شیخ زکزاکی، مهمان این روزهای ایران کیست؟

به گزارش حلقه وصل: ایرنا نوشت: شیخ ابراهیم یعقوب زکزاکی در پنج مه ۱۹۵۳(۱۵ اردیبهشت ۱۳۳۲) در شهر زاریا در نیمه شمالی کشور نیجریه چشم به جهان گشود. وی در خانواده اهل تسنن و مالکی مذهب به دنیا آمده بود.

در میان فرقه‌های اهل سنت، مالکی‌ها تفاوت‌های عمده‌ای با سایر فرقه‌ها دارند و بیشتر مسلمانان غرب آفریقا نیز مالکی مذهب هستند. ابراهیم زکزاکی در کنار تحصیل در مدرسه، به یادگیری علوم دینی نیز مشغول بود. به همین منظور به شهر کانو (شمال نیجریه) رفت و در مدرسه مطالعات عربی به علم‌آموزی پرداخت.

در سال ۱۹۷۵ (۱۳۵۴) وارد دانشگاه احمد بلو زاریا شد و چند سال بعد مدرک کارشناسی اقتصادش را از این دانشگاه گرفت. به دلیل فعالیت‌های علمی و تربیتی متعددش در دانشگاه، بعد از مدت کوتاهی به عضویت اتحادیه دانشجویان مسلمان درآمد و سپس در یک مدرسه دینی امام جماعت شد. در نهایت همان سال توانست دبیرکلی اتحادیه دانشجویان مسلمان دانشگاه احمد بلو را برعهده بگیرد.

دیدار با امام در پاریس

زکزاکی در سفری که به فرانسه داشت، با امام راحل که در همان دوران، تبعیدشان را در پاریس می‌گذراندند، دیدار و گفت‌وگو کرد. دیداری که سرنوشت ابراهیم و ده‌ها میلیون نفر را قرار بود تغییر دهد.

این دیدار آغازی بر یک پایان بود؛ دیداری که حنیف نیجریه را به عشق واقعی و غایت خویش رسانده بود. ابراهیم زکزاکی با روحیه حق‌طلبی خود و مانند سلمان فارسی به دنبال حقیقت می‌دوید و هنگامی که آن را می‌یافت، با سادگی از کنارش نمی‌گذشت. این ملاقات در تاریخ ثبت شد و نوفل‌لوشاتو حکم سعادت و نجات ده‌ها میلیون قلب تسلیم شده را امضا کرد.

دیدار با امام در ایران

در اوایل انقلاب, ۳۰ تن از اعضای اتحادیه دانشجویان مسلمان نیجریه با حمایت (یا حداقل عدم مخالفت) دولت حاکم بر آبوجا، به ایران آمدند. ابراهیم زکزاکی نیز که معاونت امور بین‌الملل کمیته ملی این اتحادیه را برعهده داشت، با اشتیاق فراوان و برای نخستین‌بار به ایران قدم نهاد.

فرصت دیدار دوباره با امام خمینی این‌بار در قامت رهبر عالی انقلاب برای زکزاکی فراهم شد. امام در آن دیدار قرآنی به او هدیه دادند و فرمودند: برو و با قرآن، مردم کشورت را هدایت کن. او مجذوب امام و آیینش شده بود. زکزاکی به طور رسمی آیین خود را از سنی مالکی به شیعه تغییر داد. وی که علوم دینی اهل تسنن را به خوبی فرا گرفته بود، برای یادگیری علوم دینی تشیع وارد حوزه علمیه قم شده و طلبه فاضل این حوزه می‌شود.

ابراهیم زکزاکی که حالا نامش با پیشوند «شیخ» گفته می‌شد، به کشورش بازگشت و تلاش کرد مردم نیجریه را از موفقیت انقلاب اسلامی ایران آگاه کند. به نقل از زینت‌الدین ابراهیم، همسر شیخ زکزاکی، وی مرتب به همه میگفت بازگشت به اسلام و حکومت اسلامی امکان‌پذیر است. اگر خداوند این پیروزی را برای مردم ایران ممکن ساخته، پس در نیجریه هم این کار امکانپذیر است.

آغاز جنبش در نیجریه

جنبش شیخ زکزاکی در همان اوایل دهه هشتاد میلادی آغاز شد و به بخش‌های دیگری از کشور نیجریه به ویژه قسمت‌های شمالی (که غالبا مسلمان‌نشین‌اند) گسترش پیدا کرد. البته بازخوردهای آن در قسمت‌های جنوبی هم دیده می‌شود اما این تاثیرات به اندازه آنچه در شمال رخ داده بود، نمی‌توانست باشد.

نیجریه در تاریخ خود، تجربه انقلابی اسلامی با عمر حدود ۲۰۰ سال (و با رهبری بن فودیو) داشته که با ورود استعمارگران اروپایی به این کشور و رشد تفکرات مسیحی، کم‌کم دولت این کشور پرجمعیت غرب آفریقا را به نظامی سکولار تبدیل کرد. شیخ ابراهیم زکزاکی هم که ایده پدید آوردن تحولی اسلامی را در کشورش داشت، با پیروزی انقلاب اسلامی ایران روحیه مضاعف گرفت و با افزایش امیدهای وی، جنبش اسلامی نیز آغاز به کار کرد.

