تلاش محور غربی-عربی برای قطع ترانزیت ایران-سوریه از خاک عراق

به گزارش حلقه وصل، اتصال ترانزیتی ایران به مدیترانه از جمله مهم‌ترین سیاست‌های منطقه‌ای ایران است که می‌تواند ضمن خنثی سازی درصد بالایی از تحریم‌ها، نفوذ منطقه‌ای ایران را جایگزین حضور آمریکا در غرب آسیا کند، به همین دلیل آمریکا و متحدان منطقه ای آن نهایت سعی خود را در جلوگیری از تحقق این رویه به کار بسته‌اند.

بارزترین مثال این ادعا، راه‌آهن شلمچه-بصره است که باوجود درخواست های مکرر ایران از دولت عراق و حتی تقبل هزینه و ساخت آن توسط ایران، با ممانعت‌های چندساله دولت عراق مواجه بوده است.

طول خط ریلی شلمچه-بصره فقط ۳۲ کیلومتر است و در صورت احداث این راه آهن و پل متحرک اروند رود، شبکه های ریلی دو کشور متصل خواهد شد.

همچنین باوجود اینکه قانون ترانزیت عراق در قالب پیوستن این کشور به کنوانسیون جهانی TIR تصویب شده و دو عنوان از مرزهای مشترک ایران و عراق نیز در کنار مرز عراق و سوریه به عنوان مرز ترانزیتی اعلام شده است، اما این کشور همچنان اجازه ترانزیت کالا ‌بین ایران و سوریه را از خاک خود نمی‌دهد، این در حالی است که عبور بسیاری از کالاهای ترانزیتی از کشورهای مختلف بدون کنوانسیون TIR انجام می شود.

* تلاش آمریکا برای قطع ارتباط ترانزیتی ایران با متحدان خود در سواحل مدیترانه

علی ضیائی، کارشناس‌ حمل و نقل و ترانزیت می‌گوید: پشت پرده این سنگ‌اندازی‌ها علیه ترانزیت ایران، به عقیده اغلب کارشناسان، ایالات متحده آمریکا قرار دارد. این کشور تلاش خود را به کار گرفته تا عراق پل دسترسی ایران به متحدان خود در سواحل مدیترانه مانند لبنان و سوریه نشود. در کنار آمریکا نیز متحدان آن مانند ترکیه تلاش خود را برای انزوای ترانزیتی ایران در منطقه به کار بسته‌اند.

وی ادامه داد: باوجود اینکه در هفته‌های گذشته اخباری مبتنی بر شکل‌گیری کریدور ترانزیت زمینی میان ترکیه و امارات از ایران منتشر شده است و اولین کامیون های دو کشور نیز از مسیر ایران، کالا ترانزیت کردند، در روزهای گذشته امارات به دنبال تغییر این مسیر از ایران به عراق برآمده است؛ خبرگزاری بغدادالیوم ۳۱ دسامبر ۲۰۲۱ (جمعه ۱۰ دی ماه امسال) از قول مولود چاووش اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه، اعلام کرد: «اماراتی‌ها به ترکیه پیشنهاد داده‌اند که تا زمان راه‌اندازی خط‌آهن بصره به ترکیه، جاده‌های زمینی این کشور به عنوان مسیر ترانزیتی در نظر گرفته شود».

کارشناس‌ حمل و نقل و ترانزیت بیان کرد: مقدمات برای راه اندازی ترانزیت ترکیه-امارات از خاک عراق در حالی است که این کشور مرزهای خود را به روی ترانزیت از ایران بسته است.

* عدم تمایل دولتمردان عراق برای تکمیل خط‌آهن شلمچه-بصره

ضیائی اظهار داشت: از طرف دیگر مقامات عراقی نیز اظهاراتی قابل تامل در این رابطه بیان کرده‌اند، در روزهای گذشته الشلبی، وزیر حمل و نقل عراق به صراحت عنوان کرد: «تا زمانی که بندر فاو عراق عملیاتی نشده است، اجازه راه اندازی هیچ گونه اتصال ریلی با عراق داده نخواهد شد».

وی تأکید کرد: لازم به ذکر است که برخی مقامات عراق معقتد هستند در صورت احداث راه‌آهن شلمچه-بصره بنادر ایران جایگزین بنادر این کشور مانند فاو و ام القصر و مبدا واردات بندری عراق خواهد شد.

* تلاش عراق برای اتصال فاو به ترکیه و حمایت ترکیه از دور زدن کریدور ایران

کارشناس‌ حمل و نقل و ترانزیت بیان داشت: در حالی که عراق سال‌هاست پروژه شلمچه-بصره را متوقف نگه داشته است، وزیر حمل و نقل این کشور اعلام کرد که این کشور در حال مذاکره با ایتالیا برای احداث راه آهن سراسری میان بندر فاو در جنوب این کشور و مرزهای ترکیه در شمال آن (مرز فیش خابور) است. این اتصال تحت حمایت مستقیم ترکیه است و ترک‌ها قصد دارند با راه‌اندازی این راه‌آهن، کریدور شمال-جنوب ایران را با استفاده از عراق دور بزنند.

ضیائی اظهار کرد: در حالی که کریدورهای جدید مانند امارات-ترکیه و راه آهن فاو-ترکیه از طریق این کشور در حال احداث است، همه کریدورهای عراق به روی ایران بسته است.

کارشناس‌ حمل و نقل و ترانزیت تصریح کرد: این رویه دولت عراق که با فشار آمریکا و برخی کشورهای منطقه صورت گرفته می‌تواند در صورت استمرار در آینده موجب تغییر سیاست‌های کنونی حمایتی ایران در قبال عراق شود.