چرا جنگ سعودی، یمن را ۲۰ سال به عقب برگرداند؟

به گزارش حلقه وصل، عربستان سعودی و متحدانش از ششم فروردین 1394 با حمایت آمریکا جنگی را علیه یمن کشور همسایه‎اش آغاز کرده است. ائتلاف تحت فرماندهی عربستان با استفاده از جنگنده‌ها  و کشتی‌های جنگی هزاران غیرنظامی یمنی را کشت و اقتصاد شکننده یمن را نابود کرده‌اند. سعودی‌ها هزاران حمله هوایی به بیمارستان‎ها، مراسم عروسی و مراسم تشییع جنازه را در مناطق تحت کنترل نیروهای یمنی انجام داده‌اند. معمار این جنگ، محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی با رویای پیروزی سریع وارد این جنگ شد، اما این رویا به سرعت رنگ باخت.

آمریکا از همان ابتدای جنگ از ائتلاف سعودی در قالب فروش تسلیحات و بمب و سوخت رسانی هوایی به جنگنده‌های ائتلاف در آسمان یمن، حمایت کرد. دولت اوباما پس از حمله ائتلاف به مراسم خاکسپاری در سال 2016 که سبب کشته شدن 155 نفر شد، همچنان به سوخت‌رسانی به جنگنده‌های متجاوزان ادامه داد. در ماه مه 2017، دولت ترامپ بالاترین حمایت خود از ریاض را ادامه داده و قرارداد تسلیحات جدیدی را با عربستان منعقد کرد.

سازمان ملل متحد اخیرا با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد شاخص‌های اجتماعی و اقتصادی یمن در پی جنگ ائتلاف متجاوز عربستان سعودی و امارات به این کشور که از سال 2015 آغاز شده، 20 سال به عقب بازگشته است.

این بیانیه در پی سفر پنج روزه آخیم اشتاینر از مقامات سازمان ملل به یمن صادر شد این بیانیه تاکید کرد که اشتاینر در این سفر از شهرهای عدن، صنعا و الحدیده بازدید کرده و با نمایندگان گروه‌های محلی و مسئولان میدانی و کارمندان بخش‌های مختلف سازمان ملل متحد در این کشور دیدار کرد.

این بیانیه تاکید کرد که درگیری‌ها در یمن باعث کشته و زخمی شدن دهها هزار غیرنظامی شده و بیش از 3 میلیون نفر را آواره کرده است. علاوه بر اینها تمام شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی به بیش از بیست سال پیش بازگشته است. همچنین روند جنگ باعث توقف کامل توسعه اقتصادی این کشور شده است.

بر اساس این بیانیه، این سفر با هدف اطلاع از نحوه مشارکت در طرح‌های توسعه یمن و همکاری در حمایت‌های انسانی برای تقویت فرصت سازش در این کشور انجام شده است. در این سفر همچنین نحوه اجرای برنامه توسعه سازمان ملل متحد با همکاری شرکای بین‌المللی این سازمان به بررسی گذاشته شد و راهکارهای همکاری با یمنی‌ها برای ایجاد آینده‌ای بهتر به جای جنگ و هرج‌ومرج بررسی شد.

سازمان ملل متحد تاکید کرد که این سازمان با مشارکت جریان‌های داخلی و بین‌المللی موفق به تامین 8 میلیون دلار سرمایه و تضمین بازگرداندن خدمات اساسی نظیر خدمات بهداشتی، آموزش و پرورش و فعالیت‌های اقتصادی به بیش از 3 میلیون نفر از ساکنان یمن اشاره کرد.

اشتاینر در بیانیه خود تاکید کرد که امروز یمن بعد از گذشت چهار سال از درگیری‌های شدید، بدترین بحران انسانی موجود در دنیا را پشت سر می‌گذارد، تا جایی که حدود 80 درصد از ساکنان این کشور به انحاء مختلف به کمک‌های انسانی نیازمند هستند.

اشتاینر در جریان دیدارهای خود با رهبران یمنی در زمینه نحوه توسعه فعالیت‌های سازمان ملل متحد در این کشور و پیشرفت در روند اجرای بندهای توافق استکهلم مناقشاتی را انجام داد. وی همچنین در خصوص راهکارهای اجرایی برنامه توسعه سازمان ملل متحد در زمینه تجربه‌های تکنولوژیک بر حمایت از ثبات اقتصادی در این کشور با مقامات یمنی رایزنی کرد.

دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل مارس گذشته گزارش داد که بیش از 22 میلیون نفر از مردم یمن به طور روزانه به کمک‌های بشردوستانه نیاز دارند. بر اساس گزارش دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل، از زمان ورود ائتلاف متجاوز سعودی به یمن حدود 14 هزار نفر از مردم این کشور جان خود را از دست داده‌اند و این در حالی است که برآوردهای دیگر آمار بالاتری در این باره را نشان می‌دهند.

بر اساس گزارش سخنگوی کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، جنگ بر تمامی زیرساخت‌های اساسی یمن تأثیر گذاشته و این امر تمامی جمعیت یمن را تحت‌الشعاع قرار داده است و به هیچ وجه موضوع خوشبینانه‌ای در این باره وجود ندارد.

ائتلاف سعودی اقدام به بستن گذرگاه‌ها و بنادر یمن کرده و ورود مواد غذایی، دارویی و سایر تجهیزات را با مشکل مواجه ساخته است؛ این در حالی است که پیش از آغاز جنگ 90 درصد از کالاهای مورد نیاز این کشور از طریق واردات تأمین می‌شد.

بر اساس برآوردهای یونیسف حدود 11 میلیون کودک یمنی نیازهای غذایی، بهداشتی و آموزشی دارند و سوءتغذیه نیز گسترش یافته و 16 میلیون نفر از آب آشامیدنی سالم و بهداشتی محروم هستند. از عمده‌ترین پیامدهای جنگ اقتصادی، عدم امنیت غذایی حدود 16 میلیون نفر با وجود دریافت کمک‌های غذایی بشردوستانه است و بیش از 20 میلیون نفر فقدان دریافت کمک‌های غذایی بشردوستانه است. از این تعداد، 1.7 میلیون نفر در منطقه تعز ساکن هستند که در شرایط بحرانی، اضطراری و فاجعه بار ناامنی غذایی قرار دارد و غذا تنها از طریق کمک‌های غذایی بشردوستانه در دسترس قرار می‌گیرد.

علاوه بر این‌ها، یمن در معرض شیوع گسترده بدترین نوع بیماری وبا قرار دارد که از آوریل 2017 ثبت شده است. بیش از 1.2 میلیون نفر تاکنون به این بیماری مبتلا شده و 2500 نفز نیز بر اثر این بیماری جان خود را از دست داده‎اند. موج سوم این بیماری در تابستان سال گذشته روند سریع تری به خود گرفت. بیماری‌های گوارشی و اسهال حاد، عمدتا به علت کمبود مواد و داروهای بهداشتی و درمانی به دلیل محاصره و نیز عدم دسترسی به آب آشامیدنی سالم تشدید شده  است.

تقریبا همین تعداد از یمنی‌ها در استان حدیده از چنین محرومیتی رنج می‌برند. بیش از دو سوم جمعیت استان شمال غربی حجه نیز به این مشکل دچار هستند. در واقع بیش از نیمی از جمعیت کل کشور در وضعیت مشابهی به سر می‌برند و شرایط به شکل روزافزون به وخامت می‌گراید.

ائتلاف عربستان هزاران مورد جنایت جنگی علیه غیرنظامیان یمن مرتکب شده و سیاست‌های این ائتلاف 15 میلیون نفر را در این کشور با قحطی روبرو ساخته است؛ و آن‌ها به مدت 4 سال با القاعده در منطقه متحد بوده‌اند، اما هیچ کدام از این موارد نتوانسته دولت پیشین و نیز دولت کنونی آمریکا را متقاعد کند تا به حمایت نظامی از عربستان و امارات پایان دهند.

خبرگزاری آمریکایی آسوشیتدپرس به تازگی در بررسی آمار و تلفات جنایات عربستان در یمن اعلام کرد که پروژه گردآوری اطلاعات مکانی و رخدادهای درگیری‌های مسلحانه (ACLED) در آمار جدید خود، که پس از تکمیل گزارش نخستین ماه‌های جنگ یمن در سال 2015 ارائه کرد، اعلام کرده است تاکنون در جنگ داخلی یمن دست‌کم 91 هزار و 600 نفر کشته شده‌اند.

این موسسه غیردولتی، در گزارش خود که در ژوئن گذشته منتشر شد، اعلام کرده است طی سال جاری میلادی بیش از 11 هزار و 900 نفر در یمن کشته شده‌اند. این رقم در سال 2018، 30 هزار و 800 نفر بود که بالاترین رقم تلفات تاکنون محسوب می‌شود. این رقم شامل افرادی که بر اثر فجایع انسانی ناشی از جنگ، به ویژه قحطی، جان‌شان را از دست داده‌اند، نمی‌شود.

