به گزارش حلقه وصل، ۷ میلیون خانوار در ایران مستاجر هستند و هر خانوار ایرانی برای تأمین مسکن خود به طور میانگین و بر اساس آمار سرشماری نفوس و مسکن در سال ۹۵ و قبل از رشد شدید قیمت مسکن بیش از ١٢میلیون تومان در سال هزینه می کرد اما به نظر می رسد این مبلغ به شکل قابل توجهی افزایش یافته و حتی می‌توان گفت به بیش از ۲۰ میلیون تومان رسیده است.
نتایج سرشماری سال ۹۵ نشان می‌دهد اجاره نشینی در ایران به ٣٦,٨درصد افزایش پیدا کرده است. این در حالی است که آمار غیر رسمی شمار اجاره نشینان در ایران را تا دو برابر اعداد مراجع آماری رسمی اعلام می‌کنند. با این وجود برخی مسئولان دولتی و مدیران ارشد وزارت راه و شهرسازی در سال ۹۵ تا ۹۶ یعنی قبل از رشد ۱۰۰ درصدی قیمت مسکن معتقد بودند که نسبت اجاره‌نشینی در ایران پایین تر از میانگین جهانی است و سود بازار اجاره در کشور تنها ٦ درصد بوده که نسبت به سایر بازارها سود نسبتا کمی دارد.
کارشناسان مسکن بر این باور هستند که بسیاری از مردم دنیا نه از سر ناچاری بلکه با ترجیح شخصی به اجاره نشینی روی آورده‌اند. آنها به کنترل بازار مسکن در این کشورها اشاره کرده و می گویند مردم کشورهای پیشرفته ترجیح می‌دهند به جای هزینه کردن سرمایه خود برای خرید ملک، پول و نقدینگی خود را در سایر بازارهای سودآور سرمایه گذاری کنند. این در حالی است که تورم دو رقمی و بازار سوداگرانه مسکن به دلیل نبود ابزارهای مالیاتی و همچنین نبود ثبات شغلی در ایران باعث می‌شود که مردم کشور ما خرید مسکن را به اجاره نشینی ترجیح دهند.
بنابراین گزارش، جهش قیمت مسکن در دهه ۹۰ آن هم دو بار باعث شد تا نرخ اجاره نشینی و تعداد مستاجران در کشور به خصوص کلانشهرهایی مثل تهران،تبریز،اصفهان و مشهد روند صعودی به خود بگیرد.
این جدول نشان می دهد که روند صعودی اجاره بها در تهران تنها در طول سالهای ۹۶ تا ۹۷ به چه شکل بوده است.
*افزایش آمار در اجاره نشینی حکایت از کاهش قدرت خرید دارد
فردین یزدانی کارشناس مسکن و مدیر سابق علمی طرح جامع مسکن کشور درباره افزایش آمار اجاره نشینی می گوید: این افزایش برای بازار مسکن نه اتفاقی خوب و نه اتفاقی بد است اما می توان گفت که این افزایش آمار در اجاره نشینی حکایت از کاهش قدرت خرید مردم دارد.
وی ادامه می دهد: در ایران متقاضیان مسکن که توانایی خرید ملک دارند، به عنوان مالک وارد بازار می‌شوند و عموما این طور نیست که خانواده‌ای پول کافی داشته باشد و مستاجر بماند. در ایران بیشترین تعداد مستاجران مربوط به دهک های پایین درآمدی هستند پس به نظر می‌رسد که دیگر نباید از واژه مستاجری خوش نشینی استفاده کرد.
* چرا دیگر مستاجری خوش نشینی نداریم؟
حسام عقبایی نایب رئیس اتحادیه مشاوران املاک در پاسخ به این سئوال که چرا دیگر اجاره نشینی خوش نشینی نیست گفت: زمانی که گفته می شد اجاره نشینی خوش نشینی زمانی بود که نرخ اجاره بها به شکل قابل توجهی پایین بود و دیگر توجیه اقتصادی نداشت که مسکن خریداری شود.
وی افزود:پس اگر متقاضیان سرمایه خود را در حوزه دیگری استفاده و اقدام به اجاره نشینی می کردند تلاش می کرد مسکن مورد نظر و مناسبی تهیه کند و اتفاقا در محله خوبی هم اقدام به اجاره مسکن کند.
عقبایی خاطر نشان کرد: اما در حال حاضر به دلیل رشد قیمت مسکن خرید ملک آرزوی متقاضیان بخصوص خانه اولی ها شده است و نرخ اجاره بها به قدری نامتعارف رشد کرده است که دیگر مستاجری خوش نشینی نیست.
*عمر سکونت مستاجران در یک ملک نهایتا ۲ سال است
نایب رئیس اتحادیه املاک تاکید کرد:وقتی وضعیت قیمت مسکن و نرخ اجاره بها هر سال از یک رشد قابل توجهی برخوردار می شود عمر مستاجران برای سکونت تنها محدود به یک و یا دو سال می شود پس وقتی نگرانی از بابت آینده اجاره مسکن وجود دارد دیگر نمی توان گفت که مستاجری خوش نشینی است.
