دلایل عربستان برای نزدیک شدن به ایران

به گزارش حلقه وصل، گزارشی که روز پنجشنبه وال استریت ژورنال منتشر کرده از «تلاش‌های محرمانه» عربستان سعودی برای رفع تنش با جمهوری اسلامی خبر داده و به نقل از یکی از مقامات سعودی نوشته است: عربستان پس از آنکه از پشتیبانی آمریکا به دنبال حمله به تاسیسات آرامکو، آنگونه که انتظار داشت، برخوردار نشد، به این سیاست روی آورد.

عربستان در حالی رو به حل تنش های خود با ایران آورده و تلاش های مخفیانه برای رسیدن به این هدف را آغاز کرده که مقامات این کشور به طور مرتب اتهامات بی پایه و اساسی را علیه ایران مطرح کرده و بدون اینکه سندی برای اثبات این ادعاها داشته باشند به صورت مرتب بر آنها پافشاری می کنند. 

برای مثال یکی از جدیدترین این اتهامات دست داشتن ایران در حملات روز ۲۳ شهریور ماه سال جاری به تاسیسات نفتی عربستان است و با آنکه سازمان ملل در هفته گذشته به صراحت اعلام کرد نمی توان دست داشتن ایران در این حملات را تائید کرد اما بازهم مقامات عربستانی بر روی این موضوع اصرار می کنند. 

علاوه بر آن پادشاه عربستان سعودی در نطق افتتاحیه اجلاس سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در روز سه‌شنبه ۱۰ دسامبر (۱۹ آذر) خواستار اتحاد منطقه‌ای به منظور مقابله با ایران و تامین امنیت منابع انرژی و راه‌های عبور و مرور دریایی شد. سلمان بن عبدالعزیز گفت: «منطقه ما امروز از میان شرایط و چالش‌هایی می‌گذرد که برای مواجهه با آنها نیاز به تلاش‌های هماهنگ دارد، زیرا رژیم ایران به فعالیت‌های پرخاشگرانه‌اش که امنیت و ثبات را تهدید می‌کند، ادامه می‌دهد».

وال استریت به نقل از مقامات عربستانی می نویسد: «حمله ۱۴ سپتامبر(۲۳ شهریور) بازی را تغییر داد». عربستان و ایران در ماه‌های اخیر نه فقط از طریق واسطه‌هایی مانند عمان، کویت و پاکستان تلاش کرده‌اند با هم ارتباط بگیرند، بلکه مستقیما نیز پیام‌هایی با یکدیگر رد و بدل کرده‌اند. تمرکز اصلی این پیام‌ها نیز کاهش تنش میان دو کشور بوده است. در تمام این پیام‌ها برای برقراری ارتباط، «تمرکز بر رفع تنش میان ایران و عربستان سعودی بوده است».

وال‌استریت‌ژورنال به نقل از مقام‌های سعودی، اروپایی و آمریکایی مدعی شده نمایندگان ایران و عربستان سعودی در ماه‌های اخیر هم به صورت مستقیم به مبادله پیام اقدام کرده اند. 

تحلیل روزنامه وال استریت ژورنال این است که مقام‌های سعودی در چند ماه گذشته بیش از پیش نگران اثرات سوء جنگ و درگیری بر اقتصاد نفت‌محور خود شده‌اند و همین باعث شده است که به تکاپو بیفتند و دستکم به برخی از اختلافات خود در منطقه پایان دهند.

از جمله عواملی که به نگرانی در میان طبقه حاکم عربستان سعودی دامن زده یکی هم، به نوشته وال استریت ژورنال، حمله‌ای است که به تاسیسات نفتی عربستان شد.

اوایل مهرماه گذشته ولیعهد عربستان به وزیر دفاع آمریکا تاکید کرد که «حمله به تاسیسات نفتی آرامکو تنشی خطرناک برای همه جهان به شمار می‌رود و لازم است برای حفظ صلح و امنیت بین‌المللی در قبال آن قاطعانه موضع‌گیری کرد».

با این حال، به نوشته وال استریت ژورنال، ریاض چون این موضع‌گیری «قاطع» را از آمریکا ندیده، خود دست به کار شده است.

در این گزارش همچنین اشاره شده است که ریاض مذاکراتی محرمانه هم با حوثی‌های شیعه یمن داشته است.

یک مقام آمریکایی ارشد در همین زمینه به این روزنامه گفته است که «دیپلماسی آغاز شده» و مقامات سعودی دریافته‌اند که «باید از چالش‌های خود در جبهه‌های متعدد بکاهند».

یک مقام سعودی نیز بدون ذکر نامش به این روزنامه گفته است که ریاض به تهران اعتماد ندارد، اما امیدوار است که بتواند دستکم به تفاهمی برسد و از حملات بیشتر در آینده جلوگیری کند.

دلایل عربستان برای نزدیک شدن به ایران 

همانطور که اشاره شد یکی از دلایل عربستان برای نزدیک شدن به ایران نگرانی از امنیت صادرات نفت است. اما این موضوع به تنهایی نمی تواند در تغییر رویه ریاض نقش داشته باشد. 

جنگ یمن و گیر افتادن عربستان سعودی در این باتلاق خود ساخته نیز از دیگر عواملی است که بدون شک در تغییر رویه حاکمان ریاض نقش داشته است. 

دیگر رویدادهای خاورمیانه از قبیل تحولات سوریه، عراق و لبنان و کم شدن قدرت عربستان برای تاثیرگذاری در روند مثبت تحولات موجود در این کشورها از دیگر عواملی بوده که موجب تغییر رویه حاکمان سعودی شده است. 

در این میان شاید به دلیل همین کم شدن قدرت تاثیرگذاری باشد که شاهد گسترش آشوب در کشورهای ذکر شده (عراق، لبنان و تا حدودی سوریه) هستیم. عراق و لبنان نزدیک دو ماه است که درگیر اعتراضات و آشوب هستند که البته شدت خشونت ها در عراق به مراتب از لبنان بالاتر است. 

رصد اقدامات صورت گرفته از سوی آشوبگران در عراق نشان می دهد که آنها با عربستان سعودی و حزب بعث در ارتباط بوده و به دنبال تغییرات دموکراتیک در این کشور نیستند بلکه تنها هدفشان به آشوب کشاندن عراق از طریق هرج و مرج است تا شاید با این روش و بر هم زدن روابط حسنه بغداد با تهران، بتوانند به خیال خود نفوذ ایران در منطقه را کاهش بدهند.