پیامدهای خطرناک استعفای دولت حریری

به گزارش حلقه وصل، «فیصل عبدالساتر» تحلیلگر ارشد مسائل لبنان به سئوالاتی درباره تحولات اخیر لبنان پاسخ داده است.

وی تحولات جاری در لبنان و عراق را شبیه به هم دانست و گفت : اوضاع در لبنان با اوضاع در عراق شباهت دارد. برخی تلاش می‌کنند که موج سواری کرده و جنبش و تحرکات را به جای دیگری سوق دهند یا آن را به نفع این یا آن کشور سیاسی کنند یا شعارهایی در داخل سردهند که خطرناکترین آنها، مقابله با مقاومت تحت عنوان خلع سلاح مقاومت است.

نویسنده و پژوهشگر مسائل سیاسی لبنان با اشاره به وضعیت اقتصادی این کشور افزود: آنچه از آن به اقتصاد رانتی یاد می‌کنیم که مشوق تولید کننده در داخل لبنان نبوده بلکه به سرمایه گذاری اتکا کرده است که برای ثروتمندان بزرگ سود آور است و در نتیجه ما به انفجاری اجتماعی رسیدیم.

مدیر مرکز اطلاع رسانی "دال"  در لبنان  درباره استعفای دولت لبنان هشدار داد و گفت: برخی می‌گویند که استعفای دولت ممکن است معترضان را راضی کند، اما فکر می‌کنم که اصرار بر این امر فضای نامطلوبی درست می‌کند، زیرا ممکن است روند امور به مرحله‌ای فراتر از سرنگونی یا استعفای دولت برسد.

متن کامل این مصاحبه به صورت سوال و جواب در زیر می آید:

برخی معتقدند که تشابهی بین اعتراضات کنونی در عراق و لبنان در قبال اوضاع اقتصادی و معیشتی وجود دارد و با توجه به اینکه ریشه این اعتراضات مشکلات اقتصادی از چندین سال است ، پس چرا اعتراضات در این زمان روی می‌دهد؟ آیا نیروها یا کشورهای خاصی در پس پرده مطالبات مشروع تظاهرکنندگان هستند؟

عبدالساتر: باید اشاره کنم که اوضاع در لبنان با اوضاع در عراق شباهت دارد. چه بسا بین وضعیت دو کشور در دو ماه اخیر وجه تشابهی وجود داشته باشد. در سایه بی توجهی حکام به مشکلات معیشتی ملت ها، پیشینه اجتماعی و اقتصادی مهمترین موتور محرک ملت ها است. این وضعیت درباره لبنان صدق می کند و دستاورد سیاست هایی است که اقتصاد لبنان بر پایه آن بنا نهاده شده است. یعنی آنچه از آن به اقتصاد رانتی یاد می‌کنیم که مشوق تولید کننده در داخل لبنان نبوده بلکه به سرمایه گذاری اتکا کرده است که برای ثروتمندان بزرگ سود آور است و در نتیجه ما به انفجاری اجتماعی رسیدیم که باید هم می‌رسیدیم.

درخصوص مسئله زمان اعتراضات، همه تلاش می‌کنند که بحث زمانی را پیش بکشند و از زاویه زمانی وارد موضوع شوند. یعنی اگر دو ماه پیش اعتراضات به وقوع می‌پیوست، می‌گفتیم چرا حالا اتفاق افتاده است و اگر یک ماه پیش بود هم بود، می‌گفتیم که چرا حالا اتفاق افتاده است. شاید عنصر زمان در دنیا و نگاه ما در جهان عرب به فاکتوری اساسی تبدیل شده است که انجام ندادن کاری را توجیه کنیم و بگوییم وقوع چنین امری در این زمان اشتباه است و نباید انجام شود. اما این امر مانع از آن نمی‌شود که فاکتورهای زیادی وارد رویدادهای جاری در لبنان شود. این فاکتورها سوالاتی واقعی را مطرح می‌کنند. نمی‌دانیم که گروههای مختلفی که جنبش و تحرک گسترده کنونی در شهرهای لبنان را شکل دادند، چه می خواهند و در نتیجه، با صحنه ای روبرو هستیم که ما را به جایی سوق می‌دهد که ربطی به فقیران و نیازمندان و محرومانی که در اعتراض به گزینه های دولت یا برخی مصوبات دولتی به خیابانها آمدند، ندارد.

