«بانوی سردار»؛حماسه ای شورانگیز از زندگی و مبارزات یک زن دلاور بختیاری/نمود مساله‌محوری در رسانه ملی

حلقه وصل: بعد از پخش سریال «بانوی عمارت» که جریانِ سریال‌سازی را در تلویزیون تا حدی متأثر کرد و سبب شد تا برخی از دست اندرکاران تلویزیون برای تولید، ساخت و پخش سریال‌های مناسب و شایسته‌تر برای مردم از هنرمندان حرفه‌ای‌تری استفاده کنند، شاهد پخشِ یک سریال 12 قسمتی با نام «بانوی سردار» بوده ایم. سریالی که با محوریت داستان یک زنِ دلاور بختیاری به مسائل اجتماعی، سیاسی و خانوادگی ایل بختیاری و مبارزات بختیاری‌ها به رهبری یک بانوی ایرانی(بی‌بی‌مریم) با ظل‌السلطان قجری (پسر ناصرالدین شاه) حاکم اصفهان و نوکر انگلیسی‌هاست با بختیاری‌ها مرتب در حال نبرد است. داستان «بانوی سردار» برگرفته از واقعیت‌های تاریخ معاصر است، ماجرایی که به مبارزات ایل بختیاری به رهبری یک بانوی شجاعِ ایرانی با ظل‌السلطان قجری و انگلیسی‌ها هستیم. پرویز شیخ طادی کارگردان سینما و تلویزیون با دستمایه قرار دادن قصه زندگی بی‌بی‌مریم که جایگاه شاخصی در حوزه مبارزات ضدامپریالیستی در ایران دارد سریال «بانوی سردار» را نوشته و کارگردانی کرده است.

«بانوی سردار»؛حماسه ای شورانگیزاززندگی و مبارزات یک زن دلاوربختیاری

 جبارآذین منتقد سینما و تلویزیون درباره این سریال نوشته است: بعدازتولید و پخش سریال خوب و تماشایی بانوی عمارت که حال و هوای سریال سازی رادرتلویزیون کسالت بارانحصاری اسپانسری کشورتغییرداد وکدورت های نشات گرفته از تماشای سریال های متوسط وضعیف رابرای مدتی ازخاطربینندگان سیما زدود،این روزها یک مینی سریال خوش ساخت و با محتوای دیگربه نام بانوی سردار،لبخندی ازرضایت بر چهره مخاطبان تلویزیون نشانده است.بانوی سردار، روایت تصویری و تلویزیونی جذابی ازیک کارگردان خوشنام با کارنامه ای قابل اعتنادرتولیدآثارخوب هنری و سینمایی است.

پرویزشیخ طادی دردرام اجتماعی،تاریخی و خانوادگی بانوی سردار، راوی هنرمندانه بخشی ازتاریخ معاصرکشور ونقش و سهم ایل غیوربختیاری وبویژه یک زن دلاور به نام بی بی مریم،ملقب به سردارمریم در مبارزه باقجر و ظل السطان قجری و استعمارگران انگلیسی را به تصویر کشیده است.

بازیهای خوب ودرست هدایت شده، وفاداری دربازنمایی رخدادهای تاریخی وتسلط برتصویر و صحنه و فضاسازی های تماشایی؛ تعریف ملموس داستان دراماتیزه شده و شورانگیززندگی و مبارزات بی بی مریم درمدیومی فراتر ازقالب های تصویر سازی تلویزیونی،دربستری ازمناسبات واقع گرای اجتماعی،تاریخی وسیاسی،کارگردانی حرفه ای،موسیقی وآوای خوش و پردازش مقبول موضوع های قومی و ملی،ازسریال بانوی سردار،یک اثر ملی و حماسی ساخته است.

گرچه پروبز شیخ طادی دربانوی سردار به دلیل تنوع سوژه ها، رویدادها و حوادث تاریخی و خانوادگی و سیاسی،می توانست با خلق داستانک های فرعی،این سریال را از دوازده قسمت به یک مجموعه سی قسمتی برساند،ولی باپرهیز ازحاشیه پردازی،توان هنری خود رابه بازگویی و بازسازی داستان محوری سریال وقصه پرتب وتاب مریم بانوی سردارمعطوف ساخته تاسریالی محکم،قوی، جذاب وتاثیرگذاربسازدکه درکل به توفیق هم رسیده است.

نکته قابل تامل و توجهی که در نگارش فیلمنامه هاوتولیداغلب آثارتاریخی و ازجمله بانوی سردار بر روی آن مکث لازم صورت نگرفته و نمی گیرد،اینکه، آدم های آن هاشیک و وزین ودرحدافراد تحصیل کرده امروزی سخن می گویند و شعارمی دهند. نویسندگان این نوع کارها ازیادمی برندکه کاراکترهای سریال ها و فیلم های تاریخی، اشخاصی بادانش،بینش،فرهنگ وادبیات خاص شرایط تاریخی و اجتماعی جامعه خودهستند وفیلمنامه نویسان باید بارعایت ادبیات دوره ای که شخصیت های قصه های آن ها درآن زندگی می کنند،برای آنهادیالوگ بنویسند و خودبه جای آن هانیندیشند و دیالوگ نگویند. بااینهمه،امتیازهاو ویژگی های مثبت ساخته شیخ طادی،توانسته است بانوی سردار رابه یک مجموعه دیدنی وبه یادماندنی تبدیل کند. بانوی سردارامتیازی دیگردرکارنامه هنری پرویزشیخ طادی است.

