طرح «شفافیت رای نظام تقنینی» چیست؟

به گزارش حلقه وصل، در جلسه علنی صبح امروز (یکشنبه) مجلس شورای اسلامی، یک فوریت طرح شفافیت آرای نظام تقنینی با ۱۶۸ رای موافق، ۳۳ رای مخالف و ۴ رای ممتنع از مجموع ۲۲۴ نماینده حاضر در مجلس تصویب شد. 

بر اساس ماده واحده این طرح تمامی شوراها، مجامع و نهادهای موثر در فرآیند قانون‌گذاری و نهادهای تصمیم‌گیرنده که صلاحیت سیاست‌گذاری یا وضع قانون و مقررات دارند از جمله مجلس شورای اسلامی، هیات وزیران، مجمع تشخیص مصلحت نظام، شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای عالی فضای مجازی، شوراهای شهر و روستا، خبرگان رهبری و شورای نگهبان موظف به علنی سازی رای اعضا و انتشار آن و همچنین علنی‌سازی مذاکرات در درگاه اینترنتی خود هستند.

این طرح بعد از آن از سوی جمعی از نمایندگان مجلس طراحی شد که رای مخالف به فوریت «طرح شفافیت آرای نمایندگان مجلس» با واکنش‌های بسیاری از سوی مردم و ناظران سیاسی و اجتماعی مواجه شد.

محمدعلی وکیلی، عضوهیات رئیسه مجلس به عنوان یکی از طراحان در جلسه علنی امروز مجلس  شفافیت را یک مطالبه ملی و روی دیگر سکه‌ پاسخگویی دانست و گفت:  امروز بیشترین شفافیت را در مجلس شاهدیم، مذاکرات مجلس به غیر از موارد خاص از طریق رادیو و تلویزیون و رسانه ها در اختیار عموم قرار می‌گیرد. نمایندگان در مجلس بخشی از حاکمیت هستند که به نمایندگی از مردم ایفای نقش می‌کنند.

وی ادامه داد: با توجه به مطالبه شفافیت طرحی را تعیین کردیم تا تمامی نهادها که به شکلی که تصمیمات آنها در سرنوشت مردم تاثیرگذار است و یا مسئولیت قانونگذاری دارد آراء آنها شفاف شود. لذا این طرح به دنبال شفافیت‌آراء و مذاکرات هیات وزیران، مجمع تشخیص مصلحت، خبرگان رهبری، شورای نگهبان، شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای عالی فضای مجازی، مجلس و سایر مجامع و شوراها است. طرحی که مورد موافقت سه فراکسیون قرار گرفته و اکثریت حاضرین مجلس هم امضاء کردند. از نمایندگان می‌خواهم امروز با رای خود نشان دهند ابایی از شفافیت ندارد و پیش قدم در شیشه‌ای کردن حکمرانی خوب هستند.

رای مثبت امروز نمایندگان مجلس به یک فوریت طرح جدید شفافیت آرا در حالی رقم خورد که 17 شهریور ماه یک فوریت طرح شفافیت آرای نمایندگان نتوانست اکثریت اهالی خانه ملت را با خود همراه کند. 

در واقع کمتر از یک ماه پیش نمایندگان مجلس با فوریتی طرحی مخالفت کرده بودند که دست آنها را در دادن رای مخفی می‌بست. آن طرح در حالی فقط ۵۹ رای موافق را در مجلس با خود همراه کرد که حمایت ۲۰۷ نفر از نمایندگان را به همراه داشت.

وکیلی که امروز به عنوان طراح در مجلس سخنرانی کرد؛ پیش از این درباره طرح شفافیت آرای نمایندگان گفته بود:  این که تمام این الزامات را رها کنیم و حوزه شفافیت را به رای نمایندگان انحصار کنیم حتماً مشکوک می شود و حتماً نسبت به بانیان و شعاردهندگان شک وجود دارد؛ جامعه فکر می‌کند که بناست با این تنزل دادن حوزه شفافیت فقط برای رای نمایندگان چه اتفاقی بیفتد و چه مچ‌گیری رخ بدهد؟ 

