به گزارش حلقه وصل، ساخت زیرگذر استاد معین در سال 1395 و در دوران مدیریت محمدباقر قالیباف در شهرداری تهران آغاز شد. این پروژه که با هدف دسترسی آزاد مردم منطقه در دستور کار قرار گرفت، مطالعات اجرایی آن در سال 93 آغاز شد. منطقه 9 حالت جزیره‌ای داشت و مابین بزرگراه سعیدی و بخشی از بزرگراه یادگار امام و خیابان آزادی قرار گرفته است.
خروج از بن بست با اجرای 2 طرفه
به دلیل مشکلات ترددی شهروندان در این محدوده شهرداری وقت تصمیم گرفت تا زیرگذر استاد معین را احداث کند تا بتواند مشکلات ترددی در این محدوده را برطرف کند.
محور شریانی خیابان آزادی که در مجاورت بخش شمالی منطقه 9 قرار دارد باعث عدم دسترسی از بخش جنوب به شمال یعنی از استاد معین به بولوار شهید اکبری در منطقه 2 و بالعکس شده است.
از این رو پروژه زیرگذر استاد معین به منظور رفع بن‌بست منطقه 9 اجرا و قرار بود طراحی دوطرفه آن در دستور کار قرار گیرد چرا که مهمترین هدف خروج منطقه از بن‌بست بود. بدین ترتیب استفاده از بخش ورودی یا خروجی از این پروژه صورت مسأله را به طور کامل حل نمی‌کند.
زیرگذر استاد معین 14 بهمن با حضور پیروز حناچی شهردار تهران، محسن هاشمی رئیس شورای شهر، جمعی از معاونان شهردار به صورت یک‌طرفه افتتاح شد.
این افتتاح یک‌طرفه اعتراض اهالی محله را دربرداشت، شهروندان در اعتراض به شهردار تهران اعلام کردند که وقتی پروژه یک‌طرفه شده است برای آنها مشکلات ترددی ایجاد کرده و خواستار رفع مشکل شدند.
اجرای یک طرفه استاد معین به نفع افراد غنی جامعه
اجرای یک‌طرفه پروژه به گفته شهروندان باعث ایجاد اختلاف طبقاتی بین غنی و فقیر شده است چرا که در بالادست پروژه منطقه 2 و در پایین‌دست پروژه منطقه 9 قرار دارد و مدیریت شهری به دلیل اینکه ترافیک به منطقه 2 نرسد اقدام به این کار کرده است.
افتتاح ناقص پروژه‌ها دستاورد مدیریت فعلی شهری
مدیریت فعلی شهرداری تهران مدتی است دست به افتتاح‌های شتاب‌زده و ناقص زده است و پروژه‌ها را به صورت نصفه و نیمه افتتاح می‌کند و همین امر باعث اعتراض شهروندان شده است از جمله این موارد می‌توان به تقاطع غیرهمسطح سه‌راه باقرشهر اشاره کرد که 11 ماه پیش توسط حناچی ربان افتتاح آن بریده شده اما هنوز این پروژه مسدود است. پروژه استاد معین نمونه دیگر اقدامات شهرداری تهران در دور فعلی است.
اخطارهای مکتوب برای یک طرفه شدن داده شده بود
قرار بود زیر گذر استاد معین به صورت 2 طرفه افتتاح شود ولی بعد از تغییراتی قرار شد یک طرفه باشد مسؤؤلان شهری از قبل در خصوص بروز مشکل در این باره نامه های فرستاده بودند.
یکی از مشکلات منطقه 9 کمبود معابر مواصلاتی جهت انتقال بار ترافیکی از مناطق جنوبی به شمالی و بالعکس است و این موضوع به رغم وجود مسیرهای ویژه سامانه‌های یک، 2 و 10 اتوبوس‌های تندرو در محور خیابان آزادی و بزرگراه آیت‌الله سعیدی باعث تراکم حجم عبور و مرور خودروها در معابر فوق و همچنین میدان آزادی شده است.
