قرائتی: خبرنگارها حق تجسس ندارند

به گزارش حلقه وصل، نشست صمیمی اصحاب رسانه و مدیران روابط عمومی و فضای مجازی دستگاه های اجرایی با حجت‌الاسلام والمسلمین محسن قرائتی رئیس ستاد اقامه نماز صبح امروز (سه‌شنبه هجدهم دی ماه) در تالار ابن سینای دانشگاه علوم پزشکی تهران برگزار شد.

در این نشست حجت‌الاسلام قرائتی به تبیین ویژگی‌های خبرنگار متعهد و با ایمان از دیدگاه قرآن و همچنین رسالت خبرنگاران در قرآن کریم اشاره کرد.

وی با اشاره به نقش واژه‌هایی که در خبر به کار گرفته می‌شود، به بیان خاطره‌ای در این رابطه پرداخت و گفت: ۲۰ سال قبل در اصفهان ایام ماه محرم بود و چون اعلام کرده بودند فلانی می‌‏آید، مردم در مسجد جمع شدند. وقتی وارد شدم گفتند: آقای قرائتی آمده‏‌ای علیه قمه‎زنی بگویی؟! تو معلم قرآن هستی. گفتم: به عنوان معلم قرآن قبولم دارید؟ گفتند: بله! قبولت داریم ولی حرف قمه‌نزدن نزنی، فقط قرآن بگو.

رئیس ستاد اقامه نماز گفت: روی تخته نوشتم: «یا ایها الذین آمنوا لا تقولوا راعنا و قولوا انظرنا»؛ ای کسانی که ایمان آورده‌‏اید! «راعنا» نگویید، بلکه بگویید: «انظرنا»، بعد توضیح دادم راعنا نگویید یعنی چه؟ این قصه‏‌ای دارد و قصه‌‏اش این است که: پیغمبر اکرم (ص) در حال سخنرانی بود، یک نفر از پای سخنرانی گفت: راعنا، یعنی مراعات ما را هم بکن. یعنی آرام‎تر صحبت کن یا به این طرف و آن طرف نگاه کن.

وی ادامه داد: این کلمه راعنا مثل کوکو است که هم می‏‌شود آن را با سیب‌زمینی درست کرد و هم با سبزی. «راعنا» را هم می‏‌شود از ریشه «رعی‏» گرفت و هم از ریشه «رعن‏». اگر از «رعی‏» گرفته شود به معنای «مراعات ما را بکن‏» است، ولی اگر از ریشه «رعن‏» گرفته شود، رعونت ‏به معنای خر کردن است! وقتی که مسلمانان می‌‏گفتند «راعنا» هدفشان مقدس بود و معنای «مراعاتمان کن‏» را اراده می‌‏کردند.

حجت‌الاسلام قرائتی بیان داشت: ولی یهودی‎ها از این کلمه استفاده کرده و گفتند: مسلمان‎ها به پیغمبرشان می‌‏گویند خرمان کن! در اینجا آیه نازل شد که «راعنا» نگویید بلکه «انظرنا» بگویید.» یعنی کلمه‏‌ای را که دشمن از آن سوء‌استفاده می‏‌کند به کار نبرید!
بعد گفتم: شما که قمه می‏‌زنید هدفتان مقدس است و به عشق امام حسین (ع) این کار را می‏‌کنید، ولی تلویزیون کشورهای اروپایی این کار شما را ۱۲ مرتبه نشان داده و می‌گویند که شیعه‌‏ها دچار مرض خودآزاری هستند! دشمن از این کار شما چنین سوءاستفاده می‌‏کند.

وی افزود: این کار امروز شما مثل همان «راعنا» گفتن مسلمانان صدر اسلام است که دشمن از آن سوء‌استفاده می‏‌کرد و قرآن کریم با آیه مورد بحث‏ به مسلمانان آن روز و امروز هشدار می‏‌دهد که: از هر کاری که دشمن از آن سوء‌استفاده می‌‏کند پرهیز کنید. پس چون امروز دشمنان از قمه‏‌زنی شما سوء استفاده می‏‌کنند، شما دیگر قمه نزنید. گفتند: حالا فهمیدیم و دیگر قمه نمی‌زنیم. بعد از این ماجرا آقای جهانگیری که آن زمان استاندار اصفهان بود و هم اینک معاون اول رئیس جمهور است نامه‌ای تشکرآمیز نوشت و من هم گفتم تشکر خالی فایده ندارد، به کارکنان سازمان نهضت سوادآموزی اصفهان زمین بدهید که برای خودشان خانه بسازند که آن زمان ۱۵۰ میلیون تومان پولش بود.

این مفسر قرآن کریم اظهار داشت: بعد از آن خدمت رهبر انقلاب رسیدم و گفتم یک آیه تفسیر کردم و ۱۵۰ میلیون تومان پول گرفتم. حضرت آقا فرمود: چه روضه‌های خوبی می‌خوانی و چه پول‌های خوبی می‌گیری. گفتم: پول نگرفتم، بلکه به نفع نهضت سوادآموزی پول گرفتم.

