به گزارش گروه جهاد و مقاومت حلقه وصل، «خانه عمو حسین» عنوان تازه‌ترین اثر منتشر شده‌ی مصطفی زمانیفر متولد سال ۱۳۶۰ است. او، یکی از نویسندگان و خاطره‌نگاران جوان در حوزه دفاع مقدس است. زمانیفر در این کتاب، علاوه بر ذکر خصوصیات و شخصیت افراد حاضر در تیپ مستقل ۱۸ الغدیر به بیان یک حماسه تاریخی میپردازد. خانه عمو حسین برخلاف دیگر کتابهای دفاع مقدس به روایت زندگی یک شهید اکتفا نکرده است بلکه به تمام افراد حاضر در یک گردان میپردازد. این کتاب در اصل روایت‌گر حضور چهار ماهه یک گردان در منطقهای به نام زید است که منجر به پیروزی بر رژیم بعث میشود.
با زمانیفر درباره این کتاب و لزوم نگارش خاطرات شهدا حرف زده و این را پرسیدیم که هدف و دغدغه او در ادبیات دفاع مقدس چیست. او معتقد است خاطرات جنگ دفاع مقدس به عنوان تاریخچه کشور هستند و باید در حفظ و نگهداری آن کوشید. از نویسندگان جوان استفاده شود چون تعداد کمی از نویسندگانی که در این حوزه فعالیت دارند در حال از بین رفتن هستند.
چه شد که نوشتن خاطرات شهید محمد قهرمان را شروع کردید؟ انتخاب خودتان بود یا به شما پیشنهاد شد؟
حدود ده یا یازده سال از فعالیت من در حوزه ادبیات پایداری می‌گذرد. تقریبا با موضوعات دفاع مقدس آشنا هستم، مخصوصا گردانهای یزد. در رابطه با تیپ مستقل ۱۸ الغدیر و حماسه آفرینی‌های آنها شناخت داشتم. با دوستان در حوزه هنری یزد صحبت کردم و مورد استقبال قرار گرفت. حوزه هنری حمایت کردند و شروع به کار کردم. تقریبا چهار سال از شروع مصاحبهها تا نگارش و چاپ خانه عمو حسین زمان برد.
این نوع کتاب ها در واقع نوعی روایات مستند را بیان کرده و ما را به لحظه هایی می برد که این سال ها کمتر درباره شان حرف زده شده است. این نگاه چه تاثیری بر مخاطب دارد؟
در اکثریت کتابها در این زمینه روال کار به این صورت بوده که از شخصیت و زندگانی تنها یک شهید گفته شده است. از زندگی روزمره شهید از دوران کودکی تا شهادت. به لحظههای عملیات و شهادت، اشارهای شده و رد شدند. این نوع کتابها کلیشهای هستند و خیلی از آنها خوانده شده و تکراریست. اما در این کتاب از حالت کلیشهای خارج شده است. خانه عمو حسین بیانگر یک روایت تاریخی است و در کنار آن خصوصیات کلی رزمندگان نیز بیان شده است. همین موضوع علاوه بر جذب مخاطب بیشتری باعث رابطه حسی عمیقتر بین خواننده و وقایع شده است.
چنین پرداخت هایی آیا ما را به داشتن تصویری کامل تر و واقعی تر از آدم های سال های جنگ نمی کشاند؟
قطعا همینطور است. رزمندگان و شهدایی که در این کتاب ذکر شده‌اند، به همان صورتی که بودن بیان شدند. یعنی با تمام خصوصیات خوب و یا حتی بد. مثلا کسی که کمی تندخو بوده، به همان صورت بیان شده و سعی نکردم قسمتی از خصوصیات او پنهان شود. ساختن یک تصویر واقعی از افراد در ذهن مخاطب، به ارتباط و تاثیرگذاری بیشتر کمک میکند. خواننده متوجه میشود که آنها نیز از جنس بشر بودند و سبب الگوسازی در او میشود.
ملاک و معیار یک خاطره برتر چه عناصر و چه مولفه‌هایی می‌تواند باشد؟
جنس خاطره اصالت آن است. اگر غیر از گفتهها بیان شود، خاطره نویسی نمیشود. پرداختهای زیاد باعث میشود، خاطره از حالت اصلی خود خارج شود. به گفته مقام معظم رهبری خاطرات باید به گونهای بیان شود که تنها رنگ و لعاب به آن داده شود. رنگ و لعاب به معنی خارج شدن از حالت اصلی نیست بلکه تنها دستی به خاطرات کشیده میشود. هر چه خاطره اصیلتر و واقعیتر باشد قویتر است. باید تمامی وقایع به همان صورت که بوده بیان شود. نکته بعدی بیان جزئیات است. هرچه بیان جزئیات و موشکافی بیشتر، خاطره بهتر و قویتر است.
آیا شما کارتان را خاطره‌نگاری می دانید؟
کتاب به سبک خاطره‌نگاری است اما در اصل تلفیقی بین خاطره‌نگاری و مستندنگاری است. برای بیان این روایت تنها به خاطره‌نگاری اکتفا نکردم چون در غیر این صورت حجم کار زیاد بسیار زیاد می‌شد. هرچند پیاده‌سازی کار تلفیقی بسیار سخت بود. چون جور کردن وقایع کار بسیار سختی بود. اما فکر میکنم نتیجه سبکی شد که کمتر از دیده شده است و یک سبک نگارش جدید است.
خاطرهنگاریها تا چه اندازه می‌توانند به نویسندگان رمانها کمک کنند؟
پایه و مواد اولیه رمان نویسی خاطره نگاری و حتی تاریخ شفاهی است. رمانها همان خاطرات با عناصر بیشتر هستند. عناصر بسیاری همچون زیباسازی، تخیل و ... . البته هر چقدر جزئیات بیشتری در خاطات بیان شود به بهبود کیفیت رمان کمک بیشتری میکند. بین خاطره نگاری و رمان ارتباط مستقیمی وجود دارد.
آیا میان رمان نویس ها و فیلمنامه نویس ها با کتاب های خاطره ارتباط خوبی برقرار شده است؟
درصد خروجی به صورت نمایشنامه و فیلمنامه و یا رمان بسیار کم است. ان‌شاالله بیشتر شاهد این خروجی باشیم که دفاع مقدس از مظلومیت خارج شود.
دغدغه شما در نگارش ادبیات پایداری و خاطره‌نویسی چیست؟
باید خاطره‌های شهدا و رزمندگان را جمعآوری کنیم تا قبل از اینکه آنها و کسانی که در اطرافشان بودند از میان ما بروند. باید کتابهای بیشتری در این زمینه منتشر شود. باید سعی شود هرآنچه که واقعیت است نشر داده شود. خاطرات جنگ دفاع مقدس به عنوان تاریخچه کشور هستند و باید در حفظ و نگهداری آن کوشید. از نویسندگان جوان استفاده شود چون تعداد کمی از نویسندگانی که در این حوزه فعالیت دارند در حال از بین رفتن هستند. حجم بسیار زیادی از مستندات و مصاحبات هستند که باید به صورت خروجی دربیایند ولی افراد فعال در این زمینه کم است. بهتر است از نسل جوان استفاده شود که بتوانند این راه را ادامه دهند.