تلاش برای سرکوب جنبش

با شروع جنبش وی، مخالفت و سرکوب‌های دولت نیجریه نیز آغاز شد. دولت نیجریه تحت تاثیر القائات غربی، صهیونیستی و وهابی، خطر وجود شیخ زکزاکی را حس کرد و اجاره کنش‌های سیاسی اجتماعی آزاد را از وی سلب کرد.
شیخ زکزاکی البته در دوران دانشجویی نیز همواره از چهره‌های اصلی اعتراض‌های سراسری دانشجویی بود که می‌خواستند قوانین شریعت در بازبینی قانون اساسی نیجریه لحاظ شود. اما پس از بازگشت از قم، فعالیت‌هایش جنبه جدی‌تری یافت. زکزاکی چندبار به اتهام فتنه و اخلال در نظم عمومی زندانی شد.

او در همه حکومت‌های نیجریه از اوباسناجو و شاجاری و بوهاری گرفته تا بابانگیدا و آباچا زندان را تجربه کرد.
روی هم رفته، ۹ سال در ۹ زندان این کشور به سر برد، از جمله زندان انوگو (‎۱۹۸۱–۱۹۸۴)، زندان پورت هارکورت و زندان کادونا.

تأسیس ۳۰۰ مدرسه اسلامی

شیخ شیعه آفریقا پس از تاسیس جنبش اسلامی نیجریه، حدود ۳۰۰ مدرسه اسلامی در نیجریه و کشورهای همسایه آن تاسیس کرد. تاسیس موسسه الشهدا با هدف رسیدگی به فرزندان شهدا و یتیمان، تاسیس موسسه خیریه الزهرا با هدف ارائه خدمات اجتماعی و عمرانی و تاسیس مرکزی با هدف ارائه خدمات درمانی و آموزشی، از دیگر اقدامات ابراهیم زکزاکی بوده است.

به نقل از نسیبه زکزاکی (فرزندش)، با تلاش‌های شیخ نزدیک به ۱۲ میلیون نفر در نیجریه شیعه شده‌اند. این در حالیست که وی فعالیت تبلیغی خود را ابتدا از ده‌ها نفر آغاز کرد و حالا توانسته میلیون‌ها نفر را با اهل بیت پیامبر (علیهم السلام) آشنا کند. با وجود اینکه پیش از انقلاب اسلامی ایران، فقط تعدادی محدودی از شیعیان در نیجریه زندگی می‌کردند، اما پس از انقلاب و با رهبری شیخ زکزاکی، اکنون نیجریه به یکی از پرجمعیت‌ترین کشورهای شیعی جهان تبدیل شده است.

شروع دوباره سرکوب، کشتار و زندان

شیعیان نیجریه به انقلاب، حضرت امام و رهبری ارادت ویژه‌ای دارند و در آفریقا به خمینیون مشهورند.
پیش از حمله خونین سال ۲۰۱۵( ۱۳۹۶) دولت آبوجا به شیعیان نیجریه و منزل شیخ، آخرین باری که او زندان‌های سیاسی را تجربه کرده بود، سال ۱۹۹۸(۱۳۸۰) بود. اما با افزایش روزانه نفوذ و محبوبیت شیخ زکزاکی در میان مردم نیجریه، دشمنان تشیع (از صهیونیسم تا وهابیت) خطر مضاعفی را احساس و به همین دلیل فشارهایی علیه حکومت نیجریه به منظور سرکوب شیعیان وارد کردند.

شروع دور جدید سرکوب‌ها که بسیار وحشیانه‌تر از موارد قبلی بود، در راهپیمایی روز قدس سال ۲۰۱۴ (۱۳۹۵) بود. با حمله نظامیان به افراد شرکت‌کننده در این راهپیمایی، سه نفر از پسران شیخ به شهادت رسیدند. اینکه دولت نیجریه از مراسم روز قدس به عنوان بهترین فرصت برای کشتار شیعیان استفاده کرد، به روشنی نشان می‌دهد اتفاقات خونین آن سال تحت تاثیر فشارهای رژیم صهیونیستی رقم خورده است.

یک سال بعد و در سال ۲۰۱۵ شیخ زکزاکی به ایران آمد و حرم مطهر امام رضا علیه السلام را زیارت کرد. در فاصله بسیار کمی از زمان بازگشتش به نیجریه، اتفاقات خونین حسینیه بقیه ‌الله زاریا رخ می‌دهد. در جریان برگزاری مراسم اربعین حسینی از سوی جنبش اسلامی نیجریه، حمله نیروهای ارتش نیجریه به مراسم شیعیان، موجب کشته‌شدن ده‌ها تن (از جمله آخرین پسر شیخ زکزاکی) شد.

شیخ زکزاکی، همسرش و بسیاری دیگر از شیعیان، دستگیر و روانه زندان شدند. وی و همسرش به شدت دچار آسیب‌های متعدد جسمی شدند که هنوز هم آثار برخی از آنها موجب رنجش آن‌هاست. با وجود حکم دادگاه عالی نیجریه مبنی بر آزادی شیخ در سال ۲۰۱۶، باز هم با دخالت‌های مستقیم و غیرمستقیم صهیونیست‌ها و وهابیون، دولت حاکم از عمل به حکم دادگاه عالی سر باز می‌زد.

در نهایت شیخ ابراهیم زکزاکی در مردادماه ۱۴۰۰ از همه اتهام‌ها تبرئه و آزاد شد. آزادی‌ که نه تنها باعث ارتقای روحیه پیروانش شد بلکه نشان داد شیخ با معجزه و قضای الهی و با وجود بیماری‌های سخت، جان سالم به در برده است.

حالا نیز با سفر دوباره شیخ زکزاکی به ایران (و با توجه به احیای روابط تهران_ آبوجا در دولت سیزدهم)، امید است ما مردم ایران ضمن میزبان خوب برای این قهرمان، انگیزه‌های مضاعفی برای شیعیان مظلوم نیجریه خلق کنیم.