حقوق بشر زمانی پیگیری می‌شود که همسو با منافع کشورهای غربی با شد

به گزارش حلقه وصل: احمد بینا، فعال حقوق بشر نتایج یک دهه حضور خود در اجلاس‌های حقوق‌بشری و گفت‌وگو با گزارشگران ویژه کشوری و گزارشگران موضوعی را در قالب کتابی منتشر کرده و خلاصه آن را در قالب مقاله علمی در اختیار تسنیم قرار داده است که در چند شماره با عنوان نیمه تاریک حقوق بشر بین‌الملل منتشر خواهد شد، آنچه می‌خوانید بخش یازدهم این مطلب است.

برخورد با موضوعات حقوق بشری و نیمه تاریک آن

حقوق بشر اگرچه مفهومی جهان‌شمول است که فارغ از رنگ، نژاد، مذهب و جنسیت افراد باید از سوی همگان مورد رعایت و احترام واقع شود، اما در عمل تنها موضوعات حقوق بشری که همسو با منافع کشورهای غربی باشد، پیگیری می‌شود.

در خصوص نقض‌های مهم حقوق بشری در آمریکا و اروپا تعداد معدودی از مقامات دولت‌ها و شخصیت‌های حقوق بشری بیانیه‌هایی اعتراضی صادر می‌کنند؛ تا جایی که برخی از دولت‌ها یا شخصیت‌های حقوق بشری بین‌المللی به حدی غیرمستقیم و در قالب نرم پیام می‌دهند که حتی کشورهای ناقض حقوق بشر اروپایی متوجه تذکر آن‌ها نمی‌شوند.

نوع برخورد با اعتراضات مردمی‌

شاید گزافه نباشد رفتارشناسی کشورهای غربی را اجمالاً در یک جمله خلاصه کرد: «مهم نیست چه اتفاقی رخ می‌دهد، بلکه مهم این است که در کجا رخ می‌دهد». بروز گونه‌های متفاوتی از واکنش‌ها که از منافع سیاسی و جهان‌بینی دولت‌ها حاصل می‌شود و همچنین استفاده از واژگان و عبارات به کار رفته در گزارش‌ها و بیانات مقامات حقوق بشری این ادعا را تأیید می‌کند. به ‌طوری ‌که عکس‌العمل مجامع بین‌المللی و کشورها در خصوص اعتراضات در کشورهای مختلف متفاوت است.

مقامات حقوق بشری اعتراضات در کشورهای آمریکا و فرانسه را عامل بی‌ثباتی و خواست مردم برای تغییر ساختار این حکومت‌ها نمی‌دانند، ولی اگر اعتراض‌های مشابهی در کشوری مستقل رخ دهد، به‌فوریت روایت تغییر حکومت و رویایی مردم با نظام حاکم تعبیر می‌شود؛ در حالی که تجمعات مشابه و حتی شدیدتر در فرانسه را معطوف به اعتراض علیه سیاست خاص و محدود معرفی می‌کنند و آن را به کل و ساختار تعمیم نمی‌دهند.

لحن و نوع برخورد مسئولین حقوق بشری، با آمریکا حمایتی و تشویقی است و از اقدامات آن کشور استقبال می‌شود؛ اما بیانات آن‌ها در خصوص سایر کشورهای مستقل از ابتدا تا انتها با ادبیاتی تند و الفاظ صریح و خشن همراه با نقد همه‌جانبه است و به‌طور غیرمستقیم از زبان تهدید بهره می‌بردند و شدیداً با تأکید بر نکات منفی و هر رویداد کم‌اهمیتی که در این کشورها رخ می‌دهد، در قالب یک نقض حقوق بشر بزرگ‌نمایی می‌شود.

عکس‌العمل مجامع بین‌المللی و کشورها در خصوص اعتراضات فرانسه که تاکنون تعدادی کشته و صدها نفر زخمی در برداشته در ادامه بررسی می‌شود:

- دونالد ترامپ رئیس‌جمهور سابق آمریکا در حساب توئیتری خود با انتقاد از توافقنامه پاریس مدعی شد که مردم فرانسه در خیابان‌ها فریاد می‌زنند: «ما ترامپ را می‌خواهیم.»

