نشست جده و نتیجه عکس برای واشنگتن؛ دوران گذار از اختلافات ایرانی-عربی فرا رسید

به گزارش حلقه وصل، «بسام روبین» سرتیپ اردنی و کارشناس ارشد مسائل امنیتی به سوالاتی درباره نتایج سفر «جو بایدن» رئیس‌جمهور آمریکا به منطقه غرب‌آسیا، دیدارهای وی در سرزمین‌های اشغالی و همچنین رخدادهای حضورش در عربستان سعودی پاسخ داد. مشروح گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:

 سران تل‌آویو امیدهای زیادی به سفر رئیس‌جمهور آمریکا داشتند؛ به نظر شما سفر بایدن توانست به وضعیت کلی رژیم صهیونیستی کمک کند؟

 کارشناس مسائل امنیتی گفت: «موضوع تنها امیدبستن تل‌آویو به این سفر نیست؛ چرا که دشمن صهیونیستی و آمریکا دو روی یک سکه‌ هستند. بایدن منکر این نشد و حتی به امنیت اسرائیل و تضمین قدرت آن متعهد شد. او حتی بیش از یک بار صهیونیسم بودن خود را اعلام کرد. من در اینجا فکر می‌کنم که سرویس‌های اطلاعاتی اسرائیل و آمریکا  با هم در ارزیابی خود از وضعیت کشورهای عربی [در این برهه زمانی] شکست خورده‌اند. چرا که آنها فکر می‌کردند که کشورهای عربی آماده شرکت در اتحادی هستند که شامل اسرائیل می‌شود و علیه یک کشور مسلمان (جمهوری اسلامی ایران) طراحی شده است.

 رژیم‌صهیونیستی در چند ماه اخیر به شدت درگیر تنش‌های داخلی بین سیاسیون بود. با توجه به حمایت آمریکا از کسانی مثل نتانیاهو که در حال حاضر رهبر مخالفان کابینه است، به نظر شما بایدن می‌تواند این تنش‌های داخلی تل‌آویو را حل کند؟

روبین درباره وضعیت اختلافات سیاسی درون سرزمین‌های اشغالی تصریح کرد: «قطعاً رهبران صهیونیست‌ها همگی از راست‌گرایان هستند و همگی کینه عرب‌ها و مسلمانان را در دل دارند. بنابراین محال است که آنان درخصوص امری که به عرب‌ها و مسلمانان برمی‌گردد، به اختلاف بخورند. آنچه به عنوان درگیری و تنش بین نخبگان سیاسی اسرائیلی می‌گذرد، به ما، عرب‌ها مربوط نمی‌شود تا زمانی که اهداف آن‌ها و ماموریتشان یکی باشد. به همین  دلیل نیز است که ما شاهد انعطاف‌پذیری آن‌ها در برخورد با تمام ساکنان کاخ سفید، چه جمهوری خواه و چه دموکرات، هستیم».

 با توجه به شیوه‌ی برخورد سران سعودی با بایدن، به نظر شما آیا سفر بایدن به عربستان توانست روابط تیره‌ی ریاض-واشنگتن را بهبود بخشد؟

سرتیپ اردنی درباره نحوه برخورد ریاض با رئیس‌جمهور آمریکا عنوان کرد: «استقبال از بایدن طبق پروتکل‌های دیپلماتیکی که از سوی ریاض صورت گرفت، نشان‌دهنده پایین‌ترین مرتبه بود؛ در حالی که از دیگر مهمانان سعودی که از بایدن پایین‌تر بودند، استقبال‌ها و پذیرایی‌های گرمی صورت گرفت. این امر نشان می‌دهد که دوران رقص شمشیر ترامپ به پایان رسیده است و من فکر می‌کنم که این نحوه استقبال عربستان از بایدن، مردم عرب را خوشحال و دل‌گرم کرده است. بر این اساس [می‌توان گفت] پیام بایدن در هنگام خروج از عربستان این بود که این سفر تاثیر چندانی بر روابط ریاض و واشنگتن نخواهد داشت. به خصوص در شرایطی که عربستان با چین و روسیه قراردادهای راهبردی امضا کرده است و نمی تواند به عقب برگردد؛ ریاض نمی‌تواند تمام تخم‌مرغ‌هایش را در سبد آمریکا بگذارد و عواقب چنین کاری را تحمل کند».

