به گزارش حلقه وصل، علم پزشکی یکی از پیشرفته‌ترین رشته‌های علمی به حساب می‌آید. در طول سالیان، پیشرفت‌های رخ داده در علم پزشکی توانسته است، جایگزینی را برای روش‌های خطرناک و یا ناکارامد به وجود آورد و یا راه حل‌های جدیدی را برای چالش‌های تاریخی ایجاد کند.
همچنین تکنولوژی و فناوری، نقش فراوانی را در بسیاری از این تغییرات پزشکی ایفا کرده است. در این گزارش قصد داریم تا نگاهی به اختراعاتی بیندازیم که علم پزشکی را متحول کرده اند:
۱- دماسنج طبی
دماسنج‌ها بسیار فراگیر هستند اما دقیقا مشخص نیست که چه کسی آن را اختراع کرده است. «گابریل فارنهایت» نخست در سال ۱۷۱۴، دماسنج جیوه‌ای را اختراع کرد که هنوز نیز کاربرد دارد. اولین دستگاه مورد استفاده برای اندازه گیری دما در حوالی سال ۱۵۰۰ میلادی و از سوی گالیله ساخته شد.
چگالی مایع این دماسنج طبق دما تغییر پیدا می‌کرد. با این حال با آمدن فناوری‌های دیجیتال، دماسنج‌های جیوه‌ای در حال حذف شدن هستند که البته یک دلیل دیگر آن هم بخاطر ماهیت جیوه است که ماده‌ای سمی است.
۲- گوشی پزشکی
قبل از اختراع گوشی پزشکی، پزشکان با قرار دادن گوش خود بر روی سینه بیمار، به ضربان قلب بیمار گوش می‌دادند که روشی کاملاً خام و تقریبا ناکارآمد به حساب می‌آمد؛ برای مثال اگر عایق قابل توجهی بین قلب واقعی و قسمت بیرونی قفسه سینه بیمار به شکل چربی وجود داشت، این روش ناکارآمد جلوه می‌کرد.
«رنه لاینک» (René Laënnec) پزشک فرانسوی زمانی که می‌خواست ضربان قلب یکی از بیمارانش را که چربی بیش از حد داشت، معاینه کند، با چنین مشکلی روبرو شد و پس از آن، گوشی پزشکی را اختراع کرد. البته گوشی پزشکی او به شکلی ساده و در واقع یک لوله چوبی بود که صداهای ریه و قلب را تقویت می‌کرد اما این اصل تقویت صدا، هنوز نیز تغییر نکرده است.
۳- تصویر برداری با اشعه ایکس
تشخیص صحیح و درمان شکستگی‌های معمول بدون تصویربرداری با اشعه ایکس (ایکس ری) کاری دشوار است. اشعه ایکس به طور تصادفی زمانی کشف شد که یک فیزیکدان آلمانی به نام «ویلهلم رونتگن» در حال مطالعه جریان‌های الکتریکی بود که از گازی با فشار بسیار کم عبور می‌کرد.
او مشاهده کرد که در یک اتاق تاریک، لوله اشعه کاتدی پوشیده شده با «پلاتینوسیانید باریم» باعث ایجاد یک اثر فلورسنت می‌شود. از آنجایی که پرتوهای کاتدی، نامرئی هستند، او نمی‌دانست این پرتوها چیست و به دلیل ماهیت ناشناخته اش آن را «پرتو ایکس» نامید. (حرف x یا همان ایکس در ریاضیات به عنوان عامل مجهول به کار می‌رود) او اولین جایزه نوبل فیزیک را در سال ۱۹۰۱ برای کشف خود دریافت کرد.
۴- آنتی بیوتیک‌ها
به طور معمول ظهور «آنتی بیوتیک ها» را با کشف پنی سیلین از سوی «الکساندر فلمینگ» مرتبط می‌دانند. امروزه آنتی‌بیوتیک‌ها انقلابی در پزشکی ایجاد کرده و در ترکیب با واکسن‌ها به ریشه‌کن کردن بیماری‌هایی مانند سل کمک کرده اند.
۵- عینک
اختراع عینک نیز از دیگر پیشرفت‌های انقلابی در حوزه پزشکی به شمار می‌رود. با این حال، هیچ شواهد مشخصی وجود ندارد که نشان دهد فرد به خصوصی دست به این اختراع زده است. قرن‌ها پیش، محققان و راهبان از نمونه اولیه عینک‌هایی استفاده می‌کردند که باید در برابر چشم گرفته می‌شد و یا روی بینی قرار می‌گرفت؛ هر چند هیچ دسته‌ای به مانند عینک‌های امروزی نداشت تا آن را به کنار گوش‌ها بچسباند.
