سرانجام طرح‌ها و لوایح عادی در مجلس چه می‌شود؟ +آمار

به گزارش حلقه وصل، قانون آیین نامه داخلی مجلس درباره طرح‌ها و لوایحی که به صورت عادی اعلام وصول می شود مهلت کمیسیون اصلی را برای رسیدگی به کلیات و جزئیات طرح، حداکثر سه ماه و برای طرح ها و لوایح یک فوریتی حداکثر یک ماه و نیم پس از تاریخ ارجاع تعیین کرده است. همچنین چنانچه طرح یا لایحه با برگزاری جلسات عادی و فوق‌العاده در مهلت های مذکور به رسیدگی نباشد با درخواست کمیسیون و موافقت هیئت رئیسه مجلس این فرصت تا دو برابر مدت های مذکور قابل تمدید است. 

مروری بر وضعیت طرح ها و لوایح ای که در یکسال گذشته در مجلس اعلام وصول شده نشان می‌دهد که این رویه قانونی درباره بخش عمده‌ای از  طرح‌ها و لوایح اعلام وصول شده اجرا نشده و بعد از سه ماه درج شده در آئین‌نامه گزارشی به مجلس نرسیده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد، از اول مهر ماه سال گذشته تاکنون در مجلس یک ۱۸۸ طرح و لایحه اعلام وصول شده است. از مجموع این طرح‌ها و لوایح اعلام وصول شده ۹۴ طرح هنوز در مرحله اعلام وصول مانده‌اند این موارد طرح هایی هستند که به صورت عادی در یک سال گذشته اعلام وصول شده اند به این ترتیب هنوز ۵۰ درصد طرح‌های اعلام وصول شده از پارسال تا کنون در مجلس بلاتکلیف است.

وضعیت سایر طرح ها نیز به این شکل است؛  12 طرح یا لایحه در وضعیت بایگانی شده،  ۴۱ طرح یا لایحه در مرحله تدوین گزارش مرکز پژوهش ها، ۶ مورد در مرحله تایید شورای نگهبان، دو طرح یا لایحه در وضعیت استرداد، ۴ طرح اعاده شده از شورای نگهبان، ۸ طرح در کمیسیون رد شده و ۱۸ مورد هم در کمیسیون تصویب شده است.

در این میان از طرح‌ها و  لوایح تصویب شده، لایحه بودجه سال ۹۸ با تایید مجمع تشخیص مصلحت نظام تصویب شده است و طرح الزام بانک ها به تسهیل تسویه بدهی بدهکاران بانکی بعد از ایراد شورای نگهبان در وضعیت ارجاع به مجمع قرار دارد. وضعیت یک طرح نیز به صورت تصویب در صحن و منتظر اعلام نظر شورای نگهبان اعلام شده است.

در میان طرح‌هایی که به صورت عادی اعلام وصول شده و آنچنان که اشاره شد حتی گزارشی از بررسی آنها در کمیسیون نیست عنوان طرح‌ها و لوایحی به چشم میخورد که از اهمیت بالایی هم برخوردار بوده و بعضا بر مبنای ضرورت‌های جدی مطرح شده‌اند.

* معروف‌ترین بلاتکلیف‌ها

از جمله معروف‌ترین طرح‌ها و لوایحی از این دست در فهرست 94 طرحی که هنوز در کمیسیون بررسی نشده‌اند می‌توان به طرح ساماندهی پیام رسان های اجتماعی با تاریخ اعلام وصول 1397/08/27، طرح سازمان نظام روزنامه نگاری جمهوری اسلامی ایران با تاریخ اعلام وصول 1397/09/27، طرح حمایت و تشویق مطلعین مفاسد اداری واقتصادی با تاریخ اعلام وصول 1397/11/16، طرح اصلاح قانون جرم سیاسی با تاریخ اعلام وصول 1397/11/14،  طرح اصلاحات پراسنج (پارامتریک) قانون تأمین اجتماعی با تاریخ اعلام وصول 1397/11/09، طرح ممنوعیت تبلیغ کلاسهای خصوصی و لایحه جامع انتخابات با تاریخ اعلام وصول 1397/12/12، طرح حمایت و صیانت از کاشفان و گزارشگران فساد با تاریخ اعلام وصول 1398/01/18، لایحه مبارزه با قاچاق انسان و اعضای بدن و مجازات عبور دهندگان غیرمجاز افراد از مرزهای کشور با تاریخ اعلام وصول 1398/03/28 و اصلاح ماده (29) قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی با تاریخ اعلام وصول 1398/04/25 ، اصلاح قانون حمایت از تولید و اشتغال پایدار در مناطق روستایی و عشایری با تاریخ اعلام وصول 1398/05/08 و  لایحه شفافیت با تاریخ اعلام وصول 1398/04/31اشاره کرد.

