فیلشاه؛ نقطه عطف انیمیشن ایران

سرویس معرفی ـ محمد بحرینی: دست اندرکاران انیمیشن موفق «شاهزاده روم» این بار توان خود را در انیمیشن پر قدرت «فیلشاه» محک زدند تا بار دیگر شاهد ساخت انیمیشنی زیبا و قوی از سوی جوانان و استعدادهای این کشور باشیم. فیلشاه نیز همانند شاهزاده روم مورد استقبال مردم قرار گرفت و ثابت کرد که در عرصه انیمیشن می توانیم آثاری خلق کنیم که توان رقابت با آثار انیمیشن امروز دنیا را داشته باشد و به صنعت انیمیشن دنیا تنه بزند. فیلشاه از طرفی موضوعی قرآنی را انتخاب کرده است و در خلال داستان سعی داشته تا پندهایی اخلاقی و دینی برای کودکان داشته باشد.

از طرفی هم توانسته هنرمندانه به روایت قصه ای جذاب بپردازد و شکل شعاری و پروپاگاندا پیدا نکند.انیمیشن فیلشاه به ماجرای سوره فیل می پردازد. ابرهه و یارانش که در قرآن به عنوان اصحاب فیل از آن ها یاد شده، قصد داشتند خانه کعبه را ویران کنند. به امید این که به کلیسای یمن در بین قبایل عرب مرکزیت ببخشند. اما نه تنها به هدف خود نرسیدند بلکه به خاطر عذاب الهی گرفتار هلاکت شدند و بعد از این ماجرا بر عظمت خانه کعبه نیز افزوده شد. انیمیشن فیلشاه از همه جهت نسبت به انیمیشن شاهزاده روم برتر است، به ویژه در حوزه روایت قصه، و این حکایت از پیشرفت سازندگان آن دارد. انیمیشن فیلشاه توانسته در طراحی کاراکتر، شخصیت هایی خلق کند که در ذهن کودکان ماندگار شود. مانند: «شادفیل، فراموش، اسفلِ خرچنگ بر دست، ابرهه با کلاه خود خارپشتی». همچنین فیلشاه در خود مضامین آموزنده بسیاری برای کودکان دارد. از جمله: «مقاومت در سختی های زندگی، کنار هم بودن در سختی ها، مهر مادر و فرزند، مهر پدر و فرزند، طغیان و ایسنادگی در برابر ظلم، به خاطر جاه طلبی فریب تحسین های دروغین را نخوردن، رشد واقعی با تمرین و برطرف کردن نقاط ضعف حاصل می شود، خلق هر موجودی دارای حکمتی است، خداوند از خانه خودش محافظت می کند، تقریب ادیان، و ....».

از امتیازات دیگر انیمیشن فیلشاه این است که برای ساخت و تولید آن از بهترین طراحان و همچنین بهترین دوبلورهای ایران استفاده شده است. همچنین در موسیقی تلاش شده تا از موسیقی ارکسترال و عوامل حرفه ای استفاده شود که کار بسیار شایسته ای است. اما خروجی موسیقی در عمل نتوانسته آن میزان که باید مطلوب از آب در بیاید. چرا که در انیمیشن ها و داستان های سینمایی کودکانه موسیقی بسیار نقش حیاتی برای درگیر کردن بهتر مخاطبان ایفا می کند. موسیقی فیلشاه می توانست بهتر از این ها ساخته و پرداخته شود تا به تعلیق داستان و درگیر کردن بیشتر مخاطب با خط قصه و همچنین انتقال بهتر حس هر سکانس کمک کند. از امتیازات دیگر این انیمیشن استفاده از تجهیزات و امکانات کشورهای مختلف برای بالا بردن کیفیت اثر است. همچنین دوبله این فیلم نیز به چهار زبان فارسی، انگلیسی، عربی و فرانسوی حرکت خوب و درستی است که امکان اکران آن را در کشورهای مختلف جهان فراهم می کند.

فیلشاه توانست در فهرست فیلم های اکران نوروز ۹۷ قرار بگیرد تا خانواده ها ایام تعطیلات خود را با آن سپری کرده و با خیالی آسوده کودکانشان را به سینما ببرند. پایان بندی قصه نیز بسیار خوب است. بازگشت مریم به آغوش مادر گمشده اش و بازگشت فیلشاه به دامان خانواده و مادر خود پس از تحمل مشکلات و ماجراهای گوناگون، با توجه به این که مخاطب اثر کودکان هستند بسیار پایان بندی خوب و آرامش بخشی است.

داستان ها و قصه های حماسی و قرآنی در تاریخ این مرز و آئین جایگاه بسیار ویژه ای دارند اما به دلیل هزینه های بالای ساخت انیمیشن و کمبود امکانات و تکنولوژی لازم در کشور، تبدیل این داستان ها به انیمیشن به کندی در حال انجام است. از طرفی کودکان امروز جدیدترین آثار انیمیشن جهان را با بهترین کیفیت در اختیار دارند و در نتیجه انتظارات آن ها از یک انیمیشن بسیار بالاست. یکی از نکاتی که در انیمیشن فیلشاه مناسب بود بیشتر مورد توجه قرار گیرد پرداختن به اتفاقات طنز است که موجبات خنده و شادمانی کودکان را فراهم می کند و برای اثری که مخاطب کودک دارد بسیار مهم است. این نکته به عنوان مثال در انیمیشن مبارک به خوبی مورد توجه قرار گرفته است. اما گیرایی قصه فیلشاه بسیار بالاست و از این جهت دارای قوت است.

هادی محمدیان در زمینه ارتباط برقرار کردن با کودکان پیشرفت خوبی داشته است و با تجربه کردن در این زمینه پیش خواهد رفت. ارتباط با کودکان و تبدیل شدن به هنرمند محبوب کودکان کاری بسیار سخت است و ظرافت هایی دارد. یکی از نکاتی که در انیمیشن فیلشاه مغفول مانده گنجاندن سکانس های آرام و احساسی در میان فضای زد و خورد و ریتم تند داستان است. اگرچه صحنه های آرام و احساسی وجود دارد اما بسیار کوتاه است و زود تمام می شود. وجود سکانس های آرام است که باعث بیشتر به چشم آمدن صحنه های پر هیجان خواهد شد. همچنانی که در یک آواز وجود پرده های بم است که باعث زیبایی بیشتر پرده های اوج خواهد شد. از طرفی ریتم روایت داستان می توانست اندکی آهسته تر باشد تا کودک توانایی دنبال کردن ماجرا را داشته باشد و هر اتفاق را دریافت و هضم کند و سپس اتفاق بعدی رخ دهد. نکته دیگری که درباره فیلشاه جای تأمل دارد نشان دادن صحنه زنده به گور کردن نوزادان است. این که نمایش چنین صحنه هایی برای مخاطب کودک مناسب است یا خیر نکته دیگری است که جای بحث دارد.