می‌دانیم که موضع حزب الله از همان لحظه اول در تایید خواسته های تظاهرکنندگان بود، اما می‌بینیم که برخی از رسانه ها تلاش می‌کنند که تصویری از حزب الله نشان دهند که مخالف این اعتراضات هست. این را ما به وضوح در رسانه های عربستان و رسانه های مخالف حزب الله می‌بینیم. آیا بعضی طرف ها در تلاش برای جذب برخی طرفها یا تظاهرکنندگان به منظور ایجاد وضعیتی برای ضربه زدن به محور مقاومت هستند؛ به ویژه بعد از شکست جنگ های نیابتی تحت فرماندهی آمریکا و عربستان در منطقه علیه مقاومت؟

عبدالساتر: بین سخنرانی امروز (جمعه) سید حسن نصرالله و سخنرانی قبلی ایشان هشت روز گذشته است. امروز نهمین روزی است که مردم به خیابانها آمده اند. همه تلاش کردند که حزب الله را اینجا و آنجا متهم کنند و بگویند که همراه جنبش یا علیه جنبش و با مردم یا علیه مردم است. در حقیقت این دست سوالات، سوالات نادرستی است، زیرا مقاومتی که هم و غم مردم را دارد و این تعداد شهید برای دفاع از میهن و دفاع از لبنانی ها نثار کرده است، نمی تواند در کنار فقرا و نیازمندان نباشد. به طور قطع، مقاومت از عزت و کرامت شهروندان لبنان حمایت می‌کند. اما مقاومت و حزب الله بخشی از این نظام و این ساختار سیاسی هستند که نمی‌تواند هر چیزی را بدون شراکت واقعی با سایر طرف ها انجام دهد لذا سید حسن نصرالله روز 19 اکتبر در سومین روز آغاز تحرکات در مراسم اربعین حسینی (ع) برای افکار عمومی لبنان صحبت کرد و گفت که پیام قوی شما رسید و این موضوع را سه بار تکرار کرد و گفت که من به شما چیزی نمی‌گویم و شما محق هستید و این جنبش و تحرک همان جنبش و تحرک ما است و دغدغه ما را دارد. سید حسن نصرالله واضح درباره این امر صحبت کرد اما اکنون ما از امور دیگری صحبت می‌کنیم . یعنی بسته شدن جاده ها و خیابانها و فلج شدن کامل تردد در لبنان. این امر باعث کمبود شدید مواد غذایی و کالاهای اساسی نظیر نان و سوخت و دارو شده است. این امور ممکن است تاثیر منفی زیادی بر اهالی و مناطق بگذارد. همچنین مواردی از توقیف مردم به شیوه ای اهانت آمیز وجود دارد. حال این سوال مطرح است که چطور شما به دولت معترض هستید و می گویید که همراه فقیر و مستضعف و درد کشیده هستید، اما در خیابان جلوی برادر خودتان را می‌گیرید و به هر بهانه ای تلاش می‌کنید که جلوی تردد او را بگیرید.

اما رسانه های طرف مقابل که اکنون به راه افتاده اند و تلاش می کنند که موجی تحریک آمیز علیه حزب الله به راه بیندازند، برای همگان شناخته شده هستند. ما چنین امری را زیر نظر داریم و بسیاری از لبنانی ها نیز آن را زیر نظر دارند و رصد می‌کنند لذا اگر برخی لبنانی ها با تحریک برخی کشورها یا رسانه های کینه توز عربی یا رسانه های آمریکایی یا صهیونیستی در این چارچوب وارد عمل شوند، خودشان ضرر خواهند کرد و همه چیزهایی را که می خواستند با این جنبش و تحرکات بسازند، ویران خواهند کرد. بی شک، رسانه هایی هستند که در تلاش هستند تا تصویر را خراب کنند. عملا معترضانی هستند که از آنچه روی می دهد، ناراحت هستند و صداقت دارند و آنها هیچ ارتباطی (با این اهداف مغرضانه) ندارند. برخی تلاش می‌کنند که موج سواری کرده و جنبش و تحرکات را به جای دیگری سوق دهند یا آن را به نفع این یا آن کشور سیاسی کنند یا شعارهایی در داخل سردهند که خطرناکترین آنها، مقابله با مقاومت تحت عنوان خلع سلاح مقاومت است.

