تهران: دیدگاه رضا امیرخانی پیرامون نویسندگی صادق هدایت

به گزارش حلقه وصل، در طی مراسمی در پژوهشکده دانشگاه هنر تهران از کتاب حبیب احمدزاده در مورد «بوف کور» با نام (گفتگو با سایه یا بوف کور چگونه ساخته و پرداخته شد؟) رونمایی دانشگاهی صورت گرفت.

در ابتدای این مراسم کلیپی درباره شهید سعید سیاح طاهری پخش شد که حبیب احمدزاده کتابش را در مقدمه به او اهدا کرده است.

سپس اولین سخنران این مراسم دکتر بنی اردلان ریاست پژوهشکده، ضمن خوش امدگویی به حضار گفت: بی شک این کتاب محسنات بی‌شماری دارد و من فقط به نکته‌ای اشاره میکنم و آن زبان متفاوت و غیرآکادمیکی است که احمدزاده برای آن برگزیده که ممکن است در محیط دانشگاهی یک ضعف به حساب بیاید. این زبان که به روحیه ساختارشکن و البته قانونمند نویسنده بی شباهت نیست را تنها نقطه ضعف کتاب در این نوع محیط می دانم.

سخنران بعدی مراسم علی دهباشی، مدیر مسئول و سردبیر نشریه بخارا بودند که با توجه به خواندن این کتاب در چند مرحله زمانی، گفت: اکنون در زمانه ای زندگی میکنیم که هدایت برای عده ای صرفا یک مرتد و برای عده دیگری یک بت محسوب میشود و در این بین متاسفانه  فردیت هدایت به عنوان یک نویسنده فراموش شده است. کار مهم این کتاب آن است که با انصاف ویژه ای، مسائل اصلی را که تاکنون برای شناخت آثار هدایت و بویژه بوف کور از دید محققین و منتقدین بزرگ کشورمان و نیز محققان خارجی، پنهان مانده را نه فقط آشکار بلکه  مهمتر آنکه، با  ارائه اسناد متقن، کاملا  ثابت نموده است.

وی افزود: به نظر بنده این کتاب بدون هیچ تعارف و شکی، قدمی است بسیار بزرگ در تاریخ نقد ادبی ایران و از این بابت من تولد این کتاب را به این نویسنده دانا و نیز فرهنگ دوستان  کشورمان تبریک میگویم.

خسرو سینایی کارگردان و نویسنده سینمای کشورمان نیز در این مراسم طی سخنانی گفت: من بسیار خوشحالم که پس از ده سال از ساخت فیلم (گفتگو با سایه) که برپایه تحقیق همین کتاب ساخته شد و من و احمدزاده  بدنبال ایجاد فضایی برای بحث و گفتمان سازی فرهنگی بودیم، این کار، امروز با این رونمایی به بار نشست. تحقیق و کتابی  که نه بدنبال بت سازی است و نه صرفا بت شکستن و دعوا راه انداختن، بلکه تنها و تنها هدفش  بالا بردن درک و شناخت ما از موضوعات پیرامون خود است.

در این مراسم همچنین حسین پاکدل نویسنده و کارگردان تئاتر و نیز بازیگر سینمای کشور نیز در سخنانی عنوان کرد: متاسفانه در تاریخ شفاهی و مکتوب کشورمان، هرگز نقد منصفانه جایگاه لازم خود را نداشته است، اما تولد جسورانه این کتاب آن هم بدین شکل کاملا مدرن، ما را با روشی آشنا می‌کند که محقق در آن تنها یک قاضی تحقیق است و نه قاضی محکمه و یا  دادستانی با پیش فرض مجرم بودن و محکوم بودن حتمی طرف دعوا، این محقق به زیبایی و ایجاز تمام بدون آنکه در پی خودنمایی باشد، اسناد خود را در مورد چگونگی خلق بوف کور ارائه می‌دهد و با هوشمندی از ورود به دعواهای فرعی و جاهلانه بی ربط  امروزی خود را دور نگاه می دارد. در مورد زبان انتخابی هم برخلاف نظر جناب  دکتر بنی اردلان، این لحن  شوخ و بی ادعا را برای گسترده نمودن گروه مخاطبین از محدوده کوچک دانشگاه به جامعه مفیدتر میدانم.

اکبر عالمی، هنرمند پیشکسوت کشورمان نیز در این مراسم در سخنانی گفت: بسیاری در هر دو سو می‌خواهند ازهدایت یک ملحد صرف بسازند ولی همانطور که محقق این کتاب در تحقیق خود دارد، آخرین جمله هدایت در قبل از خودکشی برای خانواده این است (رفتیم و دل شما را شکستیم، دیدار به قیامت). من جسارت واقعی و بی‌نظیر این تحقیق را می ستایم و احساس میکنم که باید این راه و این نگاه ادامه پیدا کرده و در همه امور ما گسترش یابد. برای من امروز صرفا یک روز برای رونمایی نیست بلکه امروز، درواقع  روز جشن واقعی وعید ادبیات ایران است.

رضا امیرخانی نویسنده نام آشنای کشورمان هم به عنوان آخرین سخنران چنین اظهار داشت: ما در جامعه ادبی مان متاسفانه تحقیقی اینگونه نرم و محققانه کمتر داریم و بیشتر با سایه ساختگی مان از هدایت روبرو هستیم تا سیر واقعی در افکار، آرا و آثار او. یکی از موارد جالبی که این تحقیق ثابت می‌کند، دلیل جلوتر بودن هدایت در داستان نویسی از دیگر نویسندگان هم دوره‌ای خود است  که دلیل آن دسترسی آسان هدایت در پاریس به سینمای متفاوت است.

وی افزود: من از سال هشتاد و چهار که در جریان این تحقیق قرار گرفتم همواره می‌دانستم که این تحقیق می تواند یک انقلاب عظیم در نگاه همه ما به صادق هدایت ایجاد کند و بی شک  آیندگان درباره این کتاب بسیار بیشتر از ما صحبت کرده و قدر آن را بیشتر از ما خواهند دانست.

امیرخانی تأکید کرد:‌بدون ملاحظه باید گفت که  کتاب (گفتگو با سایه و یا بوف کور چگونه ساخته و پرداخته شد؟) اثری گرانسنگ و پرمایه است