کاظمی‌قمی: پس از تسلط طالبان با مهاجرت سازمان یافته از افغانستان روبرو نبودیم

به گزارش حلقه وصل، نشست هم اندیشی جمعی از فعالان و اساتید دانشگاه درباره مشکلات پناهجویان در ایران با حضور حسن کاظمی قمی نماینده ویژه تهران در امور افغانستان در دفتر مطالعات وزارت امور خارجه در تهران برگزار شد. 

در این نشست اساتید زبان فارسی و فعالان فرهنگی بر ضرورت شناخت علمی و کامل از حوزه‌های فرهنگی و ادبی دو کشور و  استفاده از ظرفیت نخبگان مهاجر افغانستان تاکید کردند.

در این هم‌اندیشی، پژوهشگران حوزه مطالعات فرهنگی و اجتماعی افغانستان دیدگاه‌های خود را درخصوص مهاجران افغانستانی و لزوم شناخت مسائل آنان و ارتقای سیاست‌گذاری در این زمینه بیان کردند.

حسن کاظمی‌قمی در ابتدای این نشست گفت: میان دو ملت ایران و افغانستان سرمایه‌هایی وجود دارد که بی‌نظیر است و این موضوع باید بتواند رابطه فرای مسائل راهبردی ایجاد کند، اما در حال حاضر این اتفاق رخ نداده و دشمن نیز به دنبال تخریب روابط میان دو کشور است. 

وی افزود: در زمان جنگ تحمیلی و زمانی که نفت ۶ دلار بود، ما میزبان ۷ میلیون مهاجر افغانستان و عراقی بودیم که همانند مردم و بدون تبعیض در کنار آنها زندگی می‌کردند و این حکایت از مهمان‌نوازی جامعه ایران دارد. 

کاظمی قمی ادامه داد: پس از آشکار شدن نشانه‌های شکست شوروی در افغانستان، این کشور به امام خمینی(ره) پیشنهاد داد که اگر ایران به صورت غیررسمی دولت نجیب را به رسمیت بشناسد، شوروی حاضر خواهد بود تا در جنگ عراق با تهران همکاری کند، موضوعی که رهبر انقلاب اسلامی آن را نپذیرفت.

نماینده ویژه ایران در امور افغانستان گفت: به رغم مسائل گفته شده، مشکلاتی نیز همواره وجود داشته که دشمن تلاش داشته از آنها بهره‌برداری کرده و روابط میان دو کشور را تخریب کند. 

نیاز به تقویت افکار عمومی در حوزه مهاجران داریم

حسن کاظمی‌قمی اظهار داشت: جمهوری اسلامی پس از تاسیس با مشکلات زیادی از جمله جنگ تحمیلی، جنگ عراق، افغانستان، تحریم و داعش مواجه بوده و این سبب شده که برنامه منسجمی طی چهل سال گذشته برای مهاجران وجود نداشته باشد.  

وی با بیان اینکه پس از حاکم شدن طالبان مهاجرت به ایران ۴ برابر شده گفت: ما با یک مهاجرت سازمان یافته از افغانستان مواجه نبودیم و همواره پس از یک حادثه موج مهاجران را تجربه کردیم. 

کاظمی قمی گفت: نخبگان افغانستان، تاجران و ژنرالان و مقامات امنیتی سابق نیز در موج مهاجرت جدید به ایران پناه آورده و برخلاف دفعات گذشته از قوم پشتون نیز به ایران پناهنده شدند. 

 وی به بار امنیتی مهاجران افغانستان اشاره کرد و گفت: داعش ساخته آمریکا است که پس از شکست در عراق به مرزهای شرقی ایران منتقل شده است. 

نماینده ویژه ایران در امور افغانستان ادامه داد: برای ساماندهی ورود مهاجران افغانستان اقدام به صدور ویزا کردیم و این در حالی است که ۹۸ درصد افرادی که به آنها ویزا داده شده، پس از ورود به ایران حاضر به بازگشت به افغانستان نیستند.

قمی تعیین نماینده ویژه برای افغانستان، تشکیل سازمان امور مهاجران، طرح شناسایی اتباع افغانستان را از جمله مواردی عنوان کرد که در حال حاضر و منطبق بر نگاه فرصت محور انجام شده است. 