در نامه‌ای که فرزاد فرهادیان بابادی معاون حمل‌ونقل ترافیک منطقه 9 نوشته است، آمده است: افزایش طول مسیر تردد وسایل نقلیه، بالا رفتن زمان تأخیر، ازدیاد مصرف سوخت و تبعات منفی زیست‌محیطی را به همراه خواهد داشت. در راستای کاهش معضلات مذکور و خدمت‌رسانی بهینه به شهروندان، احداث زیرگذر استاد معین در تقاطع خیابان آزادی پس از تأیید حوزه معاونت حمل‌ونقل ترافیک در اولویت اجرای پروژه توسط معاونت فنی و عمران قرار گرفت ولیکن هم اکنون بنا به بازدید محلی و جلسات میدانی تغییراتی در نقشه عمرانی مربوطه با تخصیص جریان ترافیکی تنها به رویکرد شمال به جنوب در شرف انجام است که بدیهی است کوتاه شدن طول سفرها و بهبود شبکه معابر، کاهش فاصله مناطق شمال و جنوب و آثار ارزشمند آن از منظر اجتماعی که از اهداف اصلی ایجاد زیرگذر مواصلاتی اشاره شده است را تحت تأثیر قرار می‌دهد لذا خواهشمند است دستور فرمایید مراتب مورد رسیدگی کارشناسی آن معاونت قرار گرفته و نتیجه را به منطقه اطلاع دهید.
رونوشت این نامه به معاونت حمل‌ونقل ترافیک، مدیرکل حمل‌ونقل عمومی و امور مناطق معاونت حمل‌ونقل ترافیک ارسال شده است و نامه در تاریخ 9 تیر 98 ارسال شده است.
سازمان حمل و نقل ترافیک:هرگونه تغییر در الگوی حرکتی مورد تایید ما نیست
همچنین طی نامه‌ای از سوی یوسف حجت رئیس وقت سازمان حمل‌ونقل ترافیک که در حال حاضر سرپرست معاونت حمل‌ونقل ترافیک است به مهندس مصطفوی مدیرعامل وقت سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران در خصوص احداث زیرگذر استاد معین در تقاطع با خیابان آزادی آمده است: شهرداری منطقه 9 در خصوص طرح اجرایی زیرگذر استاد معین در تقاطع با خیابان آزادی به استحضار می‌رساند طرح احداث زیرگذر استاد معین در تقاطع خیابان آزادی با هدف تأمین مسیر دسترسی و انتقال بار ترافیکی از مناطق جنوبی به شمالی و بالعکس پیش‌بینی شده است.
در طرح مصوب احداث زیرگذر با عملکرد دوطرفه و با مقطع عرضی دو خط عبور در هر طرف بوده است و بدیهی است هر گونه تغییر در مقطع عرضی آن به منظور تغییر در الگوی حرکتی در آن محدوده مغایر با پیش‌بینی‌های اولیه بوده و مورد تأیید این حوزه نیست.
پروژه باید 2 طرفه باشد
احداث مراکز تجاری عمده جاذب سفر در خیابان استاد معین و کمبود شبکه معابر با ظرفیت انتقال بار ترافیکی مناسب در سطح منطقه 9 شهرداری و ضرورت ایجاد مسیرهای خروجی از سطح منطقه 9 به ویژه در مناطق بحران (به دلیل بافت متراکم شبکه معابر منطقه) حاکی از اهمیت تأمین رویکرد جنوب به شمال و اولویت آن نسبت به رویکرد شمال به جنوب است. با توجه به حجم غالب مسیر شمالی به جنوبی در ساعت اوج صبح و حجم غالب ترافیک ساعت اوج عصر در جهت جنوب به شمال، احداث و بهره‌برداری از زیرگذر به صورت دوطرفه، اجتناب‌ناپذیر است.
به دلیل هزینه بالای از هرگونه تغییر جلوگیری شود
یادآور می‌شود که این پروژه طبق طراحی مصوب پیشین در اولویت تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام عمرانی شهر تهران دیده شده است. با عنایت به هزینه‌های بالای احداث این نوع تسهیلات و پیشگیری از اجرای طرح‌های تکمیلی به دلیل اجرای ناقص طرح دستور فرمایید از اعمال هر گونه تغییر در مقطع عرضی و الگوهای حرکتی مصوب جلوگیری شود.
