خبرهای خوش از تشخیص کرونا در «انستیتو پاستور»

به گزارش حلقه وصل، تا همین چند روز قبل، در بحث‌های تشخیصی ویروس کرونا در کشور، جز چند مورد انگشت‌شمار، همه راه‌ها به انستیتو پاستور ختم می‌شد. متخصصان و کارشناسان این موسسه تحقیقاتی که از حدود 2 ماه قبل و در پی شیوع ویروس کرونا در چین و چند کشور دیگر، بر روی این ویرس متمرکز شده‌بودند، با انجام مطالعات دقیق موفق شدند از اوایل بهمن ماه و یک ماه زودتر از شیوع ویروس کرونا در کشور، آزمایشات تشخیص مولکولی این ویروس را راه‌اندازی کنند و همین آمادگی، سبب شد با شروع مرحله طغیان ویروس کرونا، متخصصان انستیتو پاستور بتوانند در یک جهاد شبانه‌روزی، رکورد قابل‌توجهی از تشخیص نمونه‌های ارسالی از نقاط مختلف کشور را ثبت کنند.

انستیتو پاستور ایران که با یک قرن قدمت، نقشی ماندگار در کنترل بیماری‌هایی مانند هاری، طاعون، وبا، سل و هپاتیت در کشور داشته، به‌عنوان یکی از مراکز تحقیقاتی و تشخیصی کشور در حوزه بیماری‌های عفونی نوپدید شناخته می‌شود. تاریخ 100 ساله این موسسه تحقیقاتی تولیدی آموزشی، پر است از صحنه‌های تلاش و ایثار متخصصان متعهد ایرانی. در یک قرن حیات انستیتو پاستور ایران، گروهی از کارشناسان این موسسه در جریان ماموریت‌های میدانی در گوشه و کنار کشور و انجام تحقیقات آزمایشگاهی برای ریشه‌کنی بیماری‌های واگیر، جان خود را از دست داده‌اند. «محسن حسن‌زاده» که در اثر ابتلا به طاعون درگذشت، یکی از این نام‌های درخشان است. در آن سوی ماجرا، وجود نام‌هایی مانند «محمد خیراله زاده» که در جریان تحقیقاتش به طاعون مبتلا شد اما در ادامه با تشخیص خود درمان شد، باعث شده انستیتو پاستور ایران همیشه مرجعی اثرگذار در ارتقای بهداشت و سلام عمومی کشور باشد.

انستیتو پاستور از دیروز تا امروز

این روزها، صحنه آزمون بزرگ دیگری برای این موسسه تحقیقاتی رقم خورده است. انستیتو پاستور ایران در حال حاضر بر اساس رسالت تاریخی و وظیفه ملی خود، در صف اول تشخیص و کنترل کروناویروس در حال خدمت‌رسانی بی‌وقفه است. این موسسه تحقیقاتی که اکنون به‌عنوان مسئول کمیته کشوری تشخیص کروناویروس عمل می‌کند، علاوه‌بر بحث تشخیص ویروس کرونا، در زمینه تحلیل اپیدمی کرونا هم کمک ارزشمندی به مدیریت بهداشت و درمان کشور در زمینه کنترل این بیماری در نقاط درگیر ارائه کرده است.

در گفت‌وگو با دکتر «علیرضا بیگلری»، رییس انستیتو پاستور ایران، تلاش کرده‌ایم جزییات بیشتری از نقش‌آفرینی این مرکز مهم تحقیقاتی در تشخیص و مبارزه با کروناویروس را در اختیار علاقه‌مندان قرار دهیم.