سرنوشت طرح‌های ضد آمریکایی مجلس چه شد؟

همچنین در بین این طرح‌ها تعدادی طرح ضد آمریکایی با عناوین طرح مقابله با تحریم های آمریکا از طریق جایگزینی کالا و خدمات، طرح تشکیل باشگاه کشورهای تحریم شده توسط ایالات متحده آمریکا، الزام دولت به حمایت همه جانبه از افراد و مؤسسات ایرانی که از اقدامات آمریکا متضرر شدند، الزام دولت در تعیین سرفصل «جنایات آمریکا» در کتب درسی مدارس و دانشگاهها، تأسیس موزه جنایات آمریکا،  الزام دولت در پیگیری حقوقی اقدام جنایتکارانه آمریکا در اسقاط هواپیمای مسافربری ایران و الزام دولت به پیگیری جبران خسارات ناشی از اقدامات ضد حقوق بشری آمریکا علیه اتباع ایرانی،  الزام دولت به اقدام قانونی علیه شرکت هایی که به تحریم های ضد ایرانی ایالات متحده آمریکا پیوسته اند که در تاریخ 1398/04/04 اعلام وصول شده‌اند دیده می‌شود که جز یکی دو مورد که گزارش مرکز پژوهش‌ها درباره آنها اعلام شده، سایر موارد هنوز در وضعیت اعلام وصول باقی مانده‌اند.

به این موارد می‌توان به طرح‌های ضد آمریکایی اعلام وصول شده مجلس یک روز قبل از سالروز کوتای 28 مرداد را هم اضافه کرد که انتظار می‌رود حداقل در شرایط فعلی عزمی برای به سرانجام رسیدن آنها در مجلس مشهود باشد. جریمه مدیران متخلفی که در جهت تحریم های خارجی اقدام نمایند،  الزام دولت به پیگیری حقوق قربانیان و خسارت دیدگان کودتای 28 مرداد 1332،  الزام دولت به بازپس گیری درآمدهای آمریکا و انگلیس از نفت ایران بعد از کودتای 28 مرداد،  تحریم برخی از مقامات آمریکایی،  الزام وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به حمایت از ساخت فیلم های ضدآمریکایی، الزام نیروهای نظامی به افشای اطلاعات نظامی و امنیتی آمریکا در منطقه غرب آسیا در چارچوب منافع ملی، الزام دولت به شکایت علیه هالیوود (صنعت سینما و تلویزیون آمریکا) به دلیل توهین به ملت و تاریخ ایران،  ممنوعیت ورود خبرنگاران رسانه های تبعیت کننده از تحریمهای آمریکا به کشور ایران، الزام دولت به حمایت و پشتیبانی از کنفرانس افق نو،  الزام دولت به حمایت از مراکز علمی-تحقیقاتی ضداستکباری با تاریخ اعلام وصول 1398/05/27 عناوین این طرح‌ها است. 

همانطور که اشاره شد قانون آیین نامه داخلی مجلس درباره طرح‌ها و لوایحی که به صورت عادی اعلام وصول می شود مهلت کمیسیون اصلی را برای رسیدگی به کلیات و جزئیات طرح، حداکثر سه ماه و برای طرح ها و لوایح یک فوریتی حداکثر یک ماه و نیم پس از تاریخ ارجاع تعیین کرده است، جز در مواردی که هنوز حکم قانونی حداکثر سه ماه آنها به سر نیامده، در دیگر موارد طبیعی است انتظار می‌رود مجلس به شفاف‌سازی وضعیت طرح‌ها و لوایحی که در وضعیت اعلم وصول باقی مانده است.

در جریان واکنش‌های نمایندگان مجلس به رای مخالف به دوفوریت طرح شفافیت آرای نمایندگان بعضا از سوی برخی نمایندگان این گونه استدلال شد که این طرح صرفا دو فوریتش رای نیاورده و امکان بررسی آن به صورت عادی در مجلس وجود دارد.

این در حالی است که تجربه طرح‌های عادی نشان می‌دهد که احتمال تصویب آنها در مدت باقی مانده عمر مجلس دهم، وجود نخواهد داشت. چنانچه در موارد پیش گفته مشاهده کردیم که حکم آئین نامه درباره مهلت زمان رسیدگی آنها در کمیسیون اصلی رعایت نشده است.