وی در پاسخ به این سئوال که آیا دولت نخواست و یا نتوانست بازار اجاره بها را ساماندهی کند گفت: به نظر بنده بحث نخواستن نیست چرا که تمام دولت ها علاقمند هستند که اقدامات خوبی در بخش مسکن انجام دهند پس به نظر می رسد که دولت نتوانست اقدامی در خصوص ساماندهی اجاره بها انجام دهد.
عقبایی ادامه داد: در دوره چهار ساله ابتدایی دولت یازدهم وزیر سابق راه و شهرسازی اعتقادی به تولید مسکن نداشت و در دوره جدید وزارت راه و شهرسازی نیز نه زیرساخت ها و نه منابع در اختیار این وزارتخانه قرار ندارد که بخواهد اقدامات بلند مدت برای ساماندهی بخش مسکن و اجاره بها انجام بدهد.
وی تصریح کرد: برای ساماندهی بازار اجاره بها و بخش مسکن نیازمند اقدام جهادی و انقلابی است و نمی توان مشکلات این بخش را در مدت کوتاه حل کرد.
*رشد ۱۰۰ درصدی قیمت مسکن نشان داد که نباید سرمایه را جای دیگر برد
عباس زرکوب رئیس هیات مدیره انجمن کارشناسان رسمی نظام مهندسی ساختمان نیز معتقد است که چون مسکن سرمایه است و وقتی یک فرد دارای مسکن است در یک کشتی مطمئن حرکت می کند گفت: قطعا وقتی مالکان به این نتیجه رسیده اند سرمایه آنها با خرید ملک بالا می رود قطعا سرمایه و نقدینگی خود را به سمت خرید ملک می برد.
وی ادامه داد: پس وقتی سرمایه گذاری در ملک مشکل شرعی ندارد و سالانه هم رشد ۳۰ درصدی به صورت عادی و در حد تورم خواهد داشت قطعا کمتر کسی سرمایه خود را به جای دیگری می برد و سعی می کند به جای اجاره نشینی ملک خریداری کند.
وی با بیان اینکه دیگر مستاجری خوش نشینی نیست گفت: رشد ۱۰۰ درصدی قیمت مسکن در یک و نیم سال گذشته نشان داد که دیگر نباید سرمایه خود را در جای دیگر برد و اجاره نشین شد چرا که افرادی هستند که ۵۰ سال است با این تصور مستاجری خوش نشینی هنوز هم مستاجر هستند و توانایی خرید ملک ندارند.
زرکوب در پاسخ به این سئوال که آیا آمارهای سرشماری نفوس و مسکن مبنی بر اجاره نشینی ۷ میلیون نفر در کشور را قبول دارد گفت: به نظر من در این چند سال اخیر تعداد مستاجران افزایش یافته است و دلیل آن هم رشد قیمت ملک و کاهش قدرت خرید است.
وی افزود: مسائل اقتصادی به هم پیوسته است و هر گونه تصمیم بصورت مستقل برای یک بخش اقتصاد بخش دیگر را متضرر خواهد کرد پس باید دولت برای حل مشکل بخش مسکن هم بخش تولید و عرضه و هم بخش تقاضا را توام با یکدیگر ببیند چرا که اگر سازنده ها بدانند ملک ساخته شده متقاضی دارد و ملک آنها سالها به دلیل پایین بودن قدرت خرید خالی نخواهد ماند اقدام به تولید مسکن خواهد کرد و قطعا متعادل شدن عرضه و تقاضا می تواند به ثبات قیمت ها کمک کند.
* در ایران فرهنگ مالکیت غلبه دارد
ایرج رهبر عضو هیأت مدیره انجمن انبوه سازان نیز عقیده دارد که در ایران فرهنگ مالکیت بیشتر حاکم و مورد علاقه مردم است و افزایش نرخ اجاره نشینی نشانه خوبی نیست.
وی افزود: در کشور ما زمانی که واحد مسکونی در مالکیت یک فرد باشد، خیال او از بابت هزینه ها راحت است و دیگر مجبور به پرداخت اجاره خانه نیست و از آنجا که مسکن، کالای سرمایه‌ای محسوب می‌شود، افزایش نرخ اجاره نشینی را نمی توان اتفاق خوبی تلقی کرد و باید گفت باتوجه به این موضوع که در ایران سال به سال اجاره بها افزایش پیدا می کند و از سوی دیگر افراد از ثبات شغلی و تامین مالی خود اطمینان ندارند، مردم ترجیح می دهند که صاحب خانه باشند.
کاهش قدرت خرید ملک که بواسطه رشد قیمت مسکن شکل گرفته هر روز قدرت مالی و کیفیت زندگی مستأجران را کاهش می دهد رخدادی که گویا از آن گریزی نیست و هر سال با آغاز فصل نقل و انتقلات موج جدید دلسوزیهای مجلسی ها و تعدد برنامه ها از سوی دولت برای ساماندهی بخش مسکن و اجاره بها به جامعه سرازیر می شود اما هیچ کدام از این برنامه ها به مرحله اجرا نزدیک نمی شود.
