چرا به نمایش فرم‌های عزاداری محلی نیاز داریم؟

بازنمایی سنت‌های عزاداری محلی و ‌روستایی در حسینیه معلّی، یک اقدام طبیعی است که خلأ آن سال‌ها حس می‌شد. این گیرایی بی‌دلیل اتفاق نیفتاده است. مردم با امام‌‌حسین(ع)، هویت خود را، در کوچک‌ترین واحدهای سرزمینی و شهری شناخته‌اند و با این بازنمایی، هویت‌شان را صدا می‌زنند.

به گزارش حلقه وصل: جعفر علیان‌نژادی در یادداشتی نوشت: برنامه حسینیه‌ معلّی پس از نمایش موفق سال گذشته، امسال با ابتکارات جدید و تدوین بهتر‌ در حال نمایش در سیمای ملی است. یکی از این ابتکارات، بازنمایی سنت‌های عزاداری محلی و نه صرفاً قومی (منطقه‌ای) است.

عبور از لایه‌های بزرگ‌تر قومی و شهری به لایه‌های کوچک‌تر و محلی‌تر عزاداری، نشانه تغییر رویکردی هوشمندانه در به رسمیت‌شناختن‌ تکثر فرهنگی با دقت زیاد و در حد مردم قریه‌های کوچک و متوسط و یا محله‌های قدیمی است. برای بسیاری از مردم کشورمان موعد عزاداری حسینی، همزمان موعد تذکر و بازگشت به کوچک‌ترین، واحد‌های سرزمینی و بازیابی تعلقات «روستایی» و «محله‌ای» نیز هست.

با اینکه دست کم حدود پنجاه سال از تغییر ماهیت جغرافیای اجتماعی از روستا به شهر می‌گذرد، و در بسیاری از شهرهای بزرگ پدیده محله‌زدایی رخ داده است، هم‌چنان مردم کشورمان ریشه‌هایشان را می‌جویند و یا حداقل میل به یافتن اعقاب خود را می‌جویند. عینی‌ترین مسیر برای بازیابی ریشه‌ها، رفتن به واحد‌های روستایی و محله‌ای است و این مهم در فصل عزاداری سیدوسالار شهیدان به عینیت می‌رسد.

بازگشت به روستاها، همزمان به معنای بازیابی «امر آشنا» نیز هست. برای خیلی از ماها شاید سنت عزاداری یک روستا موضوع جدید و نویی باشد، اما حتما غریب نیست. ما در لحظه با حس عزاداری مردم یک روستا مانند خرقان شاهرود، همراه می‌شویم. ابتدا گمان می‌کنیم، چنین شکلی از سینه زنی را بلد نیستیم، اما از پس ملاحظه این شور، خود را درون دسته می‌بینیم.‌

از جاکنده شدن داوران برنامه و ورود به دسته عزاداری، همان بازیابی «امر آشنا» است. از جاکنده‌شدن جمعیت‌های حاضر در عزاداریها و پیوستنشان به دسته‌های عزاداری نیز همین‌گونه است. امام حسین(ع)، آشناترین، عمومی‌ترین، کلی‌ترین و جامع‌ترین دلیل شکل‌گیری اجتماعات محلی می‌شود‌.

قوام سنت عزاداری به تحکیم مناسبات محلات و روستاهای کشور است. بخش مهمی از خاطرات جمعی مردم کشور ما از مواجهه دسته‌های عزاداری محلات و روستاها با یکدیگر ناشی می‌شود و عجیب‌تر آن است که میل به گداختن در آتش معنای عاشورا و حرکت سیدالشهداء در این مواجهه شدیدتر می‌شود. هر محله و روستا خود را آماده پذیرفتن و یافتن دسته دیگر محله و روستای مهمان می‌‌کند.

مردم در این مراودات، هم‌زمان در حال فریاد خروج از تکثر محلی و روستایی به وحدت حسینی هستند. همان است که به همه چیز رنگ می‌دهد، اما واقعیت تکثر را انکار نمی‌کند. مردم امری آشنا را بازمی‌یابند. هم گذشته و گذشتگان خود را در محله و روستا پیدا می‌کنند، هم یاد ناب‌ترین مضمون اسلام‌ محمدی(ص) را گرامی می‌دارند.

با این مبنا، بازنمایی سنت‌های عزاداری محلی و ‌روستایی در حسینیه معلّی، یک اقدام ارگانیک و طبیعی است که خلأ آن سال‌ها حس می‌شد. این گیرایی بی‌دلیل اتفاق نیفتاده است. مردم با امام‌‌حسین(ع)، هویت خود را، در کوچک‌ترین واحدهای سرزمینی و شهری شناخته‌اند. این بازنمایی، هویت‌شان را صدا می‌زنند. مردم با حسین(ع) در «جایی» خو گرفته‌اند و با حسین(ع) موقعیت‌شان را باز می‌یابند.