«بانوی سردار» نمود مساله‌محوری در رسانه ملی است

حجت الاسلام پژمانفر نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی نیز در مطلبی در فرهیختگان در باره این سریال می نویسد: یکی از مباحثی که پیرامون رسانه و تاثیرگذاری آن مطرح می‌شود، «مساله‌محوری» آن است. «مساله‌محوری» یعنی اینکه ما بدانیم چه کارکردهایی از رسانه مدنظرمان است و برای این کارکردها چه لوازم و ابزاری داریم. ما از رسانه انتظار داریم هم‌زبان با دنیای پیرامون، همراه با دغدغه‌های اجتماعی و سیاسی و هم‌راستا با عقاید و علائق مذهبی، کارکردهای روز را داشته باشد. این نتیجه، جز با یک خط‌مشی کلی و سیاستگذاری کلان در حوزه‌های رسانه‌ای حاصل نمی‌شود. به گمان من، «مساله‌محوری» مرکز ثقل این سیاستگذاری است.
فرهنگ، هنر و رسانه، امروز بدون توجه به «مساله» نمی‌تواند کارکردهای متناسب برای تحقق امر آرمانی را احصا کند. مسائل نیز صرفا امور روزمره یا دغدغه‌های اجتماعی و سیاسی مقطعی نیستند. کلان‌نگری، تشخیص درست و اولویت دادن به حوزه‌های گفتمانی اصیل مانند استقلال، عدالت، آزادی و پیشرفت می‌تواند ما را در «مساله‌محوری» کمک کند.
امروز اگر در رسانه فضای گفتمانی حول مساله آزادی ایجاد شود، گفتمان آزادی که دشمن برای مصادره آن تلاش می‌کند، به فضایی برای فعالیت جریان انقلاب و کاملا فرصت‌محور تبدیل می‌شود. در حوزه‌های گفتمانی دیگر هم همین امر قابل‌تعمیم است. رسانه جمهوری اسلامی اگر در گفتمان عدالت، دست پیش بگیرد، رسانه دشمن نمی‌تواند آن را به امری تهدیدمحور تبدیل کند.

در مسائل کلان‌تری چون «استقلال» که به تعبیر رهبر انقلاب، «آزادی در مقیاس یک ملت» تعریف می‌شود، باید این مساله‌محوری را تقویت کرد. تلاش جناح‌های لیبرال و غربگرا این است که با طرد مفهومی به نام «استقلال» - و طرح این مساله که ما از دورانی که مفاهیمی مانند استقلال بار معنایی داشتند، ‌گذار کرده‌ایم- واقعیت دیگری به نام «دشمن» را تقلیل دهند، به نحوی‌که فضای جامعه نسبت به «غیر» و «دیگری»، آن معنای پیشین را برداشت نکند. در چنین فضایی است که «دشمن» مسیر را برای دخالت، فشار و جنگ نرم، مهیا می‌بیند. ادامه‌دار شدن دشمنی جریان‌های استکباری در واقع در بستر و فضایی ایجاد می‌شود که پیش‌تر در آن حضور «دشمن» نفی شده است؛ فضایی که از اهمیت استقلال در آن کاسته شده است.

در این بین یکی از کارکردهای مهم رسانه امروز تقویت مفهوم «استقلال» و «استکبارستیزی» است. صداوسیما به‌عنوان یکی از مهم‌ترین رسانه‌ها و یکی از پرمخاطب‌ترین آنها در این حوزه رسالت سنگینی بر دوش دارد. کار کردن پیرامون مفاهیمی که از آنها صحبت شد، نیازمند ظرفیت، عمق و دقت است. طبیعی است که در حوزه‌هایی مانند نمایش، این دقت و ظرافت نیازمند تاکید بیشتر است. سریال «بانوی سردار» که این روزها با استقبال مخاطبان نیز همراه شده، یکی از نمونه‌های موفق در «مساله‌محوری» است. بانوی سردار، در زمانی که گفتمان‌های مخالف استقلال، با سطحی‌نگری تلاش دارند فضای جامعه را از موضوع استکبارستیزی دور کنند، با نمایش یک زن مبارز بختیاری، مبارزه‌ای تاریخی با استعمار را به تصویر کشیده است. مبارزه‌ای قدرتمندانه و مقاومتی هوشمندانه در برابر بیگانگان که نمونه امروزی آن را می‌توان در ماجرای ساقط کردن پهپاد آمریکایی و بازداشت کشتی انگلیسی مشاهده کرد.

بانوی سردار البته در کنار مساله استعمار و استکبارستیزی، به شکلی نمادین و به‌نحوی که کارکرد امروزی نیز داشته باشد، به نقد عوامل فاسد داخلی که راه را برای بیگانگان هموار می‌کنند نیز می‌پردازد، که این امر اتفاقا با همراهی کاربران شبکه‌های اجتماعی مواجه شده است. بخش کوتاهی از این سریال که سردار مریم در حال مواخذه خوانین و اربابان آن روزگار است، به کرات در شبکه‌های اجتماعی پخش شده و مورد استقبال قرار گرفته است؛ مساله‌ای که تایید دیگری بر داشتن کارکرد روز برای این سریال است. در پایان اشاره بر این مهم که در مقدمه ذکر شد، لازم به ذکر است که اگر رسانه ملی کارویژه‌های خود را با تاکید بر «مساله‌محوری» پیش ببرد، شاهد نمونه‌های موفق بیشتری در حوزه‌های تاریخی، سیاسی و اجتماعی خواهیم بود.