* خبرنگاران حرف نجات‌بخش و بصیرت‌آور بزنند

وی خطاب به خبرنگاران گفت: حق را بگویید. مستدل و مستند سخن بگویید. اگر خبری از انسان فاسق دریافت کردید، تحقیق کنید. هر چند امروز می‌گویم حتی اکر آدم عادل هم برای شما خبر آورد، باز هم تحقیق کنید. هر خبری گفتنی نیست. اگر تصمیم بگیریم حرف حسابی بزنیم، چقدر هزینه‌ها کم خواهد شد. حرف مفید بزنید.

حجت‌الاسلام قرائتی تصریح کرد: هر خبری را که احتمال نقشه کشیدن دشمن هست، نقل نکنید. همیشه یک راه را برای برگشتن بگذارید. سعی کنید توجیه نکنید. در خبرهایتان سبّ و دشنام ندهید. خبرهایتان تحریک‌آمیز نباشد. خبر باید یقینی باشد. خبری که بر حسب ظن و گمان است، منتشر نکنید. اگر قلم به دست سوءظن داشته باشد، همه شلغم‌ها را لبو می‌بیند. با سوءظن قلم به دست نگیرید. حق تجسس ندارید!

وی ادامه داد: غیبت نکنید. اگر آبروی طرف رفت، جای پر شدن ندارد. غیبت گفتن، غیبت نوشتن، دروغ گفتن و دروغ نوشتن، هر وجه آن حرام است. به هیچکس اعتماد نکنید. به هر کسی غیر از خدا تکیه کنید، می‌افتید. دین را فقط از وحی بگیرید، از مداح، شاعر، عارف و خبرنگار دین را نگیرید. حرف اساسی، نجات‌بخش و بصیرت‌آور بزنید.

رئیس ستاد اقامه نماز با تأکید بر اینکه باید اخبار کارشناسی شود و به اهل استنباط رجوع شود، تصریح کرد: این موضوع در سوره نساء آیه ۸۳ آمده است: «وَ إِذَا جَاءَهُمْ أَمْرٌ مِنَ الْأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذَاعُوا بِهِ وَ لَوْ رَدُّوهُ إِلَی الرَّسُولِ وَ إِلَی أُولِی الْأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذِینَ یَسْتَنْبِطُونَهُ مِنْهُمْ». همچنین بعضی اخبار باید سریع منتقل شود: «وَ جَاءَ رَجُلٌ مِنْ أَقْصَی الْمَدِینَهِ یَسْعَی» (قصص ،۲۰)

وی با بیان اینکه هر خبری را به هر کس نباید گفت، افزود: حضرت یعقوب (ع) به حضرت یوسف (ع) فرمود: «قَالَ یَا بُنَیَّ لاَ تَقْصُصْ رُؤْیَاکَ عَلَی إِخْوَتِکَ»، خوابت را برای کسب بیان نکن. در خبر باید از تقلید کورکورانه از نیاکان و پیروی از عادات وآداب و رسوم خرافی، پیروی از خیالات، شایعات، پیشگویی‏ها و رؤیاهای بی‏اساس پرهیز کرد.

حجت‌الاسلام قرائتی با بیان اینکه خبرنگار باید از داوری و موضع‏گیری بدون علم، ستایش یا انتقاد و نوشتن و گفتن بدون علم پرهیز کند، ابراز داشت: در خبر عجله ممنوع است: «لا تَقُولُوا لِمَنْ أَلْقی‏ إِلَیکُمُ السَّلامَ». همچنین قرآن برای کسانی که با پخش اخبار دروغ، در جامعه دغدغه ایجاد می‏کنند، کیفری سخت معین فرموده است که در سوره احزاب ۶۰ به آن اشاره شده است.

وی همچنین با تأکید بر لزوم پرهیز رسانه‌ها از انتشار اخبار معارض با قرآن ادامه داد: طبق آیه قرآن کریم همه اخبار را نباید همه بدانند «لا تَسْئَلُوا عَنْ أَشْیاءَ إِنْ تُبْدَ لَکُمْ تَسُؤْکُمْ». با این وجود افشاگری و رسوا کردن افرادی که کارشان سبب فتنه است، مانعی ندارد «إِنْ جاءَکُمْ فاسِقٌ».

این مفسر قرآن کریم با اشاره به اینکه جامعه اسلامی، در معرض تهاجم خبری است و مردم باید هوشیار باشند، گفت: تحقیق وبررسی را به تأخیر نیندازید. «فَتَبَینُوا» (حرف «فاء» نشانه‏ اقدام سریع است)؛ گاهی فاسق راست می‏گوید، بنابراین نباید همه جا سخن او را تکذیب کرد، بلکه باید تحقیق شود.

وی افزود: در مدیریت، باید علاج واقعه را قبل از وقوع کرد. ابتدا تحقیق و سپس اقدام کنیم. «فَتَبَینُوا أَنْ تُصِیبُوا قَوْماً بِجَهالَهٍ». البته اقدام بر اساس یک گزارش بررسی نشده، می‏تواند جامعه‏ای را به نابودی بکشاند «أَنْ تُصِیبُوا قَوْماً». زیرا اقدام عجولانه و بدون بررسی و تحقیق، نوعی جهالت است «بِجَهالَهٍ».