مودب: هدف اصلی ما تبدیل معارف قرآن کریم به شعر و ادبیات است

به گزارش حلقه وصل، نشست خبری جایزه ادبی «حافظ»، با همکاری معاونت قرآنی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مؤسسه شهرستان ادب با حضور جمعی از اهالی رسانه و فرهنگ برگزار شد.

فقهی‌زاده، معاون قرآن و عترت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، در این نشست با بیان اینکه دیدگاه طراحی این جایزه حدود یک سال پیش رقم خورد، گفت: جوانب برگزاری این جایزه در طول این مدت مورد بررسی قرار گرفت و آیین‌نامه‌ای برای این جایزه در نظر گرفته شد. در نهایت به این نتیجه رسیدیم که اجرای این جایزه را در نخستین دوره، مؤسسه شهرستان ادب برعهده داشته باشد.

وی با تأکید بر اینکه بدون شک، شعر یکی از اساسی‌ترین عناصر فرهنگی در میان همه آیین‌ها و ملت‌ها است، ادامه داد: شعر، ذهن، زبان و فرهنگ را در یکدیگر می‌آمیزد. آثاری که از قلم شاعران تراویده،‌ مایه‌های مهم فرهنگی دارد؛ به ویژه اگر این مایه‌ها از آبشخور زلال معارف و آموزه‌های دینی به خصوص از بن‌مایه‌های اخلاقی و معرفتی قرآن سرچشمه بگیرد که به دور از تحریف و تصحیح، راه خود را ادامه داده و تا پایان تاریخ همچنان باقی خواهد ماند.

معاون قرآن و عترت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه جنبه‌های اخلاقی، دینی، فرهنگی و اعتقادی در قرآن کریم جمع است، اضافه کرد: قرآن کریم خود شاهکار ادبی و هنری است؛ البته منحصر کردن قرآن در اعجاز ادبی در مکتب اهل بیت(ع) چندان پذیرفته نیست؛ بلکه یکی از وجوه اعجاز این کتاب آسمانی، اعجاز ادبی و هنر بیانی است؛ در کنار دیگر جنبه‌های اعجاز که وقتی در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند، منظومه‌ای درخشان از ادبیات، هنر، عقیده و اخلاق را ترسیم می‌کنند.

فقهی‌زاده با اشاره به دلیل نامگذاری این جایزه به نام «حافظ» گفت: حافظ یکی از نمادهای برجسته هنری و معرفتی در پیوند با معارف دینی در فرهنگ ایران اسلامی است. اطلاق لقب «حافظ» بر خواجه شیراز از این روست که او حافظ قرآن و حدیث است؛ کما اینکه بزرگانی در تاریخ فرهنگ اسلامی ظهور کردند و ملقب به «حافظ» شدند. این‌ها در واقع حافظ قرآن و حدیث هستند که زبان روشن آنها مایه‌های سترگی از آموزه‌های قرآنی دارند. ساحت حفظ قرآن نیز ورای ساحت الفاظ است. ساحت لفظ در حفظ قرآن، یکی از ساحت‌ها است، ساحت‌های دیگر، ساحت حریم آموزه‌ها و مفاهیم اصیل است. ساحت دیگر، ساحت عمل و سبک زندگی است. ما با طراحی این جایزه در صددیم که زمینه‌ای را به وجود بیاوریم که نسل جوان و نوجوان ما شعر را در خدمت قرآن کریم بیابند و از این طریق، به عرصه‌های معرفتی بار پیدا کنند.

به گفته وی؛ هنر در نزد همه اقوام و ملت‌ها در طول تاریخ، فرهنگ‌آفرین و عقیده‌ساز بوده است. ما با همین نگاه به شعر به عنوان یکی از عناصر مهم ادبی نگاه می‌کنیم که در فرهنگ عربی و ایرانی، کارآیی ممتازی داشته است. ائمه(ع) به شاعران متعهد(به تعبیر امروزی) و به شعر ملتزم، اهتمام ویژه کردند. گاه به آنها صله بخشیدند. این نشان می‌دهد که اگر شعر پایبند به آموزه‌های اخلاقی و معرفتی باشد، چه ثمراتی را به بار خواهد آورد.

مرتضی خدمتکار، مدیرکل دفتر تبلیغ و ترویج فعالیت‌های قرآن و عترت، در ادامه این نشست با بیان اینکه فعال‌سازی ظرفیت‌های مختلف عرصه فرهنگ، هنر و رسانه از سیاست‌های معاونت قرآنی ارشاد است، گفت: سعی کردیم با دنبال کردن این سیاست، ظرفیت‌های مختلف را در خدمت قرآن و ترویج آموزه‌های قرآنی به کار بگیریم. جایزه ادبی حافظ  نیز در همین راستا درصدد گره زدن حوزه شعر و ادبیات با حوزه معارفی و مضامین قرآنی و دینی است. امیدوارم که این رویداد قرآنی که برای نخستین‌بار دارد پایه‌گذاری می‌شود، شایسته باشد که بتواند برای دوره‌های بعدی چشم‌انداز خوبی را ترسیم کند. 

