تبادل زندانیان «پروژه» یا «پروسه»

به گزارش حلقه وصل، «مسعود اکبری» در یادداشت روزنامه «کیهان» نوشت:

دولت مستکبر،غارتگر و تروریست آمریکا تاکنون بارها ایرانیان را به صورت غیرقانونی و به دلایل واهی بازداشت و زندانی کرده است.

قطعا چنین رویکردی محکوم است و هر اقدامی در جهت آزادی ایرانیان بازداشت شده در آمریکا، قابل تقدیر و حمایت و پیگیری است. آمریکا موظف است که ایرانیانی که به صورت غیرقانونی در این کشور بازداشت شده‌اند را آزاد کرده و دستگاه دیپلماسی کشورمان نیز باید با تمام قوا در این مسیر قدم بردارد.

اما دولتمردان و مدیران ارشد وزارت خارجه باید به این مسئله دقت کنند که موضوع آزادی زندانیان ایرانی در آمریکا، «تک مسئله» است و هدف و نقطه پایان آن مشخص است و آن چیزی نیست جز آزادی ایرانیان محبوس در آمریکا.

برهمین اساس نباید به این «تک مسئله» به عنوان «نقطه آغازی برای مذاکره مجدد با آمریکا» نگاه کرد.

«علی ربیعی» سخنگوی دولت- ۲۱ اردیبهشت- بااشاره به موضوع تبادل زندانیان میان ایران و آمریکا گفت:«به نظر ما می‌آید آمریکا نسبت به گذشته آمادگی بیشتری برای خاتمه دادن به این وضعیت دارد. به همین دلیل اکنون قضاوت نهایی را نمی‌کنیم و موکول می‌کنیم به مشاهده پیشرفت محسوسی که در جریان امور باشد».

ربیعی در پاسخ به این پرسش که آیا کشوری به عنوان میانجی برای گفت‌وگو در این خصوص مامور شده یا خیر، اظهار کرد: «دولت آمریکا از آمادگی ما مطلع شده و ما فکر می‌کنیم نیازی به قرار دادن میانجی نیست...ما اعلام کردیم که آمادگی بحث کردن پیرامون آزاد کردن همه زندانیان را داریم، این طرف آمریکایی است که باید در این زمینه اعلام نظر کند و شواهدی درباره تغییر دیدگاه آنها وجود دارد».

هر چند «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه-۲۲ اردیبهشت- در نشست با کمیسیون امنیت ملی مجلس گفت «مبادله زندانیان و بازداشت شدگان بین ایران و آمریکا مشکلی ندارد و نیاز به مذاکره نداریم و ما اصلا مذاکره‌ای با آمریکا نخواهیم داشت»، اما اظهارات سخنگوی دولت و سابقه اظهارات پیشین دولتمردان درباره مسئله تبادل زندانیان با آمریکا، این شائبه را ایجاد کرده است که گویا از نگاه برخی مدیران ارشد دولتی، تبادل زندانیان، نه به عنوان یک «تک مسئله» بلکه به عنوان «نقطه آغازی برای مذاکره مجدد با آمریکا» در نظر گرفته شده است.

آقای ربیعی در اظهارنظر اخیر تاکید کرده است که «شواهدی درباره تغییر دیدگاه مقامات آمریکایی درباره تبادل زندانیان مشاهده شده است». به نظر شما نظر مقامات ارشد دولت آمریکا درباره تبادل زندانیان چیست؟ «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا(آذر ۹۸)- بعد از تبادل «ژیو وانگ» جاسوس دوتابعیتی آمریکایی- گفت:«از ایران بابت یک مذاکره بسیار منصفانه تشکر می‌کنم. دیدید می‌توانیم با هم معامله کنیم»!

ترامپ با حقه بازی، تبادل زندانیان را به عنوان مقدمه‌ای خوب برای مذاکره و معامله جا زده است.

اما این فقط ترامپ نیست که «تک مسئله تبادل زندانیان» را به چشم «نقطه آغازی برای مذاکره مجدد» می‌بیند. اردیبهشت سال گذشته، روزنامه ایران-ارگان رسانه‌ای دولت- در مطلبی نوشت:«شاید دیپلماسی تبادل زندانیان کانال جدیدی برای کاستن از روند تشدید تنش‌ها بین تهران و کاخ سفید شود»!

روزنامه‌های زنجیره‌ای پیش از این تاکنون بارها از تبادل زندانیان میان ایران و آمریکا تحت عنوان «دیپلماسی مبادله» نام برده و مدعی شده‌اند که این اقدام می‌تواند راهکاری برای هموارکردن مسیر مذاکره باشد.

اما چرا باید از تبدیل «تک مسئله تبادل زندانیان» به «نقطه آغازی برای مذاکره مجدد» نگران بود؟! یکی از علت‌های اصلی این نگرانی این است که پای «اندیشکده گروه بین‌المللی بحران»(International Crisis Group) در میان است.

