به گزارش حلقه وصل، دیروز اتفاق مهمی در کشور رخ داد که تقریبا در برگیری آن شامل همه افراد جامعه بود.
دریافت سوخت از طریق سامانه هوشمند سوخت غیرفعال شد و جایگاه های سوخت برای ساعاتی تنها قادر به عرضه بنزین آزاد بودند.
این موضوع به سرعت در جامعه جنجالی شد و طولی نکشید که احتمال وقوع حمله سایبری به سامانه وزارت نفت قوت گرفت.
در این گزارش، از بعد مسئولیت در حوزه حفظ امنیت زیرساخت های ارتباطی کشور، نگاهی به ماجرای دیروز خواهیم داشت.
زیرا طبق تقسیم کار ملی در حوزه امنیت فضای تبادل اطلاعات، برای رخدادهای هکری و سایبری نهاد متولی و مسئول تعیین شده و در هر یک از اقدامات این چنینی که رخ می دهد دستگاه مسئول و متولی است.
تقسیم کار ملی در حوزه امنیت فضای تبادل اطلاعات یعنی چه؟
وقتی از تقسیم کار ملی در حوزه امنیت فضای تبادل اطلاعات، منظورمان تعیین تکلیفی است که توسط شورای عالی فضای مجازی انجام شده است.
در آبان ۹۷، شورای عالی فضای مجازی در چهل و چهارمین جلسه خود با تصویب «نظام ملی پیشگیری و مقابله با حوادث فضای مجازی»، مسئولیت دستگاه های اجرایی را در مقابله با حوادث فضای مجازی تبیین کرد.
در این جلسه که به ریاست رئیس جمهور وقت، حسن روحانی برگزار شد، وضعیت سایبری کشور در مقایسه با کشورهای دیگر و راههای توسعه و افزایش قدرت سایبری کشور نیز مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت و نتیجه این شد که: نیروی انتظامی جمهوری اسلامی مسئول رسیدگی به حوادث فضای مجازی که در حوزه عمومی به وقوع میپیوندد، باشد. سازمان حراست کل کشور، مسئولیت جمع آوری ادله دیجیتال تخلفات اداری در سازمانها را به عهده گرفت. وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مسئوول رسیدگی به حوادث فضای مجازی که در سازمانها رخ میدهد، شد. همچنین به آن دسته از حوادثی که در حوزه دستگاه های دارای زیرساخت حیاتی به وقوع می پیوندد، توسط مرکز مدیریت راهبردی افتای ریاست جمهوری رسیدگی خواهد شد.
طبق این مصوبه، همه دستگاههای حکومتی موظف شدند که با حوادث فضای مجازی مربوط به دستگاه خود مقابله کنند و در این رابطه از امکانات بخش خصوصی هم استفاده کنند.
به این ترتیب هر یک از حوادثی که در بخش عمومی، زیرساخت ارتباطی و زیرساخت حیاتی رخ می دهد مسئول پاسخ گویی، حمایت و پیش گیری از تکرار دارد. اما در این موضوع کدام نهاد مسئولیت داشت؟
وقفه چند ساعته در عرضه سوخت، به صف های طولانی خودرو منجر شد
وزارت نفت مشکل در سوخت گیری در جایگاه های عرضه سوخت را مشکل فنی خواند
موضع رسمی وزارت نفت به عنوان دستگاهی که به شخصه وظیفه حفظ امنیت خود را بر عهده دارد، درباره حادثه دیروز در ابتدا اطلاع رسانی سر بسته و پس از آشکار شدن موضوع، تایید حمله سایبری بود.
در ابتدا، علی فروزنده، سخنگوی وزارت نفت گفت: مشکل فنی در سامانه کارت سوخت اتفاق افتاده و شرکت ملی پخش سامانه هوشمند را از مدار خارج کرده است.
در آخرین ساعات شب، علی اوجی، وزیر نفت حمله سایبری به شبکه هوشمند سوخت کشور را تایید کرد و اظهار داشت: متاسفانه اخلالی در سیستم هوشمند سوخت کشور اتفاق افتاد و اکثریت جایگاه های سرتاسر کشور را دچار مشکل کرد ولی با لطف پروردگار، همکاران ما با دستی کردن سیستم توانستند جایگاه های سوخت را ایستگاه به ایستگاه وارد مدار خدمت رسانی کنند.