دکتر «علیرضا بیگلری»، رییس انستیتو پاستور ایران

*آمادگی برای تشخیص کروناویروس از چه زمانی در انستیتو پاستور ایران ایجاد شد؟

انستیتو پاستور ایران دارای تیم پاسخ سریع بیماری‌های عفونی است که وظیفه آن پاسخ بهنگام و سریع به طغیان بیماری‌های واگیر و فراهم ساختن اقدامات تشخیصی برای بیماری‌های عفونی نوپدید است. علاوه‌براین در مرکز تحقیقات بیماری‌های نوپدید و بازپدید انستیتو، تحقیقات لازم بر روی بیماری‌های عفونی نوپدید و بازپدید انجام می‌شود. همکاران ما از اواخر دیماه سال جاری و با توجه به گزارش اپیدمی کروناویروس جدید در چین و سپس سایر کشورهای جهان، جلسات منظمی را برای رصد اخبار و مقالات مربوط به حوزه تشخیص و اپیدمیولوژی کروناویروس در جهان برگزار کردند و به بررسی آخرین یافته‌های مرتبط با این بیماری پرداختند. با توجه به روند گزارش بیماری و سرعت زیاد گسترش ویروس، به این نتیجه رسیده‌بودیم که احتمال این که ایران هم درگیر این بیماری شود زیاد است و بنابراین از همان روزهای اول، این برنامه‌ریزی انجام شد تا آزمایشات تشخیصی کروناویروس جدید در انستیتو پاستور ایران راه‌اندازی شود و به‌این‌ترتیب از 5 بهمن ماه توانستیم آزمایشات تشخیص مولکولی این بیماری را راه‌اندازی کنیم.

افزایش آزمایشگاه‌های تشخیص ویروس کرونا به 22 آزمایشگاه

* تشخیص آزمایشگاهی کروناویروس در حال حاضر در کدام مراکز انجام می‌شود؟ قبل از تأیید آزمایشگاهی بروز موارد بیماری در تاریخ 30 بهمن ماه در قم، انستیتو پاستور ایران و دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران به‌عنوان آزمایشگاه‌های مرجع کشوری این بیماری انتخاب شدند. بر اساس تصمیم گیری‌هایی که در کمیته کشوری مدیریت آزمایشگاهی کرونا صورت گرفت، انستیتو پاستور ایران موظف شد به‌عنوان مسئول کمیته کشوری تشخیص کروناویروس، آموزش آزمایشگاه‌های دانشگاه‌های دیگر کشور را هم به عهده بگیرد. بلافاصله آموزش یکسان‌سازی پروتکل‌های تشخیص در کشور با شرکت آزمایشگاه‌های بیمارستان مسیح دانشوری و دانشگاه علوم پزشکی اراک انجام شد. در هفته اول اسفندماه، همه نمونه‌های مشکوک به کرونا در کشور، به‌جز نمونه‌های بیمارستان‌های تحت‌پوشش دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، اراک و شهید بهشتی، به انستیتو پاستور ایران ارسال شد و این موضوع حجم کاری قابل توجهی را برای همکاران ما ایجاد کرد.

بعد از آن، دو گروه از دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور بر اساس تعداد مراکزی که تحت‌پوشش داشتند، قطب بودن، توانایی و سوابقی که در ارائه خدمات تشخیصی آنفلوآنزا در سال‌های گذشته کسب کرده‌بودند، انتخاب شدند تا به شبکه تشخیص آزمایشگاهی این بیماری اضافه شوند. در حال حاضر با آموزش‌های صورت گرفته، 22 آزمایشگاه دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور، امکانات تشخیصی ویروس را دارند. در فاز بعدی، آموزش‌های لازم به دانشگاه‌های هدف دیگر داده خواهد شد.

متخصصان انستیتو پاستور ایران در حال بررسی نمونه های بیماران مشکوک به کرونا

مهر تایید سازمان بهداشت جهانی بر فرآیند تشخیص کرونا در ایران

*آیا مسیر تشخیص کروناویروس در انستیتو پاستور ایران و دانشگاه علوم پزشکی کشور، مورد تأیید مراجع بین‌المللی است؟

بله، الان روشی که برای تشخیص کروناویروس در کشور استفاده می‌کنیم، روش Real Time PCR است که یک روش کاملاً  اختصاصی برای شناسایی این ویروس است. ما براساس پروتکل سازمان بهداشت جهانی آزمایشات را انجام می‌دهیم و نتایج آزمایشات ما مورد تأیید این سازمان است. کیت‌های مورد استفاده نیز کیت‌های اهدایی سازمان بهداشت جهانی و همچنین کیت‌های معتبر ساخت کشور چین است که تاییدیه‌های لازم را دارد.

*آیا در انستیتو پاستور ایران علاوه بر تشخیص آزمایشگاهی، نمونه‌گیری برای بررسی کروناویروس هم انجام می‌شود؟

گرفتن نمونه، براساس پروتکل تعریف‌شده، صرفاً از بیماران بستری در بیمارستان‌های معین که بیماران پنومونی مشکوک به کرونا را بستری می‌کنند، صورت می‌گیرد و امکان اخذ نمونه از بیماران سرپایی در انستیتو پاستور ایران وجود ندارد. بیمارستان‌های معین در استان‌های مختلف کشور مشخص و معرفی شده‌اند که به‌طور مثال در شهر تهران شامل بیمارستان‌های امام خمینی (ره)، سینا، مدائن، شهدای یافت آباد، شهرام، آتیه، مسیح دانشوری و انصاری هستند.