اندیشکده گروه بین‌المللی بحران، در ظاهر یک سازمان غیردولتی و غیرانتفاعی است که در سال ۱۹۹۵ با هدف فعالیت در زمینه مطالعه مناقشات خشونت‌بار و تدوین راه‌حل برای آنها تشکیل شد. مقر اصلی این اندیشکده در بروکسل، پایتخت بلژیک است.نکته قابل تأمل اینجاست که اعضای هیئت امنای این اندیشکده، همگی از سیاستمداران و سرمایه‌داران و چهره‌های آکادمیک متنفذ هستند. هیئت امنای اندیشکده گروه بین‌المللی بحران نفوذ بسیار عمیقی در ساختار حکومتی آمریکا و تروئیکای اروپایی(انگلیس،فرانسه،آلمان) دارد.

چهره اصلی و تأمین‌کننده مالی اصلی این اندیشکده،«جورج سوروس» است؛ شخصی که نام او با فتنه ۸۸ برای ایرانی‌ها به نامی آشنا تبدیل شده است.

اندیشکده گروه بین‌المللی بحران پیش از این نقش ویژه و تعیین‌کننده‌ای در تنظیم متن برجام داشت. براساس مستندات منتشر شده، متن نهایی توافق هسته‌ای میان ایران و ۱+۵(برجام) کاملا مشابه متنی است که چند ماه پیش از امضای توافق، توسط این اندیشکده منتشر شده بود. برخی از رسانه‌ها در آن مقطع با مقایسه این دو متن تاکید کردند که متن تنظیم شده توسط گروه بین‌المللی بحران، همان متنی است که توسط تیم مذاکره‌کننده ایران تحت عنوان برجام امضا شد.

برجام، نه تنها هیچ دستاوردی برای مردم ایران نداشت، بلکه خسارت‌های متعددی را نیز به کشورمان تحمیل کرد. اندیشکده گروه بین‌المللی بحران یکی از آشپزهای اصلی این خسارت محض است و نکته قابل تأمل اینجاست که این آشپز، چندی پیش مسئله تبادل زندانیان میان ایران و آمریکا را در قالب یک پروسه پیشنهاد کرد!

در تاریخ ۱۶ ژانویه ۲۰۱۸ – ۲۶ دی ۹۶- گزارشی با عنوان «ایستاده بر غبار: سومین سال اجرای برجام» توسط اندیشکده گروه بین‌المللی بحران منتشر شد.

در صفحه ۲۵ این گزارش بااشاره به اینکه یکی از مواردی که باید از کانال مخفی بین ایران و آمریکا انجام بگیرد تلاش برای آزادی شهروندان آمریکایی بازداشتی در ایران است، آمده است: «در ارتباط با دولت آمریکا، هرچند برخی مقام‌های ارشد ممکن است در واقع خواهان این باشند که ببینند ایران برجام را نقض می‌کند، یا توجیه دیگری برای واکنشی سخت‌تر به ایران بیابند، خود رئیس‌جمهور ظاهرا به صورت واقعی خواهان مذاکره است. همچنان‌که در بالا گفته شد، دلایلی برای تردید درباره اینکه ایران در آینده نزدیک با مذاکره موافقت کند، وجود دارد. ولی بهترین گزینه برای ایالات متحده این است که پیشنهاد مذاکرات محرمانه و خصوصی به ایران بدهد که تمرکز آن بر رهایی شهروندان آمریکایی زندانی در ایران- ولی نه محدود به این مسئله- باشد. در شرایط کنونی، ایران احتمالا مذاکرات علنی را تسلیم شدن غیرقابل قبول در برابر زورگویی آمریکا تلقی خواهد کرد؛ همچنان‌که در دولت اوباما اتفاق افتاد، دیپلماسی در سکوت(همراه با کاهش جنگ لفظی) بخت بیشتری برای موفقیت در ابتدای کار دارد».

دولت آمریکا اکنون در بحران کرونا دست و پا می‌زند. از سوی دیگر به اذعان اندیشکده‌های غربی، تحریم‌های ضدایرانی آمریکا اکنون به سقف خود رسیده و به همین دلیل دولت آمریکا، تحریم‌های نمادین را برای خالی نبودن عریضه کلید زده است. علاوه‌بر این تحلیلگران غربی بارها اذعان کرده‌اند که گزینه نظامی علیه ایران به هیچ عنوان روی میز مقامات آمریکایی نیست.

ترامپ صراحتا از تبادل زندانیان به عنوان مقدمه‌ای خوب برای مذاکره و معامله نام برده است. دولت آمریکا شدیدا محتاج مذاکره با ایران است، اما این مذاکره به هیچ عنوان بوی معامله نمی‌دهد.

مقامات آمریکایی در پی آن هستند تا از تبادل زندانیان، پلی به مذاکره بزنند. مذاکره‌ای برای برجامیزه کردن مولفه‌های قدرت ایران. به عبارت دیگر، آمریکا می‌خواهد «پروژه تبادل زندانیان با پایان مشخص» را به «پروسه‌ای برای باجگیری از ایران بدون نقطه پایان» تبدیل کند.

دولتمردان و به خصوص مدیران ارشد دستگاه دیپلماسی باید از یک‌سو با تلاش مضاعف، تک تک ایرانیانی که به صورت غیرقانونی در آمریکا محبوس هستند را به آغوش خانواده برگردانند و از سوی دیگر، هوشیار باشند که دولت مستکبر، غارتگر و تروریست آمریکا،«تک مسئله تبادل زندانیان» را به «نقطه آغازی برای مذاکره مجدد» تبدیل نکند.