تهران: هدیه حدادعادل به ظریف، یک کتاب را پُرفروش کرد

به گزارش حلقه وصل، هدیه‌ای که غلامعلی حداد عادل پس از اتمام مذاکرات هسته‌ای در مجلس شواری اسلامی به محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه، داد، با استقبال خوبی از سوی مخاطبان در بازار کتاب همراه شد. طبق اعلام انتشارات سخن، میزان فروش این کتاب در این مدت رضایت‌بخش بوده به طوری که این اثر در آستانه چاپ دوم قرار گرفته است.

«یادداشت‌های روزانه محمدعلی فروغی» که به‌تازگی از سوی نشر سخن منتشر شده، جلد دیگری است از یادداشت‌های روزانه سیاست‌مدار و ادیب ایرانی دوره قاجار، محمدعلی فروغی که به‌سفارش و درخواست ایرج افشار، به‌کوشش محمدافشین وفایی و پژمان فیروزبخش تدوین و در سال جاری روانه بازار نشر شده است.

یکی از منابع اصلی و دست اول مطالعه تاریخ، خاطرات رجال مؤثر سیاسی است و یادداشت روزانه بی‌شک اطمینان‌بخش‌ترین نوع خاطره‌نویسی است. در این خاطرات فروغی رویدادهایی را شرح می‌دهد که هر روز با آنها روبه‌رو می‌شده است؛ روزهایی که فروغی این خاطرات را می‌نوشت روزهای پرالتهابی بود. یادداشت‌های حاضر از ایامی است که ذکاءالملک به سمت رئیس دیوان عالی تمیز جزو هیئت اعزامی ایران برای راهیابی به کنفرانس صلح عازم پاریس شد. او در طول تقریباً دو سال (17 دسامبر 1918 تا 11 اوت 1920/ 25 آذر 1297 تا 20 مرداد 1299) اخبار و وقایع هر روز را یادداشت کرده و چون خود در مسیر جریان‌ها بوده و به جزئیات بسیاری ورود داشته، یادداشت‌هایش دربرگیرنده نکته‌های تازه و ناگفته فراوان درباره علل ناکامی ایران در راهیابی به کنفرانس صلح، داخل شدن ایران در مجمع ملل، روابط انگلیس‌ها با وثوق الدوله، قرارداد نهم اوت 1919 و بعضی از رجال سیاسی ایران در آن روزگار است.

جز این، چنان که انتظار می‌رود، یادداشت‌های فروغی حاوی فواید فرهنگی و ادبی فراوانی نیز هست. این یادداشت‌ها نزدیک به صد سال نزد خانواده فروغی محفوظ بوده و اکنون برای نخستین بار منتشر می‌شود. نویسنده در این یادداشت‌ها دید و باز دیدها و مسائلی را شرح می‌دهد که برای خواننده امروزی یک سند تاریخی است؛ چرا که او از یک سو وابسته به یک خانواده مهم و پرنفوذ بود که با دربار حشر و نشر داشتند و از سوی دیگر میان مردم و دانش‌آموزان مدارس و اهل ادب رفت و آمد داشت. به همین دلیل وقایع مربوط به دو طیف کاملاً متفاوت را بی‌واسطه دیده و نوشته است.

در بخش‌هایی از این کتاب می‌خوانیم:

چهارشنبه، بیست و ششم ربیع الثانی 1337 (ژانویه 1919) 

صبح مشغول کار بودیم. مشاور الممالک [رئیس اصلی هیئت اعزامی ایران به پاریس] حکایت ملاقات خود را با مسیو گو نقل کرد. گفته بود دول بی‌طرف را در کنفرانس راه نمی‌دهند اما در مجمع ملل خواهید بود و در کارهای ایران هم یقین داشته باشید که بدون استماع حرف‌های شما تصمیمی نخواهند کرد. کاغذی از علاءالسطنه رسیده بود که من در لندن با انگلیسی‌ها حرف زده‌ام و وعده داده‌اند که در قبول عضویت ایران مساعدت بکنند. ممتاز السطنه از این جهت کاری نکرده و همین که جواب داده‌اند که دول بی‌طرف قبول نمی‌شوند، قانع شده است. علاءالسطنه در باب رفتن مشاور به لندن هم نوشته بود که اگر میل دارید باید قبلاً اینجا زمینه را مهیا کنم. اگرچه رجال مهم در پاریس‌اند، اما این دیدن هم مفید است. قرار شد بعد از آمدن علاءالسطنه به پاریس حضوراً قراری داده شود.

بعد از ظهر به لوور رفته عصا و اسفنج و پیرهن خریدم و قدری گردش کرده مراجعت نمودم. بعد از شام به تئاتر سارا برنار [یکی از بازیگران تئاتر فرانسه در آن دوران] رفتیم. چندان خوب بازی نمی‌کردند.

محمدعلی فروغی دردشتی، که پس از مرگ پدرش محمدحسین فروغی (ذکاءالملک)، از ادیبان و مترجمان دوره قاجار، لقب ذکاءالملک (ثانی) را دریافت کرد، تحصیلات خود را در رشته پزشکی در دارالفنون آغاز کرد ولی بعد به ادبیات رو آورد و فرهنگستان ایران را تأسیس کرد. وی چندبار وزیر، دو بار نماینده مجلس شورای ملی و یک‌بار رئیس دیوان عالی تمیز (دیوان کشور) شد. در 1304 پس از تصویب انقراض دودمان قاجار، که خود در آن نقش داشت، کفیل نخست‌وزیری شد. او نخستین و آخرین نخست‌وزیر ایران در دوره رضاشاه بود. وی همچنین عضویت و ریاست هیئت اعزامی ایران به کنفرانس صلح پاریس (1919) و جامعه ملل را به‌عهده داشته است.

محمدعلی فروغی پس از درگذشت پدرش در 32سالگی به ریاست مدرسه علوم سیاسی برگزیده می‌شود که رجال و دیپلمات‌های زیادی را تربیت کرد و بعدها تبدیل به دانشکده حقوق دانشگاه تهران شد. او همچنین معلّم خصوصی احمدشاه بوده است. از فروغی علاوه بر فعالیت‌های سیاسی، آثار ادبی ماندگاری به یادگار مانده است که از مهمترین آنها، تصحیح او بر دیوان سعدی است.