نخبه‌هایی که مردم شناسایی و تربیت می‌کنند

به گزارش حلقه وصل: در مردادماه سال جاری، اولین گردهمایی مجموعه‌های مردمی نخبه‌پرور با هدف توانمندسازی و شبکه‌سازی این مجموعه‌ها برگزار شد. این گردهمایی نتیجه حرکتی بود که از دهه ۹۰ در کشور شکل گرفت.حرکتی که از مساجد به نخبه‌پروری برسند.

یک سری از مجموعه‌ها که بیشتر آنها پایگاه‌های بسیج در مساجد بودند، به صورت خودجوش به تربیت نخبه در زمینه‌های مختلف پرداختند. کم کم این حرکت به شکل جدی‌تر و هدفمندتری دنبال شد.

در این راستا سازمان بسیج علمی، بنیاد نخبگان و ستاد فرهنگی هنری مساجد با یکی از مجموعه‌های فعال برای شناسایی مجموعه‌های مردمی نخبه‌پرور(شهید احمدی روشن) همکاری کردند.

این مجموعه ۳۰ سال است که در این حوزه فعالیت می‌کند و از دهه ۹۰ برای در اختیار گذاشتن تجارب خود به دیگران درخواست‌هایی داشت.
به گفته رفیعی، مسئول مرکز هدایت و حمایت از مجموعه‌های مردمی نخبه پرور شهید احمدی روشن بیش از ۱۵۰ مجموعه مردمی نخبه‌پرور در کشور داریم و ۱۰۰ مورد فقط یک سال اخیر ورود جدی به این مجموعه‌ها داشتند.

در این راستا فعالیت یک سری از مساجد این است که در مناطق پیرامونی و شهر خود دانش‌آموزان برتر را شناسایی، جذب و تحت تربیت و تعلیم قرار می‌دهند.

رفیعی معتقد است که  این مجموعه‌های مردمی مثل مدارس تیزهوش هستند اما در نظام تربیت غیررسمی متولی این امر مجموعه‌های مردمی نخبه‌پرور هستند.

 وی می‌گوید: «در ابتدا از چند ده هزار مجموعه به ۱۰۰۰ عدد رسیدیم. در مرحله بعد گردهمایی استانی تشکیل دادیم، ضرورت نخبه‌پروری و نقشه پیشنهادی را ارائه کردیم و از این مجموعه‌ها برای ورود به این عرصه دعوت کردیم.»

اهدای مدال‌های المپیاد به مقام معظم رهبری
یکی از مجموعه‌های مردمی فعال در استان تهران کانون دانش‌پژوهان نخبه است. این کانون از اواخر سال ۱۳۷۲ در یکی از کم برخوردارترین نقاط جنوب شهر تهران کار خود را آغاز کرد و ‌اکنون ده‌ها مجموعه‌ مستقل در سراسر کشور از الگوی آن بهره‌برداری می‌کنند.

این مرکز در حال حاضر سه شعبه در مناطق ۱۴، ۱۹ و ۲۰ تهران دارد و محدود به دوران دانش‌آموزی نیست زیرا مرکز علم و فناوری راه‌اندازی کرده تا اعضایش زیر نظر اساتید برجسته‌ی دانشگاه‌ها و نهادهای پیشرو در عرصه‌ی علم و فناوری باشند.

نکته جالب توجه در مورد کانون دانش‌پژوهان نخبه این است که در این سال‌ها بیش از ۱۲۰ مدال در المپیادهای علمی معتبر کشوری و جهانی کسب کرده است و  اهدای مدال‌های این مجموعه به محضر مقام معظم رهبری در قالب چهار دوره و سه دیدار اختصاصی با ایشان از افتخارات این مجموعه است.

امیرعلی پناهی که در این کانون فعال است، می‌گوید: « از سال ۱۳۷۲ بزرگ‌ترهای کانون دغدغه کار المپیادی و علمی را به صورت جدی داشتند. ابتدا در زیرزمین یک مسجد با امکانات کم که یک تخته سیاه و گچ و تعدادی دانش‌آموز شروع شد. شخصی که استارت اولیه کار را زد خود آن زمان دانش‌آموز بود. با این دانش‌آموزان کار جدی المپیادی می‌کنند و دغدغه آن‌ها این بوده که این کار علمی، مختص افراد دهک‌های بالا و غنی نباشد.»

وقتی کار علمی این کانون خروجی داد و مدال‌های علمی شروع شد، افراد مدال‌آور این کانون برای این که نشان دهند نخبگان دنبال فرار نیستند، مدال‌های المپیاد خود را به مقام معظم رهبری تقدیم کردند. این اتفاق در سال ۱۳۸۱ افتاد.

در سال ۱۳۸۹ نیز دومین اهدای مدال‌های این کانون که هم کشوری و هم جهانی بود، صورت پذیرفت. مدال آورندگان این کانون این بار نیز  مدال‌های خود را به رهبر انقلاب اهدا کردند.

پناهی در این‌باره می‌گوید: «بعد از این که رهبری تأکید کردند کار معنوی جدی‌تر از قبل دنبال شد. این مجموعه تصمیم گرفت تجارب خود را از طریق نوشتن کتاب به دیگران منتقل کند و در این زمینه چند کتاب نیز منتشر کرده است.»

حرکت برای المپیادهای رباتیک
پایگاه بسیج و مجموعه فرهنگی-تربیتی یاران خورشید، یکی دیگر از این کانون‌ها است که از استان اصفهان در گردهمایی مجموعه‌های مردمی نخبه‌پرور شرکت کرده بود.

