بررسی نمایشگاه دستاوردهای پدافندی ارتش یمن/ شهید عبدالعزیز المهرم؛ اسطوره یگان پدافندی انصارالله +تصاویر

به طور کلی خانواده موشک‌های ثاقب حاصل تغییر کاربری موشک‌های هوا به هوای سابق نیروی هوایی یمن به موشک زمین به هوا هستند.

سرویس جهان حلقه وصل _ سرانجام پس از مدت‌ها انتظار نخستین نمایشگاه دستاوردهای نظامی انصارالله یمن در حوزه تجهیزات پدافند هوایی در سال ۲۰۲۰ که با نام سال یگان پدافندی یمن نامگذاری شده است برگزار شد. در این نمایشگاه که به نام شهید عبدالعزیز المهرم نامگذاری شده بود از ۴ سامانه پدافندی نیروهای مردمی یمن رونمایی شد.

از فاطر۱ تا خانواده موشک‌های ثاقب

همانگونه که عنوان شد در این نمایشگاه ۴ سامانه پدافندی ارتش یمن به نمایش درآمد که شامل فاطر۱ و موشک‌های ثاقب ۱، ۲ و ۳ بودند.

فاطر۱ : این موشک حاصل ارتقای سامانه پدافندی مشهور SA۶ ساخت شوروی سابق است که در چندین نبرد بزرگ در دهه ۷۰ تا ۹۰ میلادی حضور داشته و عملکرد درخشانی در جنگ ۱۹۷۳ اعراب و رژیم صهیونیستی با ساقط کردن ده‌ها جنگنده نیروی هوایی اسراییل بر جای گذاشت. ارتش یمن قبل از آغاز جنگ داخلی از کاربران این سامانه پدافندی بود.

این موشک با طول ۵.۸ متر و وزن ۶۰۰ کیلوگرم دارای سرعت ۲.۸ ماخ و برد ۲۲.۶ کیلومتر است. در مشخصات ذکر شده برای این موشک از شیوه هدایت حرارتی صحبت شده است اما به نظر میرسد علاوه بر دوربین حرارتی-اپتیکی این موشک می‌تواند از جستجوگر راداری تعبیه شده در نوک موشک نیز به شکل همزمان استفاده کرده و احتمال اصابت به اهداف را بالاتر ببرد. این موشک از اکتبر ۲۰۱۷ میلادی وارد خدمت شده و نقش مهمی در سرنگونی چندین هواگرد متعلق به ائتلاف سعودی داشته است.

ثاقب۱ : به طور کلی خانواده موشک‌های ثاقب حاصل تغییر کاربری موشک‌های هوا به هوای سابق نیروی هوایی یمن به موشک زمین به هوا هستند. متخصصین یمنی با دریافت کمک‌های فنی لازم از کشورهای دوست موفق به انجام این فرآیند نسبتا سخت و پیچیده و تبدیل موشک مشهور R۷۳ به موشک زمین به هوا شده‌اند. موشک تحت عنوان ثاقب ۱ حدود ۲.۹۳ متر طول و ۱۰۵کیلوگرم وزن داشته و با سرعت حدود ۱.۵ ماخ و برد ۹ کیلومتر به نبرد با اهداف خود می‌پردازد.

به جرات میتوان گفت موشک ثاقب ۱ بیشترین شکار را در بین سامانه‌های پدافندی انصارالله به نام خود ثبت کرده و با توجه به مانورپذیری بسیار بالای خود فرصت فرار را از پهپادها و بالگردهای کند و با توان مانور پایین دشمن سلب میکند. از جمله مشهورترین موارد شکار این موشک میتوان به ساقط کردن چندین پهپاد تهاجمی MQ۹ ریپر امریکایی اشاره کرد.

ثاقب۲ : این موشک نیز حاصل تغییر کاربری موشک هوا به هوای R۲۷ است که در گذشته در نیروی هوایی یمن خدمت میکرد. موشک تحت عنوان ثاقب۲ با طول ۳.۹ متر و وزن ۱۲۵ کیلوگرم دارای سرعت ۲.۵ ماخ و برد ۱۵ کیلومتر است. موشک ثاقب۲ عملکرد درخشانی در جنگ یمن داشته و حداقل در ۲ مورد موفق به هدفگیری و وارد کردن خسارت شدید به جنگنده مشهور F۱۵S نیروی هوایی عربستان شده است. همچنین تعدادی از پهپادهای تهاجمی دشمن سعودی و اماراتی نیز توسط این موشک شکار شده است. موشک ثاقب۲ از ماه دسامبر سال ۲۰۱۶ میلادی تا کنون در خدمت یگان پدافندی انصارالله یمن است.

ثاقب۳ : در میان خانواده موشک‌های ثاقب احتمالا مرموزترین و ناشناخته ترین موشک ثاقب۳ باشد. اگرچه در گذشته برخی منابع مدعی استفاده از موشک‌های R۷۷ روسی در نقش زمین به هوا توسط نیروهای یمنی شده بودند اما به هیچ عنوان تصویر یا فیلمی از استفاده این موشک در دسترس نبود و برای نخستین بار در نمایشگاه اخیر استفاده انصارالله از این سامانه به شکل رسمی اعلام شد.