بر اساس گزارش این موسسه، آمار تلفات جنگ در یمن در سال‌های گذشته به این صورت بوده است: 17,100 تن در سال 2015 میلادی، 15,100 نفر در سال 2016 میلادی، 16,800 نفر در سال 2017 میلادی، 30,800 نفر در سال 2018 و 11,900 نفر در مدت سپری شده از سال 2019.

همچنین صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) در آوریل گذشته اعلام کرد که از آغاز جنگ یمن در سال 2014 تاکنون 7هزار و 300 کودک کشته شدند.

هنریتا فور مدیر یونیسف در جلسه شورای امنیت سازمان ملل متحد که در خصوص یمن برگزار شد، گفت: جنگ همچنان در 30 منطقه یمن که حدود 1.2 میلیون کودک زندگی می‌کنند، ادامه دارد. وی افزود: از آغاز جنگ در یمن تاکنون بر اساس اطلاعات موثق هفت هزار و 300 کودک کشته شدند که بدون شک آمار بالایی است. مدیر یونیسف گفت: هر روز یک کودک در جنگ کشته یا زخمی می‌شود و هر 10 دقیقه نیز یک کودک به دلایلی که می‌توان از آن جلوگیری کرد از جمله سوء تغذیه می‌میرد. وی از اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد خواست تا یک صدا از کودکان یمنی حمایت کنند. این مقام یونیسف همچنین از طرف های درگیر در یمن خواست تا راه را برای ارسال فوری کمک های بشر دوستانه به مناطق پر تنش باز کنند و با برقراری آتش بس امکان واکسیناسیون کودکان را فراهم کنند.  مدیر یونیسف به اعضای شورای امنیت گفت که 15 میلیون کودک یمنی در مرعض خطر هستند و از شما درخواست کمک دارند.

«یوسف الحاضری» سخنگوی وزارت بهداشت یمن مارس گذشته و در آستانه آغاز پنجمین سال جنگ ائتلاف سعودی علیه این کشور تازه‌ترین آمار مربوط به کشته‌ها و مجروحان و خسارت مالی و جانی مستقیم و غیرمستقیم جنگ ائتلاف متجاوز را گزارش داد.

سخنگوی وزارت بهداشت یمن میزان خسارت وارد شده به بخش بهداشتی این کشور را بیش از ده میلیارد دلار اعلام کرد.

الحاضری گفت، طی چهار سال اخیر، در مجموع 37 هزار و 822 غیرنظامی یمنی قربانی بمباران و حملات ائتلاف سعودی شده که از میان، 12 هزار نفر کشته و 25 هزار و 741 نفر زخمی شدند.

سخنگوی وزارت بهداشت یمن در ادامه گفت، 103 پزشک و کادر پرستاری و امدادرسانی در بمباران و حملات ائتلاف سعودی، شهید و 245 نفر زخمی شدند.

الحاضری تاکید کرد که 230 هزار بیمار بر اساس آمار رسمی نیاز شدید به درمان در خارج از کشور دارند، همچنین 32 هزار بیمار به دلیل اینکه نمی‌توانستند از کشور خارج و درمان شوند، فوت کردند. علاوه بر آن، حقوق بیش از 48 هزار کارمند بخش پزشکی حدود 32 ماه است که قطع شده است.

مسئول وزارت بهداشت یمن خاطرنشان کرد که طی چهار سال گذشته، «چهار هزار و 234 زن و کودک مجروح و شش هزار و 361 زن و کودک نیز شهید شدند.

این مقام یمنی با بیان اینکه 30 هزار بیمار قلبی به دلیل خرابی دستگاه‌ها در معرض خطر مرگ قرار دارند، به شیوع موج سوم بیماری وبا در یمن اشاره کرد و گفت که «پیش‌بینی می‌شود که موج سوم شدیدتر از قبل باشد و تعداد آن تا اواسط ماه مارس ممکن است به یک میلیون و 400 هزار نفر برسد. 2919 نفر هم تا اواسط ماه مارس سال جاری میلادی بر اثر این بیماری جان خود را از دست دادند.

وی اظهار داشت که یک میلیون و 100 هزار زن باردار دچار سوء تغذیه هستند و 52 هزار و 800 زن در معرض سقط جنین قرار دارند. وی افزود که  2.9 میلیون کودک یمنی نیز دچار سوء تغذیه هستند که 400 هزار نفر از آنها در معرض خطر مرگ قرار دارند.