این مرکز دانش‌آموزان را از مقطع ششم تا زمان قبولی در دانشگاه و از مدارس تیزهوشان و برتر اصفهان جذب می‌کند. 

فعالیت این پایگاه از سال ۶۹ کلید خورده که به گفته محمدجواد منانی فعال این مجموعه، حدود ۴ سال است رسما وارد بحث نخبه‌پروری شده است و حدود یک سال است با مجموعه‌های نخبه پرور ارتباط گرفته است. دانش‌آموزانی که در این مرکز آموزش دیده‌اند، در حال حاضر در بهترین دانشگاههای کشور تحصیل می‌کنند. 

منانی در ارتباط با جزئیات فعالیت‌های این پایگاه می‌گوید: «در حوزه‌های مختلف مهارتی، علمی و کارهای تیمی و جمعی فعالیت می‌کنیم و فعالیت‌ها در این مرکز به جای مربی‌محور، فعالیت‌محور است. به عنوان مثال طرح جذب به نام فاتحان قله داریم که در آن با سه پارامتر و جزئیات، بچه ها را می‌سنجیم؛ یعنی جذب نیروی ما گزینشی و بر اساس یک سری پارامتر است.

علاوه بر برگزاری آزمون‌های علمی، پانسیون‌های تحصیلی، کلاس‌های رفع اشکال، تست‌های روانشناسی نیز داریم. دنبال این هستیم از لحاظ مهارتی نیز اعضا رشد پیدا کنند که خانواده هم سیر این آموزش را دارند و جلسات آموزش برای خانواده اعضا هم برگزار می‌شود.»

در این مرکز کلاس‌های آموزشی رباتیک برگزار می‌شود و اعضای منتخب به المپیادها و آزمون‌های رباتیک معرفی می‌شوند. مشاوره‌های شغلی و تحصیلی این مجموعه را نیز خروجی‌های خود پایگاه انجام می‌دهند.

به گفته منانی، این پایگاه برای داشتن وجهه قانونی، زیر نظر ارشاد و بسیج فعالیت می‌کند.

از قبولی  در تیزهاشون تا رتبه‌های دورقمی کنکور
از دیگر مراکز مردمی فعال در نخبه‌پروری پایگاه امام حسین که در گردهمایی نیز حضور داشت،  پایگاه امام حسین(ع) بود که در غرب تهران واقع شده است. این مرکز در سال 92 شکل گرفته است.

در این مرکز برای مقاطع ششم، نهم و دوازدهم برنامه ویژه برای قبولی در تیزهوشان و کنکور برگزار می‌شود و سایر مقاطع تحصیلی هم برنامه درسی برای دانش‌آموزان برگزار می‌شود.

این پایگاه فعالیت را از پایه ششم شروع می‌کند و با حدود ۷ مدرسه ابتدایی در ارتباط است و برای گزینش دانش‌آموزان فرایند چندماهه گزینشی دارد که بر اساس آن‌ها انتخاب می‌کند. این فرایند شامل موضوعات درسی، ضریب هوشی، اخلاقی و شرایط خانواده است.

حجتی که در این مرکز فعال است، درباره روند بعد از انتخاب دانش‌آموزان این‌چنین توضیح می‌دهد: « بعد از انتخاب از دانش‌آموزان منتخب دعوت می‌کنیم و مصاحبه تفصیلی داریم. یکی با خود آن‌ها و یکی با والدین‌شان. بعد از این مصاحبه‌ها و یک‌سری آزمون شخصیت‌شناسی، تعدادی مشخص می‌شوند که تقریبا سالی بین ۶۰ تا ۸۰ نفر هستند. بعد در قالب گروه‌های تحصیلی تقسیم شده و در زمینه های مختلف برای آنها برنامه اجرا می‌کنیم.»

جالب است بدانید برنامه‌های این مرکز فقط به برنامه‌های علمی محدود نمی‌شود و شامل ۵ قسمت است. در قسمت مهارتی به دانش‌آموزان مهارت‌هایی نظیر زبان انگلیسی، کامپیوتر، آی سی دی ال (مهارت icdl که گواهینامه بین المللی استفاده از کامپیوتر است) و برنامه‌نویسی آموزش داده می‌شود.

همچنین در این مرکز برنامه‌های ورزشی نیز در دستور کار است و این پایگاه دارای باشگاه رزمی است. برنامه‌های تربیتی و فعالیت‌های جانبی مثل سرود، ابتهال، هیئت، خیریه، مشاوره خانواده و کوهنوردی برگزار می‌شود که به گفته حجتی ۸۰ درصد برنامه‌ها اختیاری و بر اساس علائق خود دانش آموز است.

دانش‌آموزان زیادی از این پایگاه مردمی نخبه‌پرور در چند سال اخیر موفق به کسب رتبه دورقمی و سه رقمی در کنکور شده و این مرکز هر سال حداقل ۱۰ نفر قبولی در تیزهوشان دارد.

برای سامان دادن به جریان نخبه‌پروری مردمی قطعا نیاز به حمایت از سازمانی مثل بنیاد ملی نخبگان است.  به گفته حجتی بنیاد برای برگزاری کلاس‌های نخبگانی به این مرکز استاد معرفی می‌کند.

حرکتی که در سال‌های اخیر برای مردمی‌کردن نخبه‌پروری انجام شده قابل تحسین است اما نیاز به سازماندهی و همچنین اطلاع‌رسانی بیشتری دارد تا در جای‌جای کشور از همه استعدادهای برتر استفاده شده و هیچ استعدادی ناشکوفا نماند.