به گزارش حلقه وصل، یکشنبه (دهم اکتبر)، پنجمین انتخابات پارلمانی عراق پس از سقوط صدام در سال ۲۰۰۳ و نخستین انتخابات زودهنگام این کشور در فضایی آرام و امن برگزار شد.
آمار اولیه اعلامی از سوی کمیساریای عالی انتخابات عراق نشان داد که مشارکت در این دوره انتخاباتی در مقایسه با دوره‌های پیشین کمتر بوده و میزان مشارکت بر اساس نتایج اولیه ۴۱ درصد اعلام شد.
طبق قانون اساسی عراق، نظام سیاسی حاکم بر این کشور از زمان سقوط صدام تاکنون، نظام دموکراتیک فدرال پارلمانی است و مهمترین وظیفه پارلمان، وضع قوانین، انتخاب رئیس جمهور، انتخاب و نظارت بر عملکرد دولت است.
در عراق طبق یک عرف قانونی، پست های کلیدی کشور شامل نخست وزیری، ریاست جمهوری و ریاست پارلمان به ترتیب به شیعیان، کردها و اهل سنت می‌رسد.
بر اساس قانون اساسی عراق پس از اعلام رسمی و نهایی نتایج این انتخابات از سوی کمیسیون انتخابات، مهلت سه ماهه برای تشکیل دولت جدید آغاز می‌شود.
«طارق حرب» حقوقدان عراقی طی یادداشتی که نسخه‌ای از آن در پایگاه خبری «ناس» منتشر شد در خصوص مراحل و گام‌های قانونی بعدی برای انتخاب روسای قوای سه‌گانه عراق طبق قانون اساسی این کشور توضیح داد.
وی تصریح کرد: پارلمان بعدی با مشکل مشخص شدن فراکسیون بزرگتر مواجه نخواهد شد زیرا این موضوع در قانون انتخابات سراسری مصوب ۲۰۲۰ حل شد. به این ترتیب که فراکسیونی که بیشترین کرسی‌های پارلمانی را طبق اعلام کمیساریای عالی انتخابات کسب کرده باشد، حق انتخاب نامزد نخست‌وزیری را دارد. این فراکسیون باید برای اطمینان از کسب رأی اعتماد برای نامزد خود می‌بایست با سایر فراکسیون‌های پارلمانی نیز همپیمان شود تا به این ترتیب نامزد موردنظر به رای نصف به علاوه یک که حداقل رأی مورد نیاز است، دست یابد.
۱- کمیساریای عالی انتخابات نتایج انتخابات را به صورت رسمی اعلام می‌کند. معترضان سه روز فرصت دارند که شکایات و اعتراض‌های خود را به هیأت قضایی انتخابات تحویل دهند.
۲- قانون به هیأت قضایی انتخابات هفت روز فرصت می‌دهد تا در خصوص اعتراض‌ها حکم صادر کند و حکم صادره از سوی این هیأت نهایی و قطعی است.
۳- پس از تکمیل موارد فوق، کمیساریای انتخابات، نتایج را پس از اصلاح و طبق حکم هیأت قضایی، به دادگاه عالی فدرال، که وظیفه تایید نتایج نهایی انتخابات را دار ، ارائه می دهد. معمولاً روند تایید نهایی این توسط دادگاه حدود سه روز طول می کشد.
۴- ظرف پانزده روز پس از تایید نتایج، رئیس جمهور با صدور حکمی ریاستی، دستور برگزاری نشست پارلمان جدید را صادر می‌کند.
۵- نخستین جلسه پارلمان به ریاست نماینده‌ای که از نظر سِنی از همه بزرگتر است، برگزار می‌شود.
۶- اولین جلسه پارلمان به انتخاب رئیس و دو معاون وی اختصاص دارد و رئیس پارلمان عراق می‌بایست، رأی اکثریت مطلق پارلمان یعنی رأی بیش از نیمی از اعضای پارلمان را کسب کند به عبارت دیگر برای پارلمان با ۳۲۹ کرسی، دست‌کم ۱۶۵ نفر باید به او رأی مثبت بدهند.
۷- در اولین اقدام پس از انتخاب رئیس پارلمان، باب نامزدی ریاست‌جمهوری به دستور رئیس پارلمان باز خواهد شد و نامزد ریاست‌جمهوری برای دستیابی به این پست نیازمند رأی دوسوم اعضای پارلمان(دست کم ۲۱۰ نفر) است. اگر هیچ یک از نامزدهای ریاست‌جمهوری این آراء را کسب نکند، همان‌طور که در دوره‌های پیش برای «جلال طالبانی»، «فؤاد معصوم» و «برهم صالح» نیز روی داد، بین دو نامزد دارای بیشترین آرا مجدد رأی‌گیری می‌شود و صرف‌نظر از تعداد آراء کسب شده، کسی که حائز بیشترین رأی شود، رئیس‌جمهور اعلام می‌شود.
۸- رئیس‌جمهور نامزد پیشنهادی فراکسیون بزرگتر را مامور تشکیل کابینه ظرف ۱۵ روز خواهد کرد. بر خلاف دوره‌های پیشین، ماده ۴۵ قانون انتخابات کنونی، مصوب سال ۲۰۲۰، تکلیف را مشخص کرده و فراکسیون بزرگتر، فراکسیونی خواهد بود که کمیساریای عالی انتخابات آن را معرفی و سپس دادگاه عالی فدرال آن را تایید می‌کند نه فراکسیونی که پس از انتخابات در پارلمان تشکیل شود.پس از آن ائتلاف‌ها برای جلب اکثریت آراء مطلوب برای این نامزد، آغاز می‌شود.
۹- اکثریت مورد نیاز برای کابینه جدید، اکثریت مطلق نمایندگان حاضر است. یعنی اگر تعداد نمایندگان حاضر ۳۰۰ نفر باشد ، رأی مثبت ۱۵۱ نماینده برای نخست وزیر و وزیران او کافی است.