*سئوالی که ذهن برخی هموطنان را درگیر کرده، این است که آیا در انستیتو برای انجام آرمایشات تشخیصی بر روی نمونه‌های ارجاعی مشکوک به کروناویروس، هزینه‌ای دریافت می‌شود؟

خیر. تمام آزمایشات کروناویروس در انستیتو پاستور ایران و سایر آزمایشگاه‌های دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور که توسط نظام ارجاع  و از بیمارستان‌ها ارسال می‌شوند، رایگان است.

پذیرش شبانه‌روزی نمونه‌های شهرستان‌ها  

*بعد از اینکه نمونه‌ها توسط بیمارستان‌ها از بیماران مشکوک گرفته می‌شود، چه فرآیندی طی می‌شود تا نمونه به دست شما در انستیتو برسد؟

تا الان نمونه‌ها از بیمارستان‌های معین به‌طور مستقیم به انستیتو پاستور ایران ارسال می‌شد ولی از این هفته سامانه‌ای طراحی شده است تا نمونه‌ها از مراکز درمانی به مراکز بهداشت شهرستان ارسال شده و از آنجا پس از بررسی از نظر بسته‌بندی صحیح و شرایط انتقال امن و ایمن، نمونه همراه با یک کد رهگیری منحصربه‌فرد که در واقع در سامانه الکترونیک ثبت شده، به آزمایشگاه‌های کرونا در سراسر کشور  و ازجمله انستیتو پاستور ایران ارسال شود. پیش بینی می‌شود با راه‌اندازی این سامانه، سرعت دریافت پاسخ توسط بیمارستان‌های کشور نیز تسریع شود. پذیرش نمونه‌ها از ساعت 8 صبح تا 4 بعدازظهر انجام می‌شود و گاه نمونه‌هایی که از راه دور یا شهرستان‌ها می‌آیند را شبانه‌روزی هم پذیرش می‌کنیم.

تعدادی از نیروهای انستیتو پاستور ایران

بررسی 3 هزار نمونه در 10 روز

 از حجم کاری بالای پرسنل انستیتو پاستور ایران از آغاز شیوع ویروس کرونا در کشور گفتید. این روزها چند نفر از نیروهای شما در حوزه تشخیص این بیماری مشغول خدمت‌رسانی هستند؟ و آیا آماری از تعداد آزمایشاتی که بر روی نمونه‌های اخذ شده از بیماران مشکوک به کرونا در انستیتو انجام شده، وجود دارد؟

باعث افتخار ماست که در این شرایط ویژه، متخصصین و کارشناسان انستیتو پاستور به صورت شبانه‌روزی مشغول کار هستند تا بتوانند پاسخگوی نمونه‌های بسیار زیاد ارسالی از سراسر کشور باشند. در طی 10 روز گذشته با تلاش شبانه‌روزی همکاران، بیش از 3 هزار نمونه برای کروناویروس بررسی شده است. این اقدام کم‌نظیر در سخت‌ترین روزهای بحران، نه‌تنها کشور را از نگرانی و سردرگمی نجات داد بلکه به مدیران ارشد حوزه سلامت و بخصوص روسای دانشگاه‌ها روحیه بخشید و موجبات سربلندی کشور را فراهم کرد. این حرکت ستودنی و تحسین برانگیز، نشان‌دهنده نقش پررنگ و مهم انستیتو پاستور ایران در نظام سلامت کشور بوده است.

50نیروی متخصص و 3 شیفت کار

خوب است بدانید تیمی که آزمایشات تشخیصی را انجام می‌دهند، در حال حاضر در 3 شیفت و به طور شبانه‌روزی کار می‌کنند و در روزهای اخیر به همت این عزیزان تقریباً بین 400 تا 600 نمونه در روز آزمایش شده است. در حال حاضر بیش از 50 نفر نیرو در قسمت‌های مختلف تخصصی و پشتیبانی مرتبط با تشخیص کروناویروس در انستیتو پاستور ایران مشغول خدمت هستند.