- کمیسرعالی سابق حقوق بشر اظهار کرد: «ما دولت فرانسه را تشویق می‌کنیم که به گفت‌وگو ادامه دهد و به‌طور اضطراری یک تحقیق موشکافانه در مورد تمام گزارش‌های دریافتی مبنی بر استفاده نامتعارف از زور انجام دهد.»

- وزارت خارجه روسیه در بیانیه‌ای از مقامات فرانسوی می‌خواهد تا حقوق بشر و آزادی شهروندان این کشور را در جریان تجمع‌های طرفداران جنبش «جلیقه زردها» نقض نکنند.

- رئیس‌جمهور ترکیه با اعتراض به آنچه «بی‌تفاوتی اتحادیه اروپا» در قبال اعتراضات فرانسه خوانده گفت: «از این به بعد هیچ‌کس نمی‌تواند برای ما از دموکراسی، حقوق بشر و آزادی سخنرانی کند.»

این برخورد در حالی رخ می‌دهد که در مقابل موضوعات مربوط به کشورهای مخالف سیاست‌های غرب و آمریکا، افراد بی‌شماری همچون نمایندگان پارلمان، اتحادیه اروپا، رئیس‌جمهور، نخست‌وزیر، وزارت خارجه، نمایندگان مجلس، شهرداری، اساتید، انجمن‌ها، دانشگاه‌ها، حتی افراد بی‌ربط به‌صورت سازمان‌دهی شده از طریق صدور بیانیه، ارسال ایمیل، توییت، احضار سفیر، دمارش و سخنگوی دولت اعتراض می‌کنند.

کمیسر عالی سابق در اسفندماه (1399) 2021، در شورای حقوق بشر در مورد آمریکا و ایران سخنرانی کرد؛ ولی لحن و نوع برخورد کمیسرعالی با آمریکا حمایتی و تشویقی بود و از اقدامات آمریکا استقبال می‌کرد؛ اما سخنانش در خصوص ایران همان ادعاها و اتهاماتی است که همیشه بدون راستی‌آزمایی در مورد این کشور مطرح می‌شود.

اظهارات کمیسرعالی در مورد ایران: «در ایران، یک کمپین ظاهراً هماهنگ از ماه دسامبر گروه‌های اقلیت در شهرهایی از جمله سیستان‌وبلوچستان، خوزستان و استان‌های کردنشین را هدف قرار داده است. دستگیری‌های گسترده و ناپدیدشده‌های اجباری و همچنین افزایش تعداد اعدام‌ها به دنبال روندهای بسیار نادرست، گزارش شده است. در سراسر کشور، اعمال آزادی‌های مدنی و بیان سیاسی یا انتقادی از طریق قوانین امنیت ملی، پیگرد کیفری و ارعاب همچنان مورد هدف قرار می‌گیرد. من نگران مصونیت از مجازات مداوم برای نقض حقوق بشر از جمله نقض مواردی که در زمینه اعتراضات در سال 2018 و 2019 رخ داده، هستم.»

اظهارات کمیسر عالی وقت از وضعیت حقوق بشر آمریکا: «در ایالات متحده آمریکا، ما از اقدامات گسترده جدید برای مقابله با نابرابری‌های ساختاری و نژادپرستی سیستمی استقبال می‌کنیم. این موارد شامل اقدامات اجرایی برای جبران سیاست‌های مسکن فدرال تبعیض‌آمیز نژادی است. مبارزه با بیگانه‌ستیزی و تعهدات خود را در قبال حاکمیت قبایل و مشورت کامل با مردم بومی تأیید کنید. برای رسیدگی کافی به نابرابری‌های سیستماتیک و بی‌عدالتی‌ها، حقوق اجتماعی و اقتصادی باید در هسته اصلی پاسخ قرار گیرند. ما همچنین از اقدامات جدید برای پایان دادن به چندین سیاست مهاجرت که حقوق بشر مهاجران و پناهندگان را نقض می‌کند، از جمله دستورات اجرایی برای پایان دادن به سیاست جدایی خانواده استقبال می‌کنیم. من اقدامات بعدی را برای مقابله با مسائل باقی‌مانده، مانند بازداشت گسترده مهاجران، از طریق اجرای گزینه‌های جایگزین بازداشت تشویق می‌کنم.»