پس از ظهور و دسترسی مردم به کتاب‌های چاپی در اواخر دهه ۱۸۰۰ میلادی، به مرور مشکل نزدیک بینی نیز در افراد زیاد شد و همین امر نیز سبب معرفی و رواج عینک در بین توده‌های مردم شد.
۶- ضربان ساز قلبی
این اختراع شگرف که نقطه عطفی در پزشکی به شمار می‌رود، حاصل کار دو دانشمند استرالیایی به نام‌های «مارک سی هیل» (Mark C. Hill) و «ادگار اچ بوث» (Edgar H. Booth) در سال ۱۹۲۶ بود. نمونه اولیه این محصول که قابل حمل نیز بود، شامل دو قطب بوده که یکی از آن قطب‌ها به پد پوستی آغشته به محلول نمک متصل بود.
با وجود چنین طراحی اولیه و خامی، آن‌ها موفق شدند یک نوزاد تازه به دنیا آمده را که تقریبا رو به مرگ بود، به زندگی بازگردانند.
۷- سی تی اسکن و ام آر آی
کشف اشعه ایکس منجر به تلاش‌هایی شد تا شیوه‌ای برای دسترسی به اطلاعات درونی بدن، بدون بریدن و یا باز کردن عضوی را امکان پذیر کند. این تلاش‌ها در نهایت به اخترع سی تی اسکن منجر شد. نوع تجاری سی تی اسکن از سوی دکتر «گادفری هانسفیلد» اختراع شد که در سال ۱۹۷۹ جایزه نوبل پزشکی را دریافت کرد.
اندکی بعد، دکتر «ریموند وی دامادیان» (Raymond V. Damadian) تکنیکی را برای تمایز بین سلول‌های سرطانی و طبیعی با استفاده از تشدید مغناطیسی هسته‌ای ابداع کرد که بعداً بهبود یافت و MRI نام گرفت.
۸- اندام مصنوعی
یکی دیگر از پیشرفت‌های بزرگ در علم پزشکی، اختراع اندام مصنوعی و یا همان پروتز بوده است. اندام‌های مصنوعی سبب شده اند تا افراد معلول زندگی محدود به ویلچر و یا عصا نداشته باشند.
اگرچه نسخه‌های اولیه اندام‌های مصنوعی محدود بود اما با گذشت سالها، فناوری پروتز به شکوفایی رسید و در نهایت «پروتزهای بیونیک» (که با استفاده از شارژ باتری کار می‌کنند) دنبال شد که این امر در سال ۱۹۸۰ در نهایت به ثمر نشست.
۹- قلب مصنوعی
قلب، مهمترین عضو بدن ماست که ما را زنده نگه می‌دارد و خون را به قسمت‌های مختلف بدن می‌رساند. یکی از علل اصلی مرگ و میر، بیماری قلبی است. غیر از درمان‌های دارویی، پیوند قلب یکی از گزینه‌های مناسب برای مقابله با این مرگ و میر است.
با این حال، تعداد بیمارانی که نیاز به پیوند قلب دارند، بسیار بیشتر از میزان عرضه است. دکتر رابرت جارویک (Robert Jarvik) نخستین کسی بود که یک قلب مصنوعی دائمی را درست کرد. قلب مصنوعی طی دهه‌ها تکامل یافته و جان افراد بی‌شماری را نجات داده است.
۱۰- عکسبرداری مولکولی سینه
«عکسبرداری مولکولی سینه» که به اختصار (MBI) خوانده می‌شود، یکی دیگر از اختراع‌های انقلابی در علم پزشکی به شمار می‌رود. در عکسبرداری مولکولی سینه مقادیر کمی از مواد رادیواکتیو موسوم به رادیوتریسرها (ردیاب‌های رادیواکتیو) و یک دوربین مخصوص برای یافتن «سرطان سینه» استفاده می‌شود.
این مواد به طور معمول یا در جریان خون تزریق شده و یا استنشاق و بلعیده می‌شوند. ردیاب رادیواکتیو در ناحیه مورد بررسی حرکت می‌کند و انرژی خود را به صورت پرتوهای گامای پر انرژی ساطع می‌کند. این پرتوها توسط دوربین مخصوص و یک کامپیوتر تشخیص داده شده و به شکل تصاویر پزشکی ثبت می‌شوند.
ماموگرافی هنوز یکی از ابزارهای اولیه برای غربالگری سرطان سینه است. با این حال، این تست غربالگری در برخی از زنان ضعیف عمل می‌کند. گفتنی است تست‌های غربالگری MBI در دو دهه گذشته مورد توجه قرار گرفته‌اند.