بن‌سلمان و بحرانی به نام مشروعیت

به گزارش حلقه وصل، تحولات اخیر در منطقه در سایه سیاستهای ماجراجویانه محمد بن سلمان ولی عهد عربستان باعث شده تا حتی اعضای خاندان حاکم در این کشور نیز نسبت به عملکرد شاهزاده جوان ابراز نارضایتی کنند. نارضایتی ها به حدی بود که حرف و حدیث ها در خصوص پیدا کردن یک جایگزین برای ولی عهد کنونی شکل جدی تری به خود گرفته است.

منابع نزدیک به خاندان آل سعود از نارضایتی افراد صاحب نفوذ در این خاندان نسبت به سیاستهای ولی عهد عربستان خبر داده اند. برخی از افراد خاندان حاکم و تاجران برجسته عربستان نسبت به سیاستهای محمد بن سلمان ولی عهد این کشور بعد از حمله گسترده یمنی ها به زیرساختهای نفتی عربستان ناراضی هستند.

این افراد نسبت به سیاستهای بن سلمان ابراز ناامیدی می کنند و این مسأله باعث به وجود آمدن نگرانی در میان افراد صاحب نفوذ خاندان آل سعود در خصوص قدرت بن سلمان برای دفاع از بزرگترین کشور صادر کننده نفت در جهان شده است.

عملیات آرامکو باعث برانگیخته شدن خشم افراد برجسته در خاندان آل سعود شده است و آنها معتقدند که بن سلمان به دنبال تقویت جایگاه خود در قدرت است. آنها تاکید دارند که بن سلمان موضع خصمانه افراطی علیه ایران اتخاذ کرده است. برخی از افراد صاحب نفوذ در خاندان آل سعود به بن سلمان اعتماد ندارند.

بن سلمان که این روزها نتایج سیاستهای جنگ طلبانه و توسعه طلبانه خود را می بیند و با تجاوز به یمن باعث شده دایره جنگ و درگیری به کشور خود کشیده شود با یک بحران بسیار مهم دست و پنجه نرم می کند؛ بحران مشروعیت.

در حال حاضر بن سلمان نه تنها از سوی افکار عمومی جهان تحت فشار قرار دارد بلکه به دلیل عملکرد نامطلوب خود در دوره ای که مسئولیت زمامداری عربستان را به عهده داشته باید به افکار عمومی داخلی نیز پاسخ دهد. بن سلمان در حالی به دنبال کنار زدن سلمان بن عبدالعزیز پدر خود و پادشاه کنونی عربستان و نشستن بر اریکه قدرت است که جایگاه وی در میان اعضای خاندان آل سعود بسیار متزلزل بوده و به نظر نمی رسد بتواند تا مرحله پادشاهی پیش برود.

بن سلمان ۳۴ ساله بدون آنکه مراحل عادی و معمول را در خاندان آل سعود برای رسیدن به ولایت عهدی و یک پله مانده به پادشاهی طی کند توانست با لابی های گسترده خود به این مرحله برسد. وی ولی عهد سابق عربستان را کنار زد و خود جای او نشست که همین مسأله باعث شعله ور شدن آتش کینه میان اعضای خاندان حاکم علیه بن سلمان شد.

این در حالیست که محمد بن نایف ولی عهد سابق عربستان حدود ۲۰ سال سابقه در پست های کلیدی عربستان داشته و در برابر این شاهزاده سعودی از مشروعیت بیشتری در میان خاندان حاکم برخوردار بود.

ممکن است بن سلمان به دلیل آزادی هایی که اخیر در اختیار جوانان و قشر زنان در جامعه بسته عربستان قرار داده توانسته باشد نزد آنها به نوعی از محبوبیت دست پیدا کرده باشد اما جایگاه وی به عنوان ولی عهد در میان سیاستمداران و تاجران و اعضای خاندان حاکم بسیار متزلزل است به طوریکه بسیاری از آنها، به بن سلمان به عنوان یک شاهزاده ماجراجو و ناپخته ای نگاه می کنند که تمام هم و غم خود را برای رسیدن به تخت پادشاهی به کار گرفته است.