دیشب هم وزارت نفت، ناگزیر شد در پاسخ به شایعاتی که رخداد اخیر را به بسترسازی برای افزایش قیمت بنزین ربط داده بودند، با ارسال پیامکی سراسری به همه مشترکان تلفن همراه در کشور اعلام کند که «با تلاشهای گسترده مشکل فنی سامانه هوشمند سوخت به زودی برطرف میشود. سهمیه بنزین موجود در کارتهای سوخت محفوظ است و شایعه افزایش قیمت بنزین یا حذف سهمیهها واقعیت ندارد. لطفاً اخبار صحیح را از رسانههای رسمی کشور پیگیری نمایید.»
نقش مرکز ملی فضای مجازی چه بود؟
اما در این رخداد امنیتی زیرساختی، مرکز ملی فضای مجازی، به عنوان مرکز هماهنگ کننده چه کرد؟
مرکز ملی فضای مجازی در اقدامی نسبتا جدید در زمان مناسب اطلاعیه ای صادر کرد و به سردرگمی درباره وقوع یا عدم وقوع رخداد سایبری در وزارت نفت پایان داد. به این ترتیب حمله سایبری به سامانه هوشمند سوخت کشور رسما توسط نهاد متولی و مربوط در کشور تایید شد. این از نخستین دفعاتی بود که اطلاع رسانی به مردم در این زمینه به صورت شفاف و به موقع انجام شد. در موارد قبلی حتی وقتی مشخصات کاربران با ریز جزئیات در اینترنت فروخته می شد، نهادی پاسخ گو نبود.
این مرکز اعلام کرد: ساعت ۱۱ صبح روز سه شنبه (۱۴۰۰/۰۸/۰۴) مرکز افتا گزارشی درخصوص حمله سایبری به سامانه هوشمند سوخت کشور اعلام کرده و به تبع آن جایگاه ها در ارایه خدمات سوخت رسانی از مدار خارج شدند.
در همین راستا، دستگاه های ذیربط در حال رفع مشکل ایجاد شده می باشند و تا ساعاتی دیگر خدمات سوخت رسانی به حالت عادی برخواهد گشت.
برخی از مردم بابت سوختن سهمیه بنزین در کارت سوخت ها در پی اختلال سیستمی نگران شدند
وزارت ارتباطات در جمله هکری اخیر به وزارت نفت چه مسئولیتی داشت؟
اما همواره در رخدادهای رایانه ای، یکی از مجموعه هایی که به عنوان مسئول در ذهن تداعی می شود، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است. اما تقسیم کار ملی تایید می کند که همیشه و در همه رخدادها الزاما وزارت ارتباطات مسئول نیست. این موضوع یکی از موضوعات خارج از حیطه وظایف این وزارتخانه است.
البته در این حادثه، وزارت ارتباطات، با اطلاع رسانی به موقع و شفافی داشت.
این وزارتخانه اعلام کرد: در پی اختلال به وجود آمده در سامانه جایگاههای سوخت و نگرانی افکار عمومی از تسّری این اختلال به زیرساختهای ارتباطی و مخابراتی اعلام کرد که تمام سامانههای ارتباطی و مخابراتی در سراسر کشور بدون هیچگونه اختلالی در حال ارائه خدمات هستند.
این وزارتخانه همچنین اضافه کرد: بر اساس پیگیری های به عمل آمده و با تلاش کارشناسان وزارت نفت اختلال به وجود آمده در سامانههای جایگاههای سوخت نیز در حال رفع است و در ساعات آینده به تدریج به حالت پایدار باز میگردد.
علاوه بر پیشگیری، فرآیند بررسی علت وقوع حادثه برای جلوگیری از وقوع آن، بخش دیگری از وظایف نهاد مسئول تامین امنیت است
پس نهاد مسئول در حفظ امنیت سامانه سوخت کدام است؟
طبق تقسیم کار ملی در حوزه امنیت فضای تبادل اطلاعات، به آن دسته از حوادثی که در حوزه دستگاه های دارای زیرساخت حیاتی به وقوع می پیوندد، توسط مرکز مدیریت راهبردی افتای ریاست جمهوری رسیدگی خواهد شد. یعنی در رخداد اخیر، نهاد مسئول مرکز افتای ریاست جمهوری بوده است.
در تماس خبرنگار با وزارت ارتباطات برای کسب اطلاعات تکمیلی از مرکز ماهر وزارت ارتباطات، تاکید شد که موضوع در حیطه اختیار عمل مرکز افتای ریاست جمهوری است.