رونوشت این نامه برای مهندس فرهادیان بابادی معاون حمل‌ونقل منطقه 9، ذاکری معاون مطالعات و برنامه‌ریزی سازمان حمل‌ونقل ترافیک، حسینی حسین‌آبادی مدیر دفتر مدیرعامل سازمان حمل‌ونقل ترافیک ارسال شده است.
همچنین طی نامه‌ای از سوی سیدعلی مفاخریان شهردار وقت منطقه 9 به محسن پورسیدآقایی معاون وقت حمل‌ونقل ترافیک با موضوع رسیدگی به درخواست مجتمع تجاری - تفریحی اداری معین‌مال واقع در ابتدای بولوار استاد معین آمده است: با توجه به نقشه‌های اجرایی ضمن آنچه امکان دسترسی وسایل نقلیه از خیابان آزادی در مسیر غرب به شرق به خیابان استاد معین فراهم است لیکن در رابطه با بند 2 نامه که تقاضای امکان تردد خودروها در مسیر رفت و برگشت زیرگذر مواصلاتی در تقاطع خیابان آزادی است مراتب طی نامه‌ای به مدیرعامل سازمان حمل‌ونقل ترافیک مورد تأکید قرار گرفته است.
همچنین یوسف حجت مدیرعامل وقت سازمان حمل‌ونقل ترافیک طی نامه‌ای به صفا صبوری دیلمی معاون فنی و عمران شهرداری در خصوص نحوه بهره‌برداری از زیرگذر استاد معین در تقاطع با خیابان آزادی نامه نوشت.
هشدار به معاونت فنی وعمران: عملکرد زیرگذر به صورت دوطرفه باید باشد
در این نامه آمده است: در بازدیدهای مشترک به عمل آمده از پروژه‌های عمرانی موارد ذیل در خصوص نحوه بهره‌برداری از زیرگذر استاد معین و در راستای سیاست‌های توسعه انسان‌محور شهرداری به استحضار می‌رساند: 1- با توجه به طرح مصوب زیرگذر احداث زیرگذر استاد معین در تقاطع خیابان آزادی با هدف تأمین مسیر دسترسی و انتقال بار ترافیکی از مناطق جنوبی به شمالی و بالعکس پیش‌بینی شده است لذا عملکرد زیرگذر به صورت دوطرفه توصیه می‌شود.
پیشنهاد می‌شود مسیر شمال به جنوب با حداقل یک خط عبور و یک خط اضطرار (مجموعاً با عرض حداقل 5.5 متر) با پیش‌بینی مسیر عبور عابر پیاده (به صورت تفکیک شده و دارای اختلاف ارتفاع از مسیر وسایل نقلیه) جهت دسترسی به جنوب خیابان آزادی و ایستگاه اتوبوس تندرو در روفوش میانی خیابان آزادی و همچنین مسیر ویژه دوچرخه جهت اتصال به شبکه مسیر دوچرخه مناطق 2 و 9 شهرداری بهره‌برداری می‌شود.
پیشنهاد می‌شود مسیر جنوب به شمال به دلیل احداث مرکز تجاری عمده جاذب سفر در خیابان استاد معین و کمبود شبکه معابر با ظرفیت انتقال بار ترافیکی مناسب در سطح منطقه 9 شهرداری تهران و ضرورت ایجاد مسیرهای خروجی از سطح منطقه 9 به ویژه در مواقع بحران به دلیل بافت متراکم شبکه معابر منطقه با حداقل یک خط عبور و یک خط اضطرار مجموعاً با عرض حداقل 5.5 متر و در صورت امکان با دو خط عبور و پیش‌بینی پیاده‌رو اضطراری بهره‌برداری شود.
بدیهی است بهره‌برداری تدریجی یک خط سواره در هر جهت از تعداد خطوط سواره این زیرگذر علاوه بر حفظ انسان‌محوری، حمل‌ونقل و تخصیص بخشی از معابر ساخته شده به شیوه پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری امکان تحلیل تقاضای محقق شده در هر سه شیوه سواری شخصی، پیاده و دوچرخه را طی زمان فراهم کرده و همزمان اجازه ایجاد تقاضای احتمالی القایی به دلیل افزایش ظرفیت شده در هیچ یک از دو جهت را نخواهد داد.