 این دیپلمات ایرانی گفت: بگارگیری نخبگان علمی در افغانستان مدنظر است و باید به عنوان سرمایه به خود افغانستان بازگردند. 

نماینده ویژه ایران در امور افغانستان در پایان تاکید کرد: باید با فرهنگ سازی، افکار عمومی را نسبت به منافع دو کشور در حوزه مهاجران تقویت کنیم.

فرهنگ بخش مغفول دو کشور ایران و افغانستان 

 موسوی، پژوهشگر و استاد دانشگاه کابل نیز در این جلسه بر موضوع فرهنگ اشاره کرد و گفت: فرهنگ میان دو کشور ایران و افغانستان مشترک بوده و تاکنون مورد غفلت قرار گرفته است. 

وی بخش فرهنگ را پویا عنوان کرد و گفت: ما باید نظام آموزشی عالی افغانستان را بشناسیم و براساس آن سیاست‌های خود را تدوین کنیم.

موسوی در بخشی دیگری از سخنان خود به موضوع تحصیل دانش‌آموزان افغان در ایران اشاره کرد و گفت: ۲ و نیم میلیون نفر مهاجر در حال حاضر در دانشگاه و مدارس ایران در حال تحصیل هستند که این موضوع در هیچ کشوری دیگر سابقه ندارد. 

این استاد دانشگاه تاکید کرد: در حال حاضر با لشگری از فارغ التحصیلان از مهاجران در ایران مواجه هستیم که نظم مشخصی ندارد و هیچ کس از تعداد و کیفیت تحصیلی آنها اطلاعی ندارد که باید در این مورد نیز اقداماتی صورت گیرد.

سیاست مهاجران باید به صورت جامع باشد

عباسی، جمعیت شناس و استاد دانشگاه تهران نیز در این جلسه گفت: در چند دهه گذشته ایران خدمات زیادی برای مهاجران افغانستان فراهم کرده، ما به موضوع مهاجران بیشتر امنیتی و انتظامی و کمتر فرهنگی و اقتصادی نگاه کردیم و این مشکلاتی را به وجود آورده است. 

وی افزود: با تاکید بر موضوع امنیت در حوزه مهاجران بسیاری از مسائل دیده نشده و باید در حوزه مهاجران نگاه اقتصادی، امنیتی، اجتماعی و فرهنگی به صورت جامع در نظر گرفته شود. 

عباسی با بیان اینکه آمار مهاجران در افغانستان مشخص نیست ، ادامه داد: مهاجران در سنین مختلف و فرهنگ متفاوتی وجود دارد و عدم شناخت از این موضوع باعث شده که سیاست و برنامه‌های ما به هدف خود نرسد. 

وی در پایان تاسیس مرکز مطالعات پناهندگان در ایران را راه‌حل اساسی برای شناخت و حل مشکل مهاجران عنوان کرد.

باید بر روی فاصله اجتماعی در جامعه افغانستان کار کرد

انتظاری، رئیس دانشکده علامه طباطبایی دیگر سخنران این جلسه نیز گفت: موضوع افغانستان بسیاری مهم است و دانشگاه علامه نیز همیشه از نزدیک مشکل مهاجران پیگیری کرده و چندین مطالعه نیز در این راستا انجام شده است. 

وی افزود: ما باید در کنار مهاجران در ایران، شناخت خوبی از جامعه افغانستان داشته باشیم و تاکید روی موضوع جامعه‌شناسی برای حل بسیاری از مشکلات کارآمد خواهد بود. 

رئیس دانشکده علامه به فاصله اجتماعی میان جامعه ایران و افغانستان اشاره کرد و گفت: ایران‌هراسی در جامعه افغانستان مشکلاتی به وجود آورده و نگاه آن را به ما تغییر داده است.

احداث مرکز افغانستان شناسی، تاسیس مرکز مطالعات پناهندگان، شناخت وضعیت امروز افغانستان، انسان سازی در افغانستان، فراهم کردن زمینه برای آموزش مهاجران، نگاه موقتی به مهاجران افغانستان ، آشفته بودن وضعیت اقامتی، تاکید بر تشکیل سازمان ملی مهاجرت از جمله موضوعاتی بود که دیگر سخنرانان این جلسه بر آن تاکید کرد.