حلقه وصل - با توجه به آمار ۲.۵ میلیونی زوار ایرانی در اربعین سال گذشته، پس از مشخص شدن رایگان شدن ویزا در سال جدید، و حتی قبل از اعلام خبر افزایش دوبرابری جمعیت در عاشورا، کاملاً قابل پیش‌بینی بود که پس از حذف ویزا، جمعیت امسال زوار اربعین به ۵ میلیون و بلکه بیشتر خواهد رسید. بدیهی است که سازمان‌های عریض و طویل دولتی این پیش‌بینی را بهتر از هر کسی بدانند. بدیهی است که در سالهای گذشته دولت در طول این سال‌ها ظرفیت کافی برای پاسخگویی به این نیاز مردم را تأمین نکرده است، دور از ذهن نیست که به این فکر می‌افتد که به گونه‌ای مانع افزایش جمعیت زوار ایرانی در اربعین شود.
یک آمار عجیب و یک طرح مبهم
برای این منظور، در قدم اول به جای اعلام پیش‌بینی واقعی، عدد ۳ میلیون نفر که به معنای افزایش حدود ۲۰ درصدی جمعیت زوار اربعین است را به عنوان پیش‌بینی رسمی اعلام می‌کند. در قدم دوم، با عدم تدارک و تسهیل کافی برای تسریع در صدور گذرنامه، باعث ایجاد صفوف طولانی و معطلی مردم می‌شود. در قدم سوم، گذرنامه‌ها به جای اینکه مانند سالهای قبل طی چند روز به دست مردم برسد، زمان بیشتری طول می‌کشد. تا کم کم مردم به این نتیجه برسند که حتی اگر سختی معطلی در صف‌های گذرنامه را تحمل کنند، احتمالاً گذرنامه وقتی به دستشان می‌رسد که زمان حرکت برای رسیدن به زیارت اربعین از دست رفته است. در این بین تنها چیزی که در این میان برای‌شان می‌ماند، وقت تلف شده در صف‌ها است و ۱۵۰ هزارتومان هزینه پرداخت شده برای گذرنامه‌ای که به اربعین نرسید. چیزی که به این نگرانی مردم دامن می‌زند، اعلام رسمی عدم امکان صدور گذرنامه به خاطر ترافیک ثبت‌نام و پیشنهاد طرح گذرنامۀ موقتی است که پس از حدود یک هفته از اعلام آن، همچنان در حاله‌ای از ابهام است.
پایان ماجرای پیش‌بینی شده
نتیجۀ این طراحی، این است که مردم با مشاهدۀ این وضعیت، عملاً از اقدام برای گرفتن گذرنامه و زیارت اربعین منصرف شوند. و دولت هم در پاسخ به انتقادها و توجیه کمبودها، می‌تواند بگوید که اتفاقاً پیش‌بینی ما عدد ۳ میلیون بوده است که قبلاً هم به صورت رسمی اعلام کردیم، ولی استقبال مردم بسیار بیش از حد انتظار ما بوده است و با شناختی که ما از مردم داشتیم، تصور نمی‌کردیم که مردم تا این حد علاقه‌مند به شرکت در زیارت اربعین باشند!
درصورت صحت این سناریو، شاید بهتر این بود که دولت، با «شفافیت» کامل به مردم توضیح می‌داد که به علت تأمین نشدن بسترهای لازم در طول این سال‌ها، امکان تشرف بیش از ۳ میلیون نفر برای زیارت اربعین مقدور نیست. یکی از خوبی‌های این شفافیت مطالبۀ مردم از مسئولین است که با وجود اینکه دولت از سالهای قبل اعلام کرده که به دنبال لغو روادید برای زیارت اربعین است، و این جمعیت از همان زمان قابل پیش‌بیینی بوده، چرا تاکنون اقدامات کافی برای فراهم کردن بسترهای مورد نیاز صورت نگرفته است؟
با همین این حال ترجیح بر این بود که این گمانه زنی‌ها ناشی از نداشتن حسن ظن به بدنه دولت باشد و این پیش‌بینی ۳ میلیون نفر ناشی از یک اشتباه محاسباتی ساده باشد، نه خبر از یک طراحی برای ممانعت از افزایش جمعیت زوار اربعین.
کورسوی امید برای ادامه جریان
اما این روزها با شروع جریان‌های مربوط به عراق و اطلاعیه‌های مکرری که وزارت امور خارجه از همه رسانه‌ها آن را منتشر می‌کنند دوباره به سمتی می‌رویم که احساس بر این است که جای هیچ سو ظنی به دولت نبوده و همه پیش‌بینی‌ها بر اساس منطق و دلایل قابل دفاع بوده است. سایت وزارت امور خارجه در بیانیه‌ای که بخشی از آن در ادامه می‌آید، از مردم می‌خواهد که تا تعیین تکلیف وضعیت عراق و نا آرامی‌هایش برای سفر به عراق دست نگه دارند.
«وزارت امور خارجه با تاکید بر اهمیت راهپیمایی عظیم اربعین سید و سالار شهیدان و ضرورت برگزاری شکوهمند این کنگره عظیم، از عموم مردم متدین ایران و عاشقان اهل بیت علیهم السلام درخواست می نماید سفر خود به عراق را تا آرام شدن شرایط در آن کشور به تاخیر انداخته و به هشدارهای مسئولین سیاسی و امنیتی اربعین توجه کامل داشته باشند.»
نکته جالب در مورد این بیانیه میزان بازنشر خبری آن است؛ در حالی که توصیه‌های سفر اربعین در سایت وزارت خارجه -تا زمان نگارش این متن(۱)- که در صبح روز ۱۰ مهر منتشر شده است، کمتر از ۸۰۰ بازدید داشته است؛ خبر بیانیه بازدارنده سایت با یک روز تاخیر در انتشار بازدیدی بیش از ده برابری (حدود۸۲۰۰ بازدید) داشته است.
اما...
در این بین می‌توان به برخی از اقدامات دولت در این روزها هم اشاره کرد، از حضور رحمانی فضلی، وزیر کشور که از ایلام تا نجف و در مسیر به صورت زمینی بازدید کرد و در مصاحبه‌اش اعلام کرد که می‌خواهد بازدید موثر برای رفع مشکل زائران داشته باشد تا نوسان کم قیمت ارز عراق (دینار) که هنوز دچار جهش‌های عجیب در دو سال گذشته نشده است.
حالا با کنار هم گذاشتن این تکه‌های پازلی در کنار هم نتیجه‌گیری با خودتان باشد. این که دولت تمایلی به کاهش زوار اربعین دارد یا خیر.
................................................... (۱) ظهر روز سیزدهم مهرماه ۱۳۹۸
* سیدمجتبی مومنی
*بازنشر مطالب شبکه‌های اجتماعی به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان از فضای این شبکه‌ها منتشر می‌شود.