در طرح‌های اولیه پروژه تونل، مقطع رمپ، پروفیل نهایی، پلان و مقطع نهایی به صورت دو طرفه بوده است اما شهرداری آن را به صورت ضرب العجل تغییر داد.
در طراحی اولیه برای تونل استاد معین پیش‌بینی شده بود که شمال به جنوب و جنوب به شمال را با دو خط رفت و برگشت به هم متصل کنند.
تا سال 97 نیز مبنا همین بود اما در زمان اجرا 4 خط عبوری به 3 خط تقلیل می‌ِ‌یابد و معلوم نیست منطقش چه بوده و مستنداتی هم در این زمینه دیده نشده. سه خط عبوری به این ترتیب است که دو خط برای جنوب به شمال و یک خط برای عابر پیاده و دوچرخه در نظر گرفته شده که در زمان اجرا شمال به جنوب تغییر جهت می‌دهد و با توجه به بار قالب این محدوده که جنوب به شمال است دستکاری‌هایی در طرح صورت می‌گیرد. این در حالی است که باید مسیر جنوب به شمال باز می‌شد چرا که بار ترافیکی بیشتر بوده است.
در طرحی که در حال حاضر اجرا شده در تونل یک مسیر دوچرخه دیده شده است، این کار توجیه فنی ندارد چرا که تونل به دلیل فضای بسته‌ای که دارد و محل تجمع آلایندگی‌ها است اگر جت‌فن‌ها هم کار کنند باز هم نسبت به فضای باز آلوده است به هیچ عنوان برای تردد عابران پیاده و دوچرخه مناسب نیست.
به نظر می‌رسد برای حفظ جان و ایمنی دوچرخه‌سواران بهتر است که آنها را از تونل عبور ندهند. در بحث انسان‌محوری اولویت تردد افراد پیاده به گونه‌ای است که باید در فضای باز و منظر عمومی باشد و به هیچ عنوان توجیه‌پذیر نیست که مردم را از داخل تونل‌های آلاینده عبور دهیم.
در حال حاضر ساخت تونل به اتمام رسیده است و امکان برگشت نیست اما راه‌حل این است که این خطی که برای دوچرخه با نیوجرسی تفکیک شده برای مسیر شمال به جنوب که تقاضای کمتری دارد در نظر گرفته شود و دو خط دیگر به شمال اختصاص یابد که بار ترافیکی آن زیادتر و خواست مردم هم در روز افتتاحیه همین بوده است.
معاون شهردار: 83 درصد پروژه را ما اجرا کردیم
بر اساس این گزارش، اجرای پروژه زیرگذر استاد معین در زمان مدیریت فعلی به اذعان معاون فنی و عمران شهرداری 83 درصد بوده است. صفا صبوری دیلمی در این باره گفته است تونل زیرگذر خیابان‌های استاد معین و آزادی اولین تونلی است که شهروندان و خودروها به صورت همزمان می‌توانند از آن استفاده کنند.
بازنگری طرح در سال 96 و اجرا درسال 97
وی در خصوص ساخت این پروژه گفته است: این تونل توسط مدیریت شهری گذشته آغاز شده و به دلیل مخالفت پلیس راهنمایی و رانندگی با نقشه طراحی شده متوقف شد. مدیریت شهری فعلی این پروژه را در سال 96 مورد بازنگری و طراحی مجدد قرار داد و در سال 97 طراحی اصلی آماده و به پیمانکار بابت اجرا ابلاغ شد. از مرداد سال گذشته تا بهمن سال 98 این پروژه تکمیل شد یعنی بیش از یک و نیم سال بخش اعظم پروژه به پایان رسید.
به گفته صبوری، مدیریت شهری گذشته 16.7 درصد از پروژه تونل زیرگذر خیابان استاد معین را انجام داد و الباقی آن را مدیریت شهری فعلی به سرانجام رساند.
حناچی: ما در طراحی نقش نداشتیم!