این مقام یمنی در ادامه به تشریح خسارت مالی ناشی از حملات و بمباران ائتلاف سعودی پرداخته و گفت که از آغاز جنگ یمن تاکنون بیش از 10 میلیارد دلار به بخش بهداشتی یمن خسارت وارد شده است.

سخنگوی وزارت بهداشت در ادامه افزود: «452 مرکز بهداشتی در جنگ یمن دچار خسارت شده که 288 مرکز بهداشتی به صورت کامل زیر حملات مستقیم و بمباران ائتلاف سعودی نابود شده است».

مسئول وزارت بهداشت یمن اظهار داشت که 60 درصد از مراکز بهداشتی یمن در پی حملات مستقیم ائتلاف سعودی، عملا از کار افتاده است و 72 خودروی امدادرسانی و اورژانس نیز طی این مدت، هدف این حملات قرار گرفته‌ است.

از زمان آغاز تجاوز علیه یمن در 25 مارس 2015 تا به امروز رژیم سعودی دلارهای نفتی زیادی برای رسیدن به اهداف صهیونیستی و آمریکایی در منطقه هزینه کرده و جنگی را به راه انداخته که به قیمت ریختن خون هزاران بی‌گناه تلاش دارد عربستان را به پلیس منطقه تبدیل کند؛ اما آنچه که واقعیت بود، این بود که عربستان علاوه بر گرفتار شدن در باتلاق یمن، بخش قابل توجهی از اراضی خود را در جیزان، نجران و عسیر واقع در جنوب عربستان و شمال یمن را از دست داد. طبعا ضررهای گرفتار شدن در باتلاق یمن را عربستان، امارات، بحرین و سودان متحمل شدند، اما بخشی از سود این جنگ به جیب کارخانجات تسلیحاتی آمریکایی، انگلیسی و فرانسوی رفت که با فروش سلاح و کمک لجستیک به حمایت از ائتلاف جنگ ضد یمن پرداختند. عربستان سعودی در طول این جنگ بیشتر شرکت‌های صنعتی و تجاری خود در جنوب را تعطیل کرده و بیش از 7000 نفر را از مناطق مرزی به جاهای دیگر منتقل کرد و بر اساس آمار بیش از 500 مدرسه و واحد آموزشی تعطیل شد.

در حوزه نظامی، عربستان دو هزار و پانصد سرباز و 60 افسر حاضر در صفوف نظامیان متجاوز خود علیه یمن را از دست داد و بیش از 650 تانک سعودی نیز در مناطق مرزی جیزان، نجران و عسیر منهدم شدند علاوه بر اینکه صدها خودروی نظامی و 18 جنگنده و یک بالگرد سعودی نیز در این مدت منهدم شد. رژیم سعودی در این مدت بالغ بر 250 هزار دلار برای خرید هواپیماهای آواکس کنترل و هشدار زودهنگام هوابرد، 1.8 میلیارد دلار برای دو ماهواره و علاوه بر آن روزانه 200 میلیون دلار و سالانه 72 میلیارد دلار برای مدیریت جنگ هزینه کرده است. در میان دستاوردهای اقتصادی ایالات متحده در جنگ با یمن، عربستان سعودی سیستم دفاع موشکی ساخت شرکت لاکهید مارتین را به قیمت 15 میلیارد دلار خریداری کرده است. انگلیس نیز معامله‌ای را به ارزش بیش از 3.3 میلیارد پوند برای صادرات هواپیما، سلاح و مهمات به عربستان سعودی تصویب کرده است.

فرانسه، سومین صادر کننده سلاح جهان و عربستان سعودی، در میان بزرگترین خریداران است و شرکت‌های دفاعی مانند داسو و تالس فرانسه، قراردادهای بزرگی با عربستان دارد. در چند سال گذشته، ریاض تانک ها، وسایل نقلیه زرهی، مهمات، توپخانه و کشتی های جنگی از فرانسه خریداری کرده است. در سال 2016، فرانسه مجوزهایی را به ارزش 18 میلیارد یورو (22.11 میلیارد دلار) برای واردات سلاح به عربستان سعودی تصویب کرد و در حال حاضر بیش از دو میلیارد یورو از این تسلیحات به دست رژیم آل سعود رسیده است. این ارقام بخشی از هزینه اقتصادی جنگ یمن برای ائتلاف سعودی است، هزینه های سیاسی و اجتماعی رژیم عربستان در حوزه های مربوطه بسیار زیاد است و این را عربستان پس از چهار سال تجاوز به عربستان سعودی شناخته است؛ از همین رو می‌خواهد به افکار عمومی عربی و غربی اینگونه القا کند که جنگ یمن، جنگی داخلی است و مسئول این جنگ و جنایات آن خود یمنی‌ها هستند.

