«غدیر در قرآن از منظر تفاسیر اهل سنت» روانه بازار نشر شد

به گزارش حلقه وصل، کتاب «غدیر در قرآن از منظر تفاسیر اهل سنت» اثر محمدیعقوب بشوی به همت مؤسسه بوستان کتاب در ۱۶۰ صفحه به چاپ رسید.

با مطالعه تفاسیر اهل سنت به دست می‌آید که صدها آیه قرآنی و رهبری امیر مؤمنان (ع) دلالت دارند و ویژگی‌های گوناگون آن امام همام را بر می‌شمارند.

اثر حاضر نیز با توجه به کثرت ارجاعات به فضائل علی (ع) در منابع اهل سنت، موضوع غدیر در قرآن را بررسی کرده است.

بر اساس پژوهش‌ها و استدلال‌های این نوشتار، از رهگذر تفاسیر اهل سنت، در می‌یابیم که پیش از اعلام ولایت غدیر، آیه تارک، آیه نصب و آیه ابلاغ نازل شده بود که همه این آیات مستقیماً، ناظر به مسئله ولایت علی (ع) و غدیر خم هستند. این آیات اهمیت مسئله ولایت را بر همگان آشکار می‌کند تا با این عوامل الهی همراهی کنند.

درباره مسئله ولایت و غدیر، چندین آیه نازل شده است. برخی از این آیات بر اصل مسئله ولایت دلالت دارند - که در این اثر تنها از «آیه ولایت» سخن گفته می‌شود و برخی از این آیات قبل از اعلام ولایت نازل شده چه اهمیت و ضرورت اعلام ولایت و پیامدهای منفی ابلاغ نکردن آن از سوی رسول خدا (ع) را مطرح می‌کند.

ساختار اثر

این اثر در سه فصل تألیف شده است؛ در فصل اول که به «آیه ولایت» می‌پردازد، پس از بیان معنای ولایت در لغت و اصطلاح، شأن نزول این آیه تبیین شده و سپس، نظر مفسران و دانشمندان اهل سنت درباره مصداق ولی در آیه ولایت تشریح شده است؛ در ادامه نیز راویان حدیث ولایت معرفی و تفسیری از این آیه ذکر شده است و ارتباط آیه ولایت با غدیر بیان شده و همچنین به ولی بودن امام علی (ع) در زمان پیامبر (ص) نیز پرداخته شده است.

نویسنده در دومین فصل از این کتاب به «آیات نازل شده درباره ولایت، قبل از غدیر خم» پرداخته که در این میان، آیه «تارک»، آیه «نصب» و آیه «ابلاغ» ذکر شده و شأن نزول هر یک از این آیات آمده و همچنین، دیدگاه مفسران اهل سنت نیز در خصوص آیه مذکور تشریح شده است.

در سومین و آخرین فصل از این کتاب به «آیات نازل شده درباره غدیر، بعد از اعلام ولایت» پرداخته شده است؛ در این فصل آیه «اکمال» و آیه «سئل سائل» معرفی و شأن نزول این آیات به همراه تفسیری از آیه ذکر شده است.

دیدگاه مفسران از اهل سنت درباره آیه ابلاغ

برخی مفسران صاحب نام اهل سنت ایه ابلاغ را درباره امام علی (ع) و روز غدیر خم دانسته‌اند که اسامی ۱۲ نفر از آنها عبارت است از: ابن ابی حاتم، ابواسحاق احمد ثعلبی، واحدی، حسکانی، فخرالدین لازی، نظام الدین نیشابوری، میبدی، سیوطی، شوکانی، آلوسی، صدیق خان قنوچی، و رشید رضا.

جلال الدین سیوطی، مفسر معروف اهل سنت، روایات زیادی را درباره شأن نزول آیه نقل کرده است و سپس، دو روایت آورده که در آنها تصریح شده است که آیه در غدیر خم و در شأن امام علی (ع) نازل شده است. او روایت اول را از ابو سعید خدری آورده است که او گفت: «نزلت هذه الآیه «یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک» علی رسول الله صلی الله علیه {و آله} و سلم یوم غدیر خم فی علی بن ابی طالب»؛ این آیه «یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک»، در روز غدیر خم، درباره علی بن ابی طالب بر رسول الله (ص) نازل شده است.

جناب سیوطی روایت دوم را از طریق ابن مسعود آورده است که او گفت: «کنا نقرأ علی عهد رسول الله (ص) «یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک» ان علیا مولی المؤمنین «و ان لم تفعل فما بلغت رسالته و الله یعصمک من الناس».

توجه به این نکته لازم است که در این روایت کلمه «ان علیا مولی المؤمنین» آمده است و این جمله آیت نیست، بلکه بیان تفسیری برای آیه است. دقت در این گونه رویات از سو برداشت‌ها جلوگیری خواهد کرد.