بهبود روابط منطقه ای در سایه ابتکارات دیپلماتیک دولت سیزدهم

به گزارش حلقه وصل، ایران در یکی از حساس‌ترین موقعیت‌های ژئوپلیتیکی جهان قرار دارد و همین موضوع باعث شده تا به یکی از پرجاذبه‌ترین کانون‌های دیپلماسی منطقه‌ای تبدیل شود. دولت سیزدهم از ابتدای آغاز به کار خود بر اولویت سیاست همسایگی و منطقه‌ای تاکید کرد و آن را مهمترین عامل ایجاد ثبات و روابطی سازنده بر مبنای گفت وگوهای دوجانبه و چندجانبه معرفی کرد.

 حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان در دیدار و گفتگو با شیخ خلیفه الحارثی معاون امور دیپلماتیک وزارت خارجه عمان بهبود و گسترش روابط با همسایگان را اولویت سیاست خارجی دولت سید ابراهیم رییسی عنوان کرد و جایگاه ویژه عمان در میان همسایگان را مورد تأکید قرار داد.  

شیخ خلیفه الحارثی برای شرکت در نشست کمیته مشترک مشورت‌های راهبردی به تهران سفر کرده است. امیرعبداللهیان با تاکید بر ضرورت تلاش دوطرف برای ارتقای حجم روابط تجاری میان دو کشور در سطح روابط دوستانه فی‌مابین، جمهوری اسلامی را پایبند به گفت وگو و اتخاذ راه‌حل‌های سیاسی برای حل مشکلات دوجانبه و منطقه‌ای دانست و بر آمادگی کشورمان برای گفت وگو با کشورهای منطقه برای ارتقای روابط دوجانبه تاکید کرد.

کشورهای همسایه ایران به خصوص در حوزه خلیج فارس مستعد گفت‌وگو و برقراری روابط عادی و نرمال هستند، گرچه رقابت‌ها و تنش‌های پنهانی وجود دارد که نباید از نظر دور داشت، اما هنر دیپلماسی می تواند فرصت برای برقراری روابط در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، امنیتی و اجتماعی فراهم کند و این موضوع نیازمند دیپلماسی هوشمندانه است، خصوصا در شرایطی که کشورها به سمت قدرت نرم تمایل پیدا کرده اند.

علی باقری، معاون سیاسی وزیر خارجه کشورمان در هشتمین دور نشست کمیته مشترک مشورت‌های راهبردی ایران و عمان، با تاکید بر ضرورت حل و فصل مسائل منطقه توسط کشورهای منطقه، ابراز امیدواری کرد که مشکلات موجود بر اساس گفت و گو میان کشورهای منطقه حل و فصل شود. شیخ خلیفه الحارثی نیز در این نشست با اشاره به نقش محوری ایران در تحولات منطقه، گفت که کشورش همچون گذشته، علاقه‌مند توسعه روابط دو جانبه و منطقه ای بوده و مسیرهای صلح آمیز را برای صلح و آرامش در منطقه ضروری می‌داند. الحارثی گفت : مناسبات ایران و عمان که دارای تاثیرات منطقه ای و فرا منطقه ای بوده، ادامه خواهد یافت.

به دلیل موقعیت ایران در نظام جهانی و منطقه‌ای، کنش و روابط متقابل کشورمان با قطب‌های منطقه ای از اهمیت بسیاری برخوردار است. به دنبال وقوع بیداری اسلامی منطقه خاورمیانه سالها وضعیتی متشنج داشت اما با شروع سال ۲۰۲۱، وضعیت نسبت به گذشته تغییر کرد. با وجود ادامه درگیری بین فلسطین و رژیم اشغالگر قدس و همچنین سیطره کامل طالبان بر افغانستان، در روابط منطقه ای نشانه های از بهبود و ثبات ظاهر شد. قطع روابط دیپلماتیک در جهان عرب به پایان رسید و روابط دیپلماتیک بین عربستان سعودی و دیگر کشورهای عربی و قطر احیا شد.

پس از روی کار آمدن جو بایدن، ایالات‌متحده راهبرد خاورمیانه ای خود را تعدیل کرد و سیاست دولت ترامپ در جهت تحریک کشورهای عربی علیه ایران پایان یافت. دولت بایدن احیای توافق هسته‌ای ایران را در اولویت دیپلماتیک خاورمیانه قرار داد. تمامی این فاکتورها باعث شد که کشورهای عربی در نگرش تحول ایجاد کنند. در شرایط امنیت منطقه‌ای جدید، کشورهای منطقه محدودیت‌های توانایی‌های خود را درک کرده اند، به همین دلیل کشورهای عربی خصوصا عربستان در جهت بهبود روابط با ایران حرکت کردند. دولت سیزدهم نیز با قرار دادن دیپلماسی منطقه در اولویت های خود بهبود و پیشبرد روابط را سرعت بخشید.

سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران طی سخنانی در جمع مقام‌های شرکت کننده در بیست و یکمین اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای تاکید کرد که جهت‌گیری سیاست خارجی ایران تمرکز بر «چندجانبه‌گرایی اقتصادی» و تقویت «سیاست همسایگی» به معنی وسیع آن و تقویت حضور در سازمان‌های منطقه‌ای خواهد بود.

همچنین وزیر امور خارجه کشورمان در جریان تور منطقه‌ای خود در مهر ماه دکترین سیاست خارجی دولت سیزدهم را تشریح کرد. امیر عبداللهیان گفت که نگاه به همسایگان و نگاه به آسیا و تعامل با کشورهای این منطقه برای ما در عرصه سیاست خارجی دارای اولویت اول است،  و تاکید کرد: نگاه به آسیا به این معنا نیست که به مناطق دیگر از جمله غرب توجه نداشته باشیم. یکی از ویژگی‌های سیاست خارجی متوازن این است که ضمن توجه به اولویت‌ها، از هر فرصتی در سایر حوزه‌های جهان برای تامین حداکثری منافع ملی‌مان استفاده کنیم.

علاوه بر این تعامل با کشورهای همسایه می تواند تهدیدات کنونی در عرصه منطقه ای را خنثی کند، سیاست ها، جهتگیری ها و اقدامات خصمانه رژیم صهیونیستی یکی از مهمترین این تهدیدات علیه امنیت، ثبات و پیشرفت ایران است، ائتلاف سازی با قدرت های منطقه یکی از کلیدی ترین راهبردهای مقابله با تهدیدات است. افزایش تعامل دستگاه دیپلماسی کشورمان با همسایگان و کشورهای منطقه و تحقق دیپلماسی و گفتگوهای منطقه ای می تواند خنثی کننده سیاست ایران هراسی رژیم صهیونیستی و غرب باشد.

اعتمادسازی، اطمینان‌سازی و در نهایت تعامل و همکاری سه مرحله‌ای هستند که کشورهای منطقه باید برای همگرایی پشت سر بگذارند. ابتکارات دولت سیزدهم در حوزه دیپلماتیک بر تغییر رویکرد کشورهای منطقه موثر بوده است، دولت سیزدهم با ابتکارات دیپلماتیک خود توانسته کشورهای عربی را به بهبود روابط منطقه ای ترغیب کند.