این در حالیست که حتی اقدامات اخیر بن سلمان که از آن به عنوان اصلاحات اجتماعی یاد می کنند واقعی نبوده و تنها جنبه تبلیغاتی و عوام فریبی داشته است چرا که بن سلمان در حالیکه از آزادی بیان سخن می گوید در عین حال اقدام به سرکوب مخالفان و زندانی کردن آنها و حتی در موارد زیادی اعدام آنها می کند.

به نظر می رسد حملات اخیر یمنی ها به پالایشگاه های وابسته به شرکت آرامکو تیر خلاصی بر جایگاه متزلزل بن سلمان در میان اعضای خاندان آل سعود به شمار می آید چرا که انتقادات علیه وی بعد از این حملات به شدت افزایش یافته و با وجود آنکه مسئولان سعودی تلاش دارند نشان دهند همه چیز عادی بوده و این حملات نتوانسته بر صنعت نفت عربستان تأثیر منفی بگذارد اما به اذعان بسیاری از تحلیلگران بازگشت عربستان به دوره قبل از حملات به چند ماه زمان و هزینه هنگفت نیاز دارد.

بن سلمان تلاش می کند تا ضعف رهبری خود را به دیگر مسائل ربط داده و بدین ترتیب با فرافکنی در خصوص شکست سیاستهای خود، علت را در جای دیگر بیابد. به عنوان مثال، بن سلمان در مصاحبه خود با شبکه سی بی سی برای توجیه ضعف نظامی این کشور در برابر حملات یمنی ها گفت: در حال حاضر دفاع از عربستان سعودی به دلیل وسعت پادشاهی و میزان تهدیدات با آن دشوار است.

این سخنان وی باعث افزایش انتقادات علیه ولی عهد عربستان شده چرا که وسعت جغرافیایی عربستان نمی تواند دلیل خوبی برای ناتوانی نظامی ارتش این کشور در برابر یک گروه یمنی آن هم در سایه خرید میلیاردها دلار تجهیزات نظامی از آمریکا باشد.

در این بین اما حرف و حدیث ها از جایگزین کردن ولی عهد عربستان افزایش یافته است. بسیاری از تحلیل گران معتقدند که شاهزاده احمد بن عبدالعزیز ۷۷ ساله، برادر پادشاه عربستان یکی از گزینه های محتمل و مناسب به جای بن سلمان محسوب می شود که اتفاقا از محبوبیت خوبی در میان خاندان حاکم برخوردار است. این حرف و حدیث ها به قدری جدی شده که یکی از تاجران برجسته سعودی اعلام کرده است که همگان به شاهزاده احمد نگاه می کنند تا ببینند او چه می کند.

شاهزاده احمد بن عبدالعزیز دو ماه و نیم در خارج از عربستان سکونت داشته و در اکتبر ۲۰۱۸ به کشور بازگشته است. وی پیشتر از عملکرد سیاسی زمامداری برادرش سلمان و فرزندش محمد در جریان حضورش در لندن انتقاد کرده بود.

فایلی ویدئویی در آن زمان منتشر شد که نشان می دهد برخی از تظاهرات کنندگان در لندن شعارهایی علیه حکومت خاندان سعودی و سیاست های آنها از جمله «خاندان سعودی سرنگون باد» سرمی دادند که شاهزاده احمد با تظاهرات کنندگان وارد گفت وگو شد و به آنها گفت: خاندان سعودی چه ربطی به این شعار شما دارند. خاندان سعودی دستی در آنچه در آنجا روی می دهد، ندارند بلکه یک سری افراد ذیربط هستند که آنها مسئول هستند.

در هر صورت باید گفت که بن سلمان علاوه بر بحران های داخلی و خارجی که ثمره سیاستهای هیجان زده و جنگ طلبانه شخص او است با یک بحران بسیار مهم نیز دست و پنجه نرم می کند که همان بحران مشروعیت است و چنانچه در سیاستهای خود تغییری ایجاد نکند ممکن است با یک کودتا در درون خاندان آل سعود علیه خود رو به رو شود.