عادل الجبیر در مصاحبه‌های رسانه‌ای خود موضع عربستان در قبال عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی را اعلام کرد. به نظر شما این موضع ریاض تا چه زمانی ثابت خواهد ماند؟

کارشناس مسائل امنیتی منطقه درباره چشم‌انداز عادی‌سازی روابط ریاض با تل‌آویو تصریح کرد: «من فکر می‌کنم که موضوع عادی‌سازی روابط عربستان با رژیم صهیونیستی یک موضوع حل‌شده برای رهبران سعودی است. هیچ عادی‌سازی‌ای خارج از ابتکار عربی برای صلح (راه‌حل دو دولتی) و حل مسئله فلسطین طبق آن وجود نخواهد داشت؛ ابتکاری که متضمن بازگشت قدس به امت اسلامی است. آنچه از جانب رژیم صهیونیستی می‌بینیم، تنها تلاش‌هایی برای رسیدن به عادی‌سازی هستند».

طی سفر بایدن به عربستان، مقامات ریاض اذعان کردند که توافقی با واشنگتن در زمینه نفت حاصل نشده است؛ موضوعی که هدف اصلی بایدن بود. شما این نتیجه را چگونه تحلیل می‌کنید؟

روبین درباره روابط ریاض-واشنگتن گفت: «به نظر می‌رسد رهبران عربستان در این مرحله عقلانی‌تر گام برمی‌دارند  و منافع ملی آنها به طور قابل توجهی بر سایر موضوعات برتری دارد. سران سعودی از تجربه‌های گذشته خود آموختند که آمریکا عادت کرده همه چیز را ببرد و هیچ چیز هم به کشورهای عربی ندهد. شواهد این مسئله بسیارند؛ اما این موضوع هم‌اکنون پس از بازگشت بایدن به سوی منطقه با نوستالژی‌های پنهان تایید شد و اگر نیاز آمریکا به توجه عربستان نبود، این سفر و دیدارها انجام نمی‌شد».

در نشست جده، شاهد سخنرانی سران حاضر به جز مقامات امارات و عمان بودیم. از بین آن‌ها بایدن تنها کسی بود که صحبت‌های تندی علیه ایران داشت؛ در حالی که کشورهای عربی چنین موضعی نداشتند و خواستار مشارکت ایران در روندهای منطقه‌ای بودند. به نظر شما واشنگتن در ایجاد ائتلاف علیه ایران به موفقیتی خواهد رسید؟

سرتیپ اردنی در پاسخ به این سوال به تناقض مواضع بین رئیس‌جمهور آمریکا و سران عربی حاضر در نشست جده اشاره و تاکید کرد: «من فکر می‌کنم که دیدگاه رهبران کشورهای عربی با آنچه که رئیس جمهور بایدن [در نشست جده] ارائه کرد، در تضاد بود. در مورد امارات و عمان شاید بتوانیم بگوییم که این دیدگاه به شکل سیاستِ سکوت درآمد؛ زیرا این کشورها دیدگاه‌های همگرایانه‌ای نسبت به ایران دارند و روابط دوستانه‌ای با تهران ایجاد کرده‌اند. در همین راستا اخیراً خبر آغاز تلاش‌ها برای ارتقاء سطوح نمایندگی دیپلماتیک بین ابوظبی و تهران را شنیدیم. 

لذا در این سکوتِ برخی کشورهای عربی یک شیوایی کلام و وضوح پیامی برای آمریکایی‌ها وجود دارد؛ چه بسا امیدهای وزارت خارجه آمریکا، به عنوان هماهنگ‌کننده این دیدارها برای بایدن، بعد از این مواضع عربی از بین رفته شده باشد. ممکن است در این خصوص شاهد شکل‌گیری روابطی آشکار بین این کشورها و ایران باشیم. احتمالاً روزهای آینده منعکس‌کننده اشکال جدیدی از روابط ایرانی-عربی باشد؛ این شواهد، دلایل قطعی شکست آمریکا در تشکیل هر ائتلافی شامل کشورهای عربی و اسرائیل علیه ایران است. و نشان می‌دهد که کشورهای عربی می‌دانند دشمن آن‌ها اسرائیل است نه ایران؛ و با مذاکره می‌توان بر اختلافات ایرانی-عربی فائق آمد. شاید روزهای آینده شاهد دوران جدیدی از حسن همجواری میان ایران و کشورهای عربی باشیم».