عربستان پس از شکست در ائتلاف خود در جنگ یمن که با عقب نشینی امارات از این کشور شدت یافت، در اقدامی پیشگیرانه با جذب نیروهای لجستیکی اقدام به ایجاد دو پایگاه نظامی در شهر عدن یمن کرده است.

روزنامه الاخبار  در گزارشی نوشته بود که امارات متحده عربی پس از خروج خود از بخشی از خاک یمن، تلاش می کند تا خیلی سریع نتیجه این اقدام خود را دریافت کرده و مسیری را طی کند که بتواند نفوذ خود در ساحل غربی و جنوب یمن را حفظ کند. اما در این میان عربستان همچنان اصرار به ادامه جنگ دارد و به نظر نمی‌رسد که بخواهد روش امارات را پیش بگیرد، به ویژه که هیچ گونه دستاورد واقعی برای تکیه کردن به آن ندارد.

امارات همچنین پس از عقب نشینی از شمال و غرب یمن، به دنبال تثبیت اهداف استراتژی جدید خود است که از گزینه نظامی به گزینه سیاسی تبدیل شده است. در این میان امارات توجهی ندارد که عربستان با این استراتژی و اهداف آن موافق هست یا نه. هرچند که ابوظبی اصرار دارد که وانمود کند خروج آن از یمن با هماهنگی ریاض صورت گرفته، اما واقعیت روی زمین اصلا به نفع عربستان سعودی نیست که ترجیح می دهد بارخود را سنگین‌تر کرده و بیشتر در باتلاق یمن غرق شود.

با توجه به اینکه عربستان پس از تحولات منطقه ای و تغییر موازنه قدرت در صنعا در ماه های اخیر، قادر به تحمیل دیکته های خود بر هم پیمانانش نیست؛ مسئولان عربستانی به شدت از اقدامات یکجانبه امارات خشمگین هستند.

بنابراین، درهفته گذشته، ریاض در اقدامی پیشگیرانه و با ترس از هر گونه اقدام غافلگیرانه امارات در جنوب یمن،اقدام به جذب نیروهای لجستیکی به شهر عدن کرده تا پایگاه های نظامی خود را در آنجا مستقر کند. این نیروها، متشکل از چهل وسیله نظامی و تجهیزات فنی و مکانیکی ، اقدام به ایجاد دو پایگاه کردند: پایگاه اول در منطقه العریش در شرق عدن و پایگاه دوم در نزدیکی صلاح الدین درغرب این شهر است.

موضع عربستان همچنان ادامه جنگ با هدف تسلیم کردن کامل یمن به هر قیمتی است.اما در این میان اماراتی ها تلاش می کنند تا در حال حاضر با هدف تقویت حضور خود در خطوط دریایی خلیج عدن و تنگه باب المندب به سمت شاخ آفریقا، نفوذشان را در مناطق ساحلی و جنوب یمن حفظ کنند.

در این میان انورقرقاش وزیرمشاور دولت امارات در امور خارجه گفته بود حوثی‌ها باید به این اقدام امارات به عنوان یک انگیزه جدید برای پایان دادن به درگیری‌ها نگاه کنند.ابوظبی همچنین در راستای تقویت نفوذ خود در یمن سعی دارد تا نیروهای وفادار به خود را در استان های جنوبی کشور یمن از 90 هزار به 120 هزار نفر افزایش دهد.

لازم به ذکر است که هرچند اقدامات امارات در مسیر احیای روند سیاسی است؛ اما همچنان موانع بسیاری در مقابل استراتژی جدید آن وجود دارد. ابوظبی در حمایت از جداکردن جنوب یمن، با رد و واکنش منطقه شمالی این کشور و نیز عربستان مواجه خواهد شد. همچنین امارات متحده عربی متحمل پیامدهای بازگشت خود از ائتلاف جنگی عربستان به عنوان دومین عضو این ائتلاف نیز خواهد شد؛ ریاض تلاش می کند تا آن را از طمع ورزی هایش در استفاده از موقعیت حیاتی جنوب یمن محروم کند.