تهران: سروده‌های منتشر نشده مداح معروف کتاب شد

به گزارش حلقه وصل، مجموعه «مراثی خوشدل» شامل نوحه‌ها و مراثی منتشر نشده از شادروان علی‌اکبر صلح‌خواه معروف به خوشدل تهرانی به کوشش مهدی آصفی روانه بازار کتاب شد.

این اثر ابتدا بر تاریخ نوحه‌سرایی مشهورترین شاعر نوحه‌سرای معصر در قالب یک جلد کتاب مروری دارد. سپس مخاطب می‌تواند با مطالعه اشعار این کتاب، به معرفت و ادب یکی از پیشکسوتان این حوزه دست یابد. همچنین تعدادی از سروده‌های ارائه شده در این کتاب، اشعاری‌ست که سال‌های سال است در هیئات مذهبی خوانده می‌شود. از این حیث، آشنایی با شاعر این سروده‌ها و سبک وی و همچنین مطالعه دیگر سروده‌های این شاعر از دیگر مواردی است که می‌توان با مطالعه این کتاب حاصل شود.

انتشار این اثر را دفتر هنر و ادبیات هلال برعهده داشته است. این اثر با قیمت 230 هزار ریال روانه بازار کتاب شده و در اختیار علاقه‌مندان به ادبیات آیینی قرار گرفته است.

هیئت و برپایی عزای حسینی با حضور اجتماع مردم، در طول سال‌های مختلف مجالی برای ماندگاری و بروز و ظهور اشعار آیینی طی سال‌های مختلف بوده است. بسیاری از این اشعار مانند «بر مشامم می‌رسد هر لحظه بوی کربلا...» شاعری و گوینده‌ای گمنام دارند،‌ اما هنوز پس از گذشت سال‌ها بر زبان‌ها جاری است و خاطره‌ساز لحظات آخر حضور در هیئت است. اما در میان اشعار ماندگار شده در هیئات حسینی، تعدادی از اشعار نیز هست که با وجود شهره بودن، شاعرش در میان مردم ناشناخته مانده‌اند. از نمونه این اشعار، سروده‌ای است از زنده‌یاد علی‌اکبر خوشدل تهرانی.

وی در نهم تیرماه سال 1293 در تهران دیده به جهان گشود. علی‌اکبر فرزند حاج رحیم صلح‏‌خواه بود که از همان ابتدا طبعی لطیف و رقیق داشت. وی تحصیلات متوسطه را در مدرسه ثروت واقع در خیابان ایرانشهر به پایان آورد و علوم قدیمه از صرف و نحو، فقه و اصول و معانى بیان و بدیع را در مدرسه‏ مروى به انجام رسانید. یک دوره کتاب مطول تفتازانى و مغنى ابن هشام را در محضر آقا شیخ على رشتى به انجام آورد و همچنین روزگارى را در اصفهان و شیراز به تحصیل حکمت و منطق پرداخت.

على‏‌اکبر خوشدل در غزل، قصیده، قطعه و مثنوى شعر مى‌‏سرود و در غزل به شیوه‏ طائب بود. دیوان کامل وى، چند روزى پیش از وفاتش در 820 صفحه منتشر شد. آنچه از دیوان مطول و حتی دیگر آثار او برجاست و در افواه ماندگار مانده است، سروده‌ای است در رثای حضرت عباس(ع) با این بیت ساده اما دلنشین: «ای ساقـی لب تشنگان، ای جـان جانانم/ سقای طفلانم»

نکته قابل تأملی که این شعر را از انواع دیگر شعر جدا می‌کند، موضوعاتی است که در شعر بیان می‌شود، اشعار آیینی متأثر از قرآن، نهج‌البلاغه، صحیفه سجادیه و دیگر متون روایی است. خالق اشعار آیینی اولین کسی است که از موضوع متأثر می‌شود و هرچه این تأثر خالصانه‌تر باشد، شعر نیز تأثیرگذارتر خواهد بود و در قلب و جان مخاطب نفوذ می‌کند. سروده خوشدل دارای واژگانی ساده است، اما آهنگ و استفاده از مصوت بلند «آ» در کلمات، به همراه مضمونی دلنشین توانسته این سروده را در میان اهالی هیئت ماندگار کند:

ای ساقـی لب تشنگان، ای جـان جانانم
سقای طفلانم

داغت شکسته پشت من، ای راحت جانم
سقای طفلانم

من بـی‌برادر چـون کنم بـا این سپـاه دون
در دامـن هامـون

بینـم تـو را در ابــر خـون، ای مـاه تابـانم
سقای طفلانم

خواهـم بـرم در خیمه‌گه، ای گل تن پاکت
پیکـر صدچـاکت

ممکـن نبـاشد «یا اخا» محـزون و نـالانم
سقای طفلانم

برخیـز و ای جــان بـرادر کـن علمـداری
بنما مـرا یـاری

بی تـو غـریب و بی‌معیـن در این بیابـانم
سقای طفـلانم

بی تـو یقیـن دارم کـه فـردا زینب نـالان
بـر ناقـه عریان

گردد سوار از راه کینـه بــا یتیمانم
سقای طفلانم

شد روز روشن پیش چشمم تیره‌تر از شب
چون معجر زینب

بینم تو را در موج خون، ای دُرّ غلطانم
سقای طفلانم

خوشدل تهرانی سرانجام در دوم مهرماه 1365 در 72 سالگی درگذشت و در آستانه شیخ صدوق در ری به خاک سپرده شده است.