علی‌محمد مؤدب، مدیرعامل مؤسسه شهرستان ادب و دبیر علمی جایزه ادبی «حافظ»، سخنران بعدی این نشست بود. وی در ابتدا با اشاره به اینکه شعر فارسی از ابتدا در آفتاب قرآن بالیده است، گفت: از همان نخستین لحظاتی که شعر فارسی در تاریخ زبان باز می‌کند، آفتاب قرآن مدام بر شعر شاعران ما می‌تابد. فردوسی یک شاعر قرآن‌شناس و عترت‌شناس است و در همان گام‌های نخست از «شهر علم» و درِ آن شهر، سخن می‌کند و راه را به سمت  معارف اسلامی باز می‌کند.

وی با بیان اینکه قرآن در شعر تمام بزرگان ما جایگاه ویژه‌ای دارد، ادامه داد: گاهی ما امروز، شاعر را به عنوان یک انسان متفنن و غیر جدی می‌شناسیم، اما تاریخ ما خلاف این گواهی می‌دهد و در تمام تاریخ ما، قله‌های شعر فارسی، جدی‌ترین مواجهه انسان ایرانی اسلامی با پرسشهای بزرگ حیات بشری و متن قرآن را رقم زده‌اند؛ از فردوسی گرفته تا سنایی و مولوی و دیگران که می‌توان درباره برخورد آنها با قرآن کتابهای متعددی نوشت.

مؤدب تصریح کرد: بزرگان ما لحظه به لحظه کلمات خود را به محضر کلمات الهی عرضه می‌کنند و تکلم شاعر در گفت‌وگو با کلام الهی شکل می‌گیرد. حکیم نظامی این بحث‌ها را در بیان خود واضح و روشن نوشته و تبیین کرده است که ما کلاممان را به کلام الهی عرضه می‌کنیم و بعد از آن، ادبیات ما شکل می‌گیرد.

وی یادآور شد: این است که تاریخ شعر فارسی، تاریخ عرض ارادت به قرآن و تلاش برای حضور در محضر کلام الهی بوده است. در دوران معاصر به خاطر برخورد تمدنی جدی‌تر با غرب و نوگرایی فرمی، قدری سنت‌های ادبی ما مانند توحیدیه گفتن، مغفول واقع شد. اما در میان همان نوگرایان نیز توجه به قرآن بسیار جدی است. شعر سهراب سپهری پر است از اشارات و ساختار قرآنی. شعر سهراب و فروغ در بین شاعران نوگرای ما، از جهت ساخت ادبی بسیار به قرآن مدیون است.

مدیرعامل مؤسسه شهرستان ادب با بیان اینکه در شعر انقلاب، رجعت به قرآن و مفاهیم قرآنی رونق گرفت، به چرایی انتخاب نام «حافظ» برای این جایزه اشاره کرد و گفت: «حافظ» از نمادهای جدی تمدن ماست، کسی که متفکری مانند نیچه که همه را انکار می‌کند، در مقابل او خضوع می‌کند. حافظ با افتخار می‌گوید که «هرچه کردم همه از دولت قرآن کردم». انتخاب این نام، اتفاق مبارکی است و امیدواریم طراحی و اجرای این جایزه، جریان‌ساز در تولید ادبیات قرآنی باشد.

وی با بیان اینکه منظور ما منظوم کردن صرف آیات قرآنی نیست، هدف این است که ادبیاتی تولید شود که طعم معارف قرآنی را داشته باشد، گفت: انتخاب نام «حافظ» دقیقاً به همین منظور است. شعر او گاهی بسیار به ترجمه قرآن در برخی سطرها نزدیک می‌شود، اما عمده چیزی که در شعر حافظ وجود دارد، دریافت‌های او از آیات قرآنی است که تبدیل به ادبیات شده است. ما به دنبال تبدیل معارف قرآنی به شعر فارسی هستیم نه به دنبال ترجمه منظوم قرآن کریم. این مفاهیم  باید با توجه به تجربه زیسته شاعر به ادبیات تبدیل شود. 

اختتامیه جایزه ادبی «حافظ» و جشنواره ملی شعر قرآنی با هدف پیوند شعر فارسی با قرآن کریم، در ایام مبعث برگزار می‌شود. این جایزه در دو بخش برگزار می‌شود؛ بخش نخست مربوط به تجلیل از شاعران جریان‌ساز در حوزه شعر قرآنی است. ملاک برای برگزیدگان این بخش، کارنامه‌ ادبی شاعر است. بخش دیگر این جایزه، نیز به تقدیر از پدیدآورندگان آثار برتر در عرصه شعر قرآنی اختصاص دارد. زمان ارسال آثار تا پایان آذرماه در نظر گرفته شده و محدودیتی از نظر قالب لحاظ نشده است. شرکت‌کنندگان در این بخش می‌توانند یک تا پنج اثر به دبیرخانه جایزه ارسال کنند.

در بخش نخست تندیس، لوح حافظ و جایزه 40 میلیون تومانی اهدا خواهد شد. در این بخش از دو نفر از شاعران جریان‌ساز تجلیل خواهد شد. در بخش دوم نیز به برگزیدگان ویژه، مبلغ 10 میلیون تومان، تندیس و لوح حافظ اهدا خواهد شد. همچنین جوایزی نیز برای چهار اثر به عنوان آثار شایسته تقدیر اهدا خواهد شد.