موشک با طول ۳.۶ متر و ۱۷۵ کیلوگرم وزن دارای سرعت ۲.۵ ماخ و برد حدود ۲۰ کیلومتر است و بر خلاف دو موشک ثاقب ۱ و ۲ که از هدایت حرارتی استفاده میکردند دارای شیوه هدایت راداری بوده و گفته می‌شود در سرنگونی جنگنده تورنادو سعودی مورد استفاده قرار گرفته است.

دلیل نامگذاری نمایشگاه به نام شهید المهرم چه بود؟

همانگونه که عنوان شد به جز موشک فاطر۱ که ذاتا یک موشک پدافندی بود، سایر موشک‌های رونمایی شده خانواده ثاقب به شکل پایه موشک هوا به هوای مخصوص نصب بر روی جنگنده‌های نیروی هوایی یمن بودند. در ابتدای دهه اول ۲۰۰۰ میلادی نیروی هوایی یمن ۲۴ فروند جنگنده Mig۲۹-SMT را از کشور روسیه خریداری کردند. در قرارداد خرید این جنگنده‌ها موشک‌های مدل R۷۳، R۲۷ و R۷۷ نیز سفارش داده شد. این سفارش به تعداد ۱۰۰ تیر موشک R۲۷، حدود ۱۷۶ تیر موشک R۷۳ و ۱۰۰ تیر موشک R۷۷ بود.

پس از آغاز جنگ داخلی و نابودی اکثر جنگنده‌های یمنی بر روی زمین و نبود پرسنل و خلبان برای کاربری سایر جنگنده‌ها، نیروهای انصارالله تصمیم به استفاده از این موشک‌ها در نقش پدافندی می‌گیرند. تبدیل موشک هوا به هوا به موشک پدافندی زمین به هوا اما فرآیندی نسبتا پیچیده بود که توسط متخصصین یمنی انجام شد.

کار تبدیل موشک کوتاه برد R۷۳ تحت عنوان ثاقب۱ توسط شهید عبدالعزیز المهرم انجام می‌شود و شخص وی در عملیات میدانی استفاده از این موشک‌ها نیز حضور داشته است.

ماه دسامبر سال ۲۰۱۷ میلادی با حوادث گوناگون و شرایط سختی برای نیروهای مردمی یمن همراه بود. پس از خیانت علی عبدالله صالح و نیروهای تحت امرش به انصارالله و کشته شدن وی در تاریخ ۴ دسامبر همین سال، عمده نیروهای تحت فرمان وی که حال تحت رهبری طارق صالح فرزند وی قرار داشتند با دخالت و حمایت امارات به نیروهای مجلس انتقالی جنوبی پیوستند.

در آن زمان عمده نیروهای وفادار به صالح در ساحل غربی یمن و حد فاصل بندر الخوخه تا الحدیده حضور داشتند. در روز ۷ دسامبر نیروهای صالح با تسلیم بندر الخوخه به نیروهای تحت حمایت امارات بحرانی بزرگ را برای نیروهای مردمی یمن ایجاد کردند. ارتش امارات با حضور گسترده و مستقیم زمینی و هوایی و در کنار نیروهای جنوبی و خائنین تحت رهبری طارق صالح عملیات بزرگی به منظور اشغال بندر راهبردی الحدیده و قطع شریان حیاتی کمک‌رسانی به مردم بی دفاع یمن آغاز کردند. قوای مهاجم با استفاده از فرصت تخلیه تمامی مواضع دفاعی جنوب الحدیده توسط نیروهای طارق صالح ظرف چند روز خود را به دروازه‌های شهر الحدیده رساندند.

در این هنگام انصارالله و نیروهای مردمی یمن با اعلام بسیج عمومی عملیاتی تحت عنوان "معرکه النفس الطویل" را بر علیه متجاوزین آغاز کردند. نیروهای تحت حمایت امارات که بندر الخوخه و فاصله حدود ۱۱۵ کیلومتری تا بندر الحدیده را به راحتی و با خیانت نیروهای طارق صالح تصرف کرده بودند در دروازه‌های جنوبی و شرقی الحدیده با مقاومتی رو به رو شدند که از ابتدای آغاز جنگ داخلی تا کنون نظیر آن ثبت نشده است.

به مدت بیش از ۱۰ ماه تلاش ارتش امارات و مزدوران تحت امرش برای ورود به شهر ناکام مانده و نیروهای انصارالله با دفاع جانانه و شاید تکرار نشدنی و در حالی که تمام کارشناسان و رسانه‌های دشمن و حتی برخی رسانه‌های خودی از سقوط قریب الوقوع بندر الحدیده سخن میگفتند، با نابود کردن صدها دستگاه از ادوات دشمن و هلاکت هزاران نفر از نیروهای آنها بندر استراتژیک الحدیده را حفظ کرده و بزرگترین عملیات تاریخ جنگ از سوی ائتلاف عربی متجاوز را با شکست کامل مواجه ساختند.

در یکی از نبردهای این بازه زمانی، شهید عبدالعزیز المهرم در حالی که کاربری یک واحد پدافندی ثاقب۱ که حاصل زحمات خود او بود را بر عهده داشت هدف حمله هوایی جنگنده‌های اماراتی قرار گرفته و به شهادت میرسد.

دو سال پس از این حادثه بخش فرهنگی انصارالله به پاس تقدیر و بزرگداشت این شهید، نمایشگاه رونمایی از دستاوردهای پدافندی ارتش یمن را به نام شهید عبدالعزیز المهرم نامگذاری کرد.