این نماینده مجلس معتقد است که شفافیت آرا باید در تمام نهادهای تقنینی وجود داشته باشد و تاکید دارد: مردم باید اطلاع پیدا کنند که مجمع تشخیص چگونه رای می‌دهد، آنهم یک مجمع مهم تاثیرگذار بر ساحت قدرت است.مردم باید اطلاع پیدا کنند که خبرگان ملت به نمایندگی از مردم چگونه تصمیم می‌گیرند، آن هم بخشی از حقوق ملت است مردم البته در کنار این بایدها، باید اطلاع پیدا کنند که نمایندگان شان در مجلس اولاً زیستشان چگونه است و اینکه آیا زندگی آنها در قبل و بعد از نمایندگی فرق کرده است و همچنین با شعارهایی که داده اند و از مردم گرفته‌اند فاصله پیدا کرده است یا خیر؟

علی‌رغم آنکه مطرح می‌شد، طرح جدید، ابتکار عمل فراکسیون امید برای شفافیت آرا است اما علیرضا محجوب، نماینده تهران و عضو ایران فراکسیون به عنوان مخالف فوریت این طرح سخنرانی کرد و گفت: این طرح به مجلس فعلی نمی رسد و لذا اولویت این مجلس نیست و باید بگذاریم در مجلس آینده از ابتدا رویه ها اصلاح شود.

وی ادامه داد: کشور مسائل اساسی تری دارد و ما باید در فرصت باقیمانده به آنها برسیم و تعیین تکلیف 14 میلیارد دلار پیش بینی شده برای کالاهای اساسی یکی از این مسائل است که باید به آن توجه کنیم.

از سوی دیگر، احد آزادی خواه، عضو فراکسیون نمایندگان ولایی مجلس به عنوان موافق درخواست یک فوریت طرح شفافیت آرای نظام تقنینی سخن می گفت، اظهار داشت: اتفاقی که در دهه محرم توسط یکی از خطبا در مورد عدم رأی مجلس به شفافیت آرا افتاد، از نظر من اقدامی بجا بود، چرا که ما نباید حفاظ شیشه ای برای خود ایجاد کنیم.

وی افزود: این حق مردم است که بدانند ما چگونه رأی می دهیم، البته من به ادبیات و شیوه بیان این سخنران کاری ندارم، اما باید توجه کنیم که ما به وسیله مردم هویت پیدا کردیم و ما وکیل آنها هستیم و این حداقل حق مردم است که بدانند وکلای آنها به کدام موضوع چه رأیی می دهند.

عضو فراکسیون ولایی مجلس تاکید کرد: اگر ما به جای وکیل ملت بودن، وکیل دولت باشیم، خیانت است و این حق مردم است که از ما انتقاد کنند.

قاضی زاده هاشمی در مناظره ای تاکید کرده بود که رای غیرعلنی نمایندگان فساد تو در تویی ایجاد کرده و تصریح داشت: این سیر چندمجلسی،‌ مجلس را از کارکرد خود انداخته است، کارایی مجلس را به عنوان قوه عامره و بالا دست، مرکزی و به صلابه‌بکش و قوه‌ای که شلاق دست آن است و دیگران، قوه مجریه و قضاییه را اداره می‌کند، گرفته و تبدیل به مادون و زیرمجموعه اینها تبدیل کرده که دیگران به او دستور بدهند.

وکیلی در طرف مقابل این مناظره دلیل رای نیاوردن رای را محدود کردن این شفافیت به رای مجلس دانسته و وعده داده بود که به محض اینکه مجلس شروع به کار کرد از هفته آینده، اصلاح‌طلبان، طرح شفافیت را مجدد در قالبی که امکان رأی‌آوری داشته باشد به صحن می‌آورند.

راز رای مثبت امروز نمایندگان به یک فوریت طرح شفافیت را می‌توان در پاسخی که قاضی زاده در مناظره به وکیلی داد پیدا کرد. قاضی‌زاده در واکنش گفته بود: امیدوارم آقای دکتر وکیلی پرچمدار شود و جلو بیفتد چون ما که تماماً موافق هستیم، اگر آقای وکیلی جلو بیفتد و دوستانشان را همراه کند این رأی می‌آورد. ما حاضر هستیم این مدال افتخار را گردن اصلاح‌طلبان بیندازیم.