آیا بعد از بسته اصلاحات سعد حریری نخست وزیر لبنان و توافق گسترده یا اجماع درباره آن، شرایط لازم برای پاسخ به خواسته های معترضان فراهم شده است؟.

عبدالساتر: واقعیت این است که همه طرف های تشکیل دهنده دولت از جمله حزب الله با بسته اصلاحاتی که حریری ارائه کرد، توافق کردند. [به نظر من] این بسته به اندازه کافی و وافی برای خارج کردن مردم از خیابانها قانع کننده نیست. باید اقداماتی فوری برای راضی کردن مردم لبنان وجود می‌داشت. نمی دانم چرا روند امور به این سمت نرفت. می‌توانست گام هایی در این چارچوب وجود داشته باشد. مثلا چرا کسی بازخواست نمی‌شود؟ دولت لبنان تاکنون نتوانسته است یک مفسد را به ما معرفی کند؛ درحالی که به وجود این همه فساد اذعان می‌کند. رشوه خواری و تخلف وجود دارد. هیچ وزیری فوری استعفا نکرده است، اما می‌توانست در چنین موردی توافقی صورت گیرد. می‌توانست درخصوص تغییرات ریشه ای در این بسته توافق شود و تغییرات دولتی ریشه ای و فوری انجام شود. درباره روزهای گذشته صحبت می‌کنیم. یعنی در روز سوم اعتراضات که سید حسن نصرالله سخنرانی کرد و سپس حریری صحبت کرد. یکشنبه (گذشته) ممکن بود که چیزی انجام شود که مردم و اکثر لبنانی های خشمگین را راضی کند که به خیابانها آمدند و اعتراض کردند. متاسفانه از این فرصت استفاده نکردند و نمی‌دانم که محاسبات دولت یا ریاست دولت چیست؟ سپس جناب رئیس جمهور دیروز (پنجشنبه) صحبت کرد. طبعیتا من نمی‌خواهم رئیس جمهور را مسئول بدانم، زیرا براساس قانون اساسی و توافقنامه طائف، وی اختیارات ندارد که بتواند به تنهایی اقداماتی احتمالا ریشه ای در این چارچوب انجام دهد بلکه باید با رایزنی با نخست وزیر و طرف های دیگر اقدام کند. رئیس جمهور به تنهایی نمی‌تواند کاری کند زیرا نظام در لبنان، نظام پارلمانی است و این دولت است که کار اجرایی یا قوه مجریه را در دست دارد. نمی‌خواهم بگویم که به طور مطلق اقدامات دولت یا رئیس جمهور خوب نبوده است. کسانی هستند که مردم را به سمت و سوی دیگری سوق می‌دهند. برخی می‌گویند که استعفای دولت ممکن است معترضان را راضی کند اما فکر می‌کنم که اصرار بر این امر فضای نامطلوبی درست می‌کند، زیرا ممکن است روند امور به مرحله ای فراتر از سرنگونی یا استعفای دولت برسد، لذا الان نمی‌توانم پاسخ دقیق و کاملا مناسبی به این موضوع بدهم؛ با وجود اینکه اعتقاد دارم که استعفای دولت چه بسا به خطرات زیادی منجر نشود. برخی دیگر معتقدند که این امر ممکن است شوک ایجاد کرده و ما را به سوی مسائل سرنوشت سازی سوق دهد که نمی‌دانیم چیست. اگر دولت استعفا کند، شاید برخی در خیابان خواهان استعفای رئیس مجلس یا مجلس یا رئیس جمهور شوند. لذا این امر ما را نگران می‌کند. برخی رسانه ها اینگونه القا می‌کنند که گویی صحنه سوریه یا صحنه های روی داده در برخی کشورهای عربی در لبنان تکرار می‌شود و این خطرناک است.