این در حالی است که پیروز حناچی شهردار تهران در خصوص انتقادات مطرح شده به پروژه زیرگذر استاد معین گفت: ما نقشی در طراحی آن نداشتیم اگر داشتیم شاید جور دیگری آن را طراحی می‌کردیم تا امروز عده‌ای از شهروندان ناراضی نباشند.(این در حالی است که پروژه به گفته معاون حناچی حدود 17 درصد در گذشته انجام شده و شهرداری فعلی می توانست با توجه به عدم اجرای اقدامات سازه ای تغییراتی در طراحی ایجاد کند)
وی ادامه داد: در مدل‌های ترافیکی و بررسی‌های لازم برای تبدیل یک شریان درجه 2 به درجه یک به این موضوع توجه می‌شود که این تغییرات آیا باعث ایجاد تغییراتی در شهر و محله می‌شود و اگر این تغییر ایجاد می‌شود چه مشکلاتی ایجاد می‌کند.
حناچی در خصوص انتقادات و گلایه‌مندی شهروندان در خصوص این پروژه گفت: ما باید یاد بگیریم که خواسته‌هایمان را چگونه طرح کنیم تا تأثیر بهتری بگذارد امروز عده‌ای به من اعتراض داشتند، اما آیا بررسی کرده‌اند که نظر آنها برای محله استاد معین مفید است؟ اگر مشکلاتشان بیشتر شد چه باید کرد؟
اعتراضاتی که آقای رئیس را شوکه کرد
اعتراض شهروندان باعث واکنش محسن هاشمی رئیس شورای شهر تهران شد.وی در این باره گفت که در 30 سال گذشته یک چنین اعتراضی در افتتاح پروژه ندیده‌ام اما می‌توانستیم با مسالمت مشکلات را حل کنیم و در بازدیدهایی که بنده از منطقه داشتم کسی اعتراضی نکرد.
بعد از اعتراضات شدید مردم به افتتاح ناقص زیرگذر استاد معین که یک پروژه فرامنطقه‌ای است نه منطقه‌ای، شهردار تهران در اقدامی مفاخریان شهردار منطقه 9 را برکنار و به جای وی سرپرست انتخاب کرد.
البته قبل از اینکه شهردار، مفاخریان را برکنار کند قرار بود در سفری که اواخر هفته گذشته به دوبی داشتند مفاخریان شهردار تهران را همراهی کنند اما قبل از برکناری به یکباره اسم مفاخریان از لیست حذف و فردای آن روز هم حکم برکناری‌اش ابلاغ شد.
نکاتی در مورد برکناری تعجب برانگیز آقای شهردار
پروژه زیرگذر استاد معین فرامنطقه‌ای است و معاونت فنی و عمران شهرداری تهران بر روی آن نظارت مستقیم دارد.
پروژه‌های عمرانی در شهر تهران به دو صورت تعریف می‌شود یکی پروژه‌های طرح جامع شهر تهران ضرورت آن را تأکید می‌کند و یکی پروژه‌ای است که مناطق درخواست دارند که بر اساس الزامات ترافیکی در منطقه انجام شود.
در این صورت کارها به معاونت حمل‌ونقل ترافیک و سازمان ترافیک اعلام می‌شود درخواست توسط حمل‌ونقل بررسی می‌شود و در صورتی که کار توجیه داشته باشد به معاونت فنی و عمران ارسال می‌شود.
سازمان مشاور در معاونت عمران تایید می کند پروژه چطور اجرا شود نه منطقه
در حوزه فنی و عمران سازمان مشاور فنی و مهندسی این مطالعات را در اولویت قرار می‌دهد و در نهایت سازمان مشاور شهر تهران است که می‌گوید این پروژه به چه شکل انجام شود.
پروژه ای که معاونت عمران 2 طرفه تایید کرد ولی یک طرفه شد
این روند انجام پروژه‌ها است و مطالعات سازمان مشاور دخیل است و منطقه دخلی در طراحی موضوع ندارد. در زیرگذر استاد معین که در سال 93 منطقه 9 درخواست احداث آن را داشته و با جهت جنوب به شمال آن در منطقه 2 در حال حاضر مخالفت شده (چرا که این پروژه در مرز منطقه 2 و 9 قرار دارد). نهایتاً طرح دوطرفه و مورد تأیید قرار گرفت.