*آیا در حوزه تشخیص آزمایشگاهی، نیاز خاصی هم دارید؟ در حال حاضر آیا برای تقویت آزمایشگاه‌ها در زمینه تشخیص کروناویروس به کمک خاصی نیاز است؟

با اینکه تحریم‌های ظالمانه‌ای که به ما تحمیل شده، زمان تحویل مواد و کیت‌های آزمایشگاهی سفارش داده‌شده را به تأخیر انداخته است ولی ما تلاش خود را کرده‌ایم که به‌موقع و به میزان کافی به کیت‌ها دسترسی پیدا کنیم. وزارت بهداشت، سازمان جهانی بهداشت، هیأت امناء صرفه‌جویی ارزی و معاونت علمی ریاست جمهوری نیز حمایت‌های لازم را در این زمینه از ما داشته‌اند و خوشبختانه تاکنون با چالش جدی برای تهیه مواد و کیت‌های تشخیصی مواجه نشده‌ایم.

*اخیراً خبر خوبی مطرح شد که از موفقیت وزارت دفاع در طراحی و تولید کیت‌های تشخیص ویروس کرونا حکایت داشت. تولید این کیت‌ها در چه مرحله‌ای است؟

کیت‌هایی که وزارت دفاع طراحی کرده را مورد بررسی قرار داده‌ایم. چندین نوع کیت تشخیص ویروس کرونا به ما معرفی شده که چندین مرحله برای تأیید باید بگذرانند. بعد از گذراندن موفقیت‌آمیز این مراحل، کیت‌ها وارد مرحله تولید انبوه می‌شوند که این فرآیند به‌طور طبیعی زمان‌بر است. در واقع کیت‌هایی می‌توانند به تولید انبوه برسند که با استانداردهای سازمان جهانی بهداشت مطابقت داشته باشند. فناوران داخلی در حال فعالیت هستند تا زمینه ساخت کیت‌های تشخیص کرونا را فراهم کنند و مراحل استاندارد را با قطعیت اعلام کنند.

دستاوردهای ارزشمند تیم «بررسی طغیان» انستیتو پاستور در قم

*آیا انستیتو پاستور ایران به‌جز حوزه تشخیص، در حوزه‌های دیگر هم به کنترل شیوع ویروس کرونا در کشور کمک می‌کند؟

ما از همان روز اول که درگیر اپیدمی کرونا شدیم، یک تیم «بررسی طغیان» عازم قم کردیم که 6 روز در این شهر بودند و تحلیل اپیدمی کرونا در این شهر را انجام دادند. نتایج ارزشمند ارزیابی این تیم با فراهم کردن تصویری ذیقیمت از روند اتفاقات در قم، کمک شایان توجهی را به حوزه سلامت کشور موجب شد. نتایج این تحلیل‌ها در اختیار مقامات ارشد بهداشتی و درمانی کشور قرار گرفته تا بتوانند از آن‌ها برای کنترل بیماری در سایر استان‌های درگیر استفاده کنند. همکاران اپیدمیولوژیست ما عضو تیم‌های علمی کروناویروس نیز هستند. علاوه بر این در هفته گذشته، همکاران ما در مجتمع تولیدی انستیتو پاستور در کرج، با توجه به نیاز کشور اقدام به تولید محیط انتقال ویروس کرونا و همچنین مواد ضدعفونی لازم برای مقابله با این ویروس کردند.

*کشور چین از نزدیک شدن به تولید واکسن ویروس کرونا خبر داده. اخیراً شرکت «گریفکس» در ایالت تگزاس آمریکا هم مدعی شده توانسته مراحل تکمیل واکسن کرونا را به پایان برساند. با توجه به دستاوردهای علمی قابل‌توجه و موفقیت‌های انستیتو پاستور در ساخت انواع واکسن‌ها در سال‌های اخیر، آیا تحقیقات در زمینه ویروس کرونا در این مرکز تحقیقاتی تولیدی هم آغاز شده است؟

قطعاً تحقیقات آغاز شده اما نتایج آن به‌ سرعت مشخص نمی‌شود و تلاش محققان ایرانی در این زمینه ادامه خواهد داشت.

*از اینکه در این روزهای پرمشغله، دقایقی را به این مصاحبه اختصاص دادید، سپاسگزارم.

من هم از شما تشکر می‌کنم و از همه مردم ایران التماس دعا دارم. از هموطنان عزیز درخواست می‌کنم مجموعه انستیتو پاستور ایران و نظام بهداشتی و درمانی کشور را دعا کنند تا بتوانیم با موفقیت از این اپیدمی عبور کنیم و در آینده نزدیک شاهد روزهای خوب برای مردم عزیز کشورمان باشیم.