آمریکا پاسخ حمله به مواضع مقاومت در سوریه را دریافت کرد؟

به گزارش حلقه وصل، بعد از حمله ایالات متحده به پایگاه‌های گروه‌های عراقی مقاومت در شهرهای مرزی «البوکمال» (سوریه) و «القائم» (عراق)، جنگنده‌های ناشناس به پایگاه ارتش آمریکا در میدان نفتی «العمر» حمله کردند.

در این زمینه باید چند نکته مهم را مورد توجه قرار داد. نخستین مسأله، اهمیت ژئوپلتیکی حمله به میدان نفتی العمر است. این‌که چرا «پاسخ فوری» حمله آمریکا، در العمر داده شد از اهمیت به سزایی برخوردار می‌باشد. در این گزارش، به صورت کوتاه به بررسی اهمیت ژئوپلتیک میدان نفتی العمر می‌پردازیم.

اهمیت ژئوپلتیک میدان نفتی العمر

میدان نفتی العمر، یک منطقه بسیار مهم و راهبردی در سوریه محسوب می‌شود  که مهم‌ترین ویژگی‌های آن عبارتند از:

۱. بزرگ‌ترین میدان نفتی سوریه:

برای مقایسه اهمیت میادین مختلف نفتی سوریه باید به آمارهای سال‌های ۲۰۱۱ به قبل مراجعه کرد؛ زیرا از سال ۲۰۱۲ در پی اشتعال جنگ داخلی سوریه، میادین نفتی به دست گروه‌های مختلف می‌افتاد. در طول جنگ، وقوع درگیری در کنار محدودیت‌های فنی در استخراج و فروش، باعث می‌شد نفت‌ها از طریق قاچاق یا بازار سیاه به فروش برسد. در نتیجه آمار رسمی از میزان تولید نفت (در کل سوریه) طی سال‌های بعدی وجود ندارد.

طبق آمار سال‌های ۲۰۱۱، بیش از ۹۰ درصد استخراج و تولید نفت سوریه از طریق ۹ میدان نفتی صورت می‌گرفت. در این میان، پایگاه نفتی «العمر» با تولید روزانه ۹۰ هزار بشکه نفت در رتبه نخست قرار داشت و به تنهایی بیش از ۲۰ درصد نفت سوریه را تأمین می‌کرد. در سال‌های بعد نیز این منطقه ابتدا به دست معارضه و در سال ۲۰۱۴ به دست داعش افتاد. آمارهای رسمی از تولید نفت در دوره داعش وجود ندارد؛ اما همین میدان نفتی، اصلی‌ترین معبر درآمدزایی داعش تلقی می‌شد.

در اکتوبر ۲۰۱۷ نیروهای «ائتلاف سوریه دموکراتیک» (قسد) به کمک آمریکا این میدان نفتی را تصرف کردند و از آن زمان، العمر در اشغال ارتش ایالات متحده است. لیل العبدالله سخنگوی قسد در استان دیرالزور اعلام کرد این عملیات «بدون آسیب قابل ذکری» انجام گرفت که بیانگر خروج توافقی داعش از میدان نفتی العمر بود! همان زمان خبرنگار المیادین اعلام کرد: «العمر، تنها میدان نفتی شرق سوریه بود که داعش بدون آتش زدن و تخریب تأسیسات، آن را ترک کرد!»

لازم به ذکر است که علاوه بر میزان تولید، از نظر مساحت نیز میدان نفتی العمر وسیع‌ترین میدان نفتی سوریه محسوب می‌شود.

۲. نزدیکی به میادین نفتی حاشیه فرات:

بخش قابل توجهی از نفت سوریه در محدوده جنوب شرقی این کشور، در حاشیه رود فرات حد فاصل محیط شهر دیرالزور تا مرزهای عراق واقع شده است. برای توضیح بهتر باید گفت طول رود فرات در کشور سوریه به حدود ۵۰۰ کیلومتر می‌رسد؛ اما در ۱۵۰ کیلومتری پایانی آن (استان دیرالزور)، ۱۰ میدان نفتی به نام‌های کونیکو، المهاش، التیم، الشولا، الجفرة، العمر، التنک، الورد، الأحمر و الکشمة واقع شده است.

نمایی از انبوه میادین نفتی جنوب شرق سوریه در حاشیه فرات

در این میان، میدان نفتی العمر دقیقا در وسط این میادین نفتی قرار دارد و در نتیجه از نظر تأسیسات نظامی و حفاظتی، استراتژیک‌ترین و بهینه‌ترین نقطه محسوب می‌شود.

۳. دروازه مثلث جنوبی منطقه شرق فرات:

یکی از رودهایی که به رود فرات می‌ریزد، «رود خابور» می‌باشد که از جنوب ترکیه و نزدیکی مرزهای سوریه آغاز و با عبور از استان‌های حسکه و دیرالزور، در محدوده منطقه «الشحیل» و شهرستان «المیادین» به رود فرات می‌ریزد. در منطقه شرق فرات در استان دیرالزور، تقریبا کلیه شهرها و مناطق مسکونی در حاشیه دو رود خابور و فرات واقع شده‌اند و بقیه مناطق، یکدست بیابانی می‌باشند.

نمایی از جنوب شرق سوریه و نزدیک به مرز عراق

سبز: قسد و اشغالگران آمریکایی / فرمز: ارتش سوریه و مقاومت

در این نقشه، رودهای خابور  و فرات مشخص هستند. رود فرات از شهرهای الشحیل، المیادین، القوریة و... تا البوکمال عبور کرده و رود خابور نیز از شهرهای الصور، الهادین و... عبور کرده و در منطقه الشحیل به فرات می‌پیوندد

همان طور که در نقشه فوق مشخص است، در منطقه مثلث مانند شرق استان دیرالزور (حد فاصل رودهای فرات و خابور با مرز عراق)، تنها یک منطقه مسکونی به نام «صفات الزر» که جمعیت آن کم‌تر از صد نفر می‌باشد! با توجه به این‌که بیابان‌های شرق سوریه (بادیة الشام) اصلی‌ترین پایگاه داعش بوده و از طرف دیگر نیز رود فرات مرز مناطق تحت سیطره قسد و دولت قانونی سوریه است، حفاظت از این مناطق مشروط به پایگاه‌های نظامی قدرتمند در مرزهاست.

از این منظر نیز پایگاه ارتش تروریستی آمریکا در میدان نفتی العمر، از اهمیت به سزایی برخوردار بوده و به نوعی، مهم‌ترین پایگاه مرزی قسد در جنوب شرقی دیرالزور محسوب می‌شود.

جمع‌بندی

هرچند هیچ کس مسئولیت حمله به پایگاه ارتش آمریکا در میدان نفتی العمر را رسما بر عهده نگرفته؛ اما به نظر می‌رسد این مکان (العمر) برای پاسخ به تعدی‌های ارتش آمریکا به پایگاه‌های گروه‌های عراقی مقاومت در البوکمال و القائم، انتخاب هوشمندانه‌ای باشد.

میدان نفتی العمر، چه از نظر اقتصادی و درآمدزایی و چه از نظر نظامی و تأمین امنیت، منطقه بسیار مهم و استراتژیکی برای آمریکا و قسد است و حمله به آن را باید اقدامی بسیار مهم و مؤثر ارزیابی کرد.