در حال حاضر برخی از مسؤولین می‌گویند اگر مسیر از جنوب به شمال باز شود بار ترافیکی به طرشت منتقل می‌شود و از آنجا به درستی منتقل نمی‌شود چرا که دسترسی خاصی در طرشت وجود ندارد اما نکته مهم در پروژه‌های عمرانی این است که طرح‌ها و رفتارهای ترافیکی فقط در یک نقطه دیده نمی‌شود بلکه در یک محدوده چند کیلومتری موردنظر است و برای افق‌های 20، 30 و 50 ساله دیده می‌شود.
به همین دلیل زیرگذر استاد معین بحث جنوب به شمالش هم در طرح اولیه تأیید شده است اما در طرحی که فعلاً اجرا شده این اقدام صورت نگرفته است.
شهردار منطقه 9 عزل شد اما هنوز دلیل آن به درستی مطرح نشده است اگر دلیل آن طراحی ناقص پروژه از 4 خط به 2 خط بوده که باید گفت این پروژه فرامنطقه‌ای و زیرنظر معاونت فنی و عمران بوده است، در این پروژه سازمان مهندسی عمران که زیرمجموعه معاونت فنی و عمران است مجری بوده و اصولاً به منطقه برنمی‌گشته است چرا که منطقه هیچ دخل و تصرفی در اجرای پروژه نداشته و اگر شهردار تهران مفاخریان را به خاطر پروژه عزل کرده وی در این امر دخیل نبوده است و هنوز علت اصلی برکناری مشخص نیست.
البته برخی هم می گویند شهردار منطقه به دلیل عدم مدیریت حواشی مراسم افتتاحیه زیرگذر استاد معین برکنار شده است این در حالی است که مسؤولیت برگزاری مراسم علاوه بر منطقه با تیم تشریفات دفتر شهردار، مرکز ارتباطات معاونت فنی و عمرانی هم بوده است.
گفته می‌شود در زمانی که پیروز حناچی شهردار تهران بوده قرار بود این زیرگذر یک‌طرفه اجرایی شود اما بعد از اینکه وی شهردار شد قرار بود معزی معاون وقت فنی و عمران این کار را انجام دهد که انجام نداد و در نهایت صبوری معاون فعلی فنی و عمران این پروژه را یک‌طرفه کرد.
پیگیر اعتراضات مردم هستم
اعتراض شهروندان به افتتاح ناقص زیرگذر استاد معین باعث شد تا شورایی‌ها دوباره طرح را بررسی کنند. محمد علیخانی رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر در این باره گفت: شمال به جنوب پروژه یک‌طرفه بود حال اگر مردم درخواست دارند موضوع را بررسی می‌کنیم چرا که رفع مشکلات شهروندان در اولویت ما است البته باید با پلیس هم هماهنگی‌هایی صورت بگیرد.
اگر لازم باشد پروژه دو طرفه می شود
وی تأکید کرد: طرح زیرگذر استاد معین تغییراتی کرده است اما جزئیات آن را نمی‌دانم اما به هر حال موضوع را بررسی می‌کنیم.
بر اساس این گزارش، زیرگذر استاد معین به صورت ناقص افتتاح شد، مردم معترض شدند و قربانی این اعتراضات شهردار منطقه 9 شد در حالی که این پروژه فرامنطقه‌ای بوده و تا سال 97 قرار بود پروژه به صورت رفت و برگشت باشد اما به یکباره بدون هیچ گونه مستنداتی این پروژه یک‌طرفه و باعث گله‌مندی اهالی شد. پروژه‌ای که فعلا فقط از سمت شمال به جنوب راه دارد و بار ترافیکی زیادی ندارد. از آنجا که مدیریت شهری برای توسعه حمل‌ونقل پاک یک خط دوچرخه در داخل تونلی که محل تجمع آلایندگی‌ها است برای دوچرخه‌سواری و تردد عابرپیاده در نظر گرفته است. اصلاً معلوم نیست این پروژه با چه هدفی راه‌اندازی شده است. در حالی که قرار بود در بالای زیرگذر یک پلازا هم ساخته شود ولی خبری از آن پلاز هم نیست.در حال حاضر هم شورای شهر اعلام کرد موضوع را در کمیسیون حقوقی مورد بررسی قرار خواهد داد.
