاصل کنند که اقدامات در جهت تقویت امنیت هسته ای، مانع از همکاری بین المللی در زمینه فعالیت‌های صلح آمیز هسته‌ای، تولید، انتقال و استفاده از مواد هسته‌ای و دیگر مواد رادیواکتیو، تبادل مواد هسته ای برای مقاصد صلح آمیز و ارتقای استفاده های صلح آمیز از انرژی هسته ای نمی‌گردد، و اولویت‌های ایجاد شده در برنامه همکاری فنی آژانس را تضعیف نمی‌کند."
برخلاف این رویه و سوابق، آمریکا در ۲۷ می ۲۰۲۰ اعلام کرد که بطور یکجانبه تمامی پروژه های هسته ای باقیمانده ناشی از برجام - تبدیل رآکتور اراک، تأمین اورانیوم غنی شده برای رآکتور تحقیقاتی تهران، و صادرات سوخت رآکتور تحقیقاتی ایران" را تحریم می کند. این اقدام در کنار رفتارها و سیاست های بدخواهانه قبلی ایالات متحده علیه همکاری ها و فعالیت های هسته ای مطابق با برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت - به ویژه قرار دادن سازمان انرژی اتمی ایران و رئیس آن، دکتر علی اکبر صالحی، در فهرست تحریم ها (۳۱ ژانویه ۲۰۲۰) و همچنین تحریم همکاری و فعالیت‌های میان ایران و سایر کشورها درخصوص انتقال اورانیوم غنی شده به خارج از ایران در ازای اورانیوم طبیعی و فراهم نمودن ذخیره سازی برای آب سنگین ایران (۳ می ۲۰۱۹) و نیز تأسیسات فردو (۱۸ نوامبر ۲۰۱۹)- با این هدف انجام می شود تا ایران، سایر طرف های برجام و همچنین جامعه بین المللی را به طور قابل ملاحظه ای از اجرای تعهداتشان ذیل این توافق باز دارد.
قابل ذکر است که سیاست های بدخواهانه آمریکا، به اقدامات اخیر این کشور محدود نمی شود. در حقیقت، ایالات متحده به چنین سیاست های منزجر کننده ای عادت کرده است. اقدامات آمریکا حتی مغایر با قطعنامه GOV/۲۰۱۵/۷۲ مصوب ۱۵ دسامبر ۲۰۱۵ شورای حکام نیز می باشد. این قطعنامه در حالیکه " ماهیت دراز مدت مفاد برجام و آثار آن برای آژانس را شناسائی می کند" و "با اذعان به قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد مبنی بر اینکه نهایی شدن برجام، یک تغییر اساسی در رسیدگی به این موضوع به شمار می رود"، بر "اهمیت احترام صادقانه به تعهدات و تکالیف ذیل برجام" تأکید می‌کند.
عالیجناب
قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت (۲۰۱۵) "کشورهای عضو را به همکاری با ایران در چارچوب برجام و در زمینه استفاده های صلح آمیز از انرژی هسته ای و ورود به همکاری هسته ای غیرنظامی با عزم متقابل"، تشویق می کند. مطابق این قطعنامه، کشورها مجاز به تهیه، فروش، یا انتقال اقلام، مواد، تجهیزات، کالاها و فناوری و ارائه هرگونه کمک فنی، آموزش، کمک مالی، سرمایه گذاری، کارگزاری یا دیگر خدمات مرتبطی هستند که مستقیما به اصلاح دو آبشار تاسیسات فردو برای تولید ایزوتوپ پایدار؛ صادرات اورانیوم غنی شده مازاد بر۳۰۰ کیلوگرم ایران در ازای دریافت اورانیوم طبیعی؛ و نوسازی راکتور اراک" مرتبط می باشند. این قطعنامه همچنین تأیید می کند که این فعالیت ها حتی در صورت اعمال مجدد مفاد قطعنامه های قبلی شورای امنیت نیز همچنان قابل اجراء هستند. علاوه بر این، تهیه اکسید اورانیوم غنی شده ۱۹.۷۵ درصد (U۳O۸) به منظور تولید سوخت برای راکتور تحقیقاتی تهران در ایران و اهداف غنی سازی اورانیوم به صورت مادام العمر برای راکتور"، ذیل قطعنامه ۲۲۳۱ تضمین شده است.
این اقدامات غیرقانونی، اثرات مخربی بر همکاری ها و فعالیت های بین المللی هسته ای غیرنظامی مشخص شده در ضمائم ۱ و ۳ برجام، به واسطه ایجاد موانع عملی و فنی در اجرای کامل برجام توسط اعضای باقیمانده آن و سایر جامعه بین المللی دارد. این اقدامات لزوماً به حوزه های فوق الذکر محدود نمی شوند، بلکه با اعمال تحریم بر شرکت تولید رادیو دارو (شرکت پارس ایزوتوپ) و سازمان نظام ایمنی هسته ای ایران به کاربردهای بشردوستانه علوم و فناوری هسته ای نیز گسترش یافته اند. در این مقوله، تهدید و ارعاب متخصصان هسته ای ایران، در تضاد آشکار با متن و روح اساسنامه آژانس می باشد. چنین رفتارهای غیرمسئولانه و غیرانسانی آمریکا نه تنها جان صدها هزار بیمار را که نیاز شدید به این رادیودارها دارند به خطر می اندازد، بلکه تهدیدی جدی برای دانشمندان هسته ای ایجاد می کند و آمریکا در قبال هر حادثه ای در این زمینه، مسئول و پاسخگو خواهد بود.
این اقدامات ایالات متحده نه تنها نقض ماهوی قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت می باشد، بلکه آشکارا نقض تعهدات این کشور تحت اسناد مرتبط آژانس نیز می باشد. تحریم ها و سیاست های آمریکا همچنین مانع از اجرای مفاد هسته ای مرتبط ذیل قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت توسط کشورهای عضو از جمله جمهوری اسلامی ایران شده اند.
در حالی که جمهوری اسلامی ایران حق دارد اقدامات جبرانی را در این راستا اتخاذ کند و آژانس نیز در هر مرحله از توسعه این اقدامات کاملاً آگاه خواهد شد، آمریکا بایستی مسئولیت کامل عواقب اقدامات متخلفانه خود را به عهده بگیرد. دولت آمریکا بایستی بلافاصله این محدودیت‌ها و موانع بر سر راه همکاری های بین المللی در زمینه استفاده های صلح آمیز از انرژی هسته ای را که مغایر با اهداف اساسنامه آژانس، اصول معاهده عدم اشاعه و مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت هستند، بردارد.
اعضای آژانس باید به مسئولیت های خود عمل کنند و نسبت به رفتار غیرقانونی آمریکا که همکاری بین المللی در زمینه انرژی و فناوری هسته‌ای را به خطر می اندازد، رسیدگی و واکنش مناسب نشان دهند.
بسیار اساسی است که نقض‌های آمریکا از تعهدات مرتبط خود و اقدامات یک جانبه آن نباید هیچ تأثیر منفی بر کار آژانس در پیگیری وظیفه اش در زمینه استفاده‌های صلح آمیز هسته‌ای مطابق با اساسنامه‌اش و سایر اسناد مرتبط داشته باشد. از مدیرکل خواسته می‌شود تا به طور مناسب، این نقض‌های آمریکا را در گزارشات خود در مورد اجرای اسناد مرتبط آژانس، منعکس کند.