به گزارش حلقه وصل، معاون پرستاری وزارت بهداشت پیش از آن که به این عنوان بلند بالا برسد سال ها در کنار دست پزشکان به کار پر مرارت پرستاری مشغول بوده است. شغلی که اساس آن بر پایه ایثار و از خود گذشتگی پایه‌ریزی شده و روحیه‌ای صبور و مهری پایدار در رفتار پرستاران به جا می‌گذارد. «دکتر مریم حضرتی» با پیشینه‌ای که در کارنامه‌اش دارد به خوبی از حال و روز پرستاران با خبر است و می‌گوید در سال جدید تمام تلاشش را به کار گرفته تا مطالبات این قشر زحمتکش را به مرحله تحقق و اجرایی شدن برساند.
*** خانم دکتر،گفته می‌شود در سال گذشته پرستاران ما روزهایی به مراتب سخت تر از روزهایی که پرستاران در دوره جنگ تحمیلی در بیمارستان‌ها تحمل کردند را از سر گذراندند و با وجود همه این سختی‌ها خالصانه از سلامت مردم دفاع کردند. احساس درونی شما نسبت به این نیروهای فدارکار شاغل در بیمارستان ها چیست؟
همین طور است. آن ها را امروز مانند سربازانی می‌بینم که به نحو احسن وظیفه خود را به انجام رساندند و این رسالت همچنان با شیوع گسترده این بیماری ادامه دارد. احساس درونی من به عنوان یک پرستار این است که همکاران من مثل یک سرباز هر جا که می‌باید دفاع و ایستادگی و مقاومت می‌کردند این کار را بی چشمداشت به انجام رسانده‌اند و این را همواره جزئی از وظیفه خود دانسته اند. در سال‌های گذشته هم این پرستاران این مراقبت های فداکارانه را از بیماران مبتلا به ایدز، سل و هپاتیت انجام دادند ولی شاید این تلاش ها کمتر دیده شده بود، اما حالا مردم به چشم خودشان دیدند که آن ها تا چه اندازه فداکارانه و خالصانه و مادرانه از سلامت آن ها دفاع و مراقبت می‌کنند و بیشتر از همیشه قدردان آن ها هستند.
***امسال نخستین نوروزی بود که خانواده های معظم شهدای مدافع سلامت این عزیزان را در کنار سفره هفت سین شان نداشتند. به عنوان معاون پرستاری وزرات بهداشت چه پیامی برای دلگرمی این خانواده های ایثارگر دارید؟
می خواهم از جانب همه پرستاران به آن ها بگویم که اگر امروز ما سر خودمان را با افتخار بالا می‌گیریم و می‌گوییم از سلامت مردم مراقبت و صیانت کردیم، اگر امسال مردم با یک آرامش نسبی کنار سفره‌های هفت سین نشستند و با شادمانی کلمه عید بر زبان های‌شان جاری شد و آمدن آن را به همدیگر تبریک گفتند همه مدیون جان فشانی های این عزیزان است. نام آن ها در تاریخ پرستاری ایران و در تاریخ پزشکی جاودانه خواهد و ماند و ما همیشه مدیون بزرگواری این عزیزان هستیم.
***خانم دکتر، پرستاران ما در بیمارستان ها نخستین گروهی بودند که بدون هیچ دفاعی مقابله با این ویروس را شروع کردند. در کوران وحشت روزهایی که کسی هنوز اطلاعی از سرایت این ویروس و میزان مرگ و میر آن نداشت چهره‌های آرام و صبور آن ها بود که ورق ناامیدی را در جامعه مان برگرداند. در این باره چه نظری دارید و چرا به نظر می‌رسد که این شور و نشاط در بین پرستاران ما کمتر شده است؟
ببینید، در سال گذشته واقعا افتخارات غروآفرینی توسط پرستاران خلق شد. من یادم هست در اسفند ماه سال ۱۳۹۸ که اوایل شیوع کرونا بود وحشت شدیدی دل و جان مردم را فراگرفته بود به طوری که برخی واهمه داشتند و می‌ترسیدند حتی با بیمار خودشان حرف بزنند و بیمارشان را اندکی نزد خود نگه دارند. یادمان نرود در چنین شرایطی این پرستاران بودند که با آرامش خودشان و با این که ممکن بود نگرانی‌هایی از ابتلا به این بیماری ناشناخته داشته باشند با آرامشی که از ملزومات حرفه‌ای کارشان است این سعی را داشتند که جامعه‌شان را از این وحشت و اضطراب مخرب دور کنند.
***می دانیم که در سال گذشته فراوان به بازدید از بیمارستان‌های مختلف در استان‌های متعددی رفته‌اید. لحظاتی بوده که این تلاش را به چشم خود ببینید و این صحنه‌ها شما را منقلب کند؟
بله، نه تنها من بلکه به لطف همه آن‌هایی که این لحظات را دیدند و رسانه‌ای کردند همه مردم ما با این لحظه‌ها مانوس شدند و حال روحی شان بهتر شد. در آن روزها مکررا می‌دیدیم که پرستاران با شعرها و شعارهای زیبایی که روی لباس های‌شان می‌نوشتند سعی در کم کردن اظصراب مردم داشتند. آن ها حس می‌کردند که با این حرف ها کسی در میدان این مقابله هست و در مقابل هجمه این بیماری تنها نمی‌مانند. زیباترین شعری که من بر پشت لباس پرستاری دیدم و منقلب شدم این بیت بود که: گرچه این شهر هراسان شده از بیماری/ من پرستارم و عمری است خطر کرده دلم.
لحظاتی هم بود که با دیدن این شعر روی لباس ویژه همکاران پرستارم که پوشیدن آن ها در طولانی مدت واقعا سخت است احساس غرور می‌کردم: ما گر ز سر بریده می ترسیدیم/ در محفل عاشقان نمی‌رقصیدیم. مجموعه این رفتار ها باعث شد که ترس مردم اندکی فروکش کنند و بتوانند بار این بیماری را در جامعه تحمل کنند. این پرستاران بودند که در این شرایط هنرمندانه و فداکارانه توانستند آن فضای رعب و وحشت را تغییر بدهند و با توصیه‌های مکررشان واقعیت‌های این بیماری را به مردم گوشزد کنند. هنرمندان و ورزشکاران زیادی بودند که باعث رسانه‌ای شدن این تصاویر شدند و به توصیف زحمات این عزیزان در صفحه‌های مجازی شخصی شان پرداختند که از آن ها نیز بسیار ممنون هستیم.
***جامعه هنرمندان، مسئولان و ورزشکاران ما به طور مکرر از قشر پرستاران قدردانی داشتند. در این باره خاطره‌ای دارید که در ذهن‌تان ماندگار شده باشد؟
بله یادم هست یکی از قهرمانان ورزشی در شهری که برای بازدید به آنجا رفته بودم مدال نام‌آوری خودش را به رسم قدردانی به پرستاران اهدا کرده بود. یادم هست برای استقبال از خانواده پرستار یزدی ما خانم عاطفه جلیلی که ۴ ماه در آی سی یو بستری بود و خوشبختانه موفق به شکست کرونا شدند برنامه ویژه ای ترتیب داده شد. جمعی از مقامات لشکری و انتظامی و مسئولان این استان با سرود ملی جمهوری اسلامی درست همانند یک قهرمان ملی از خانواده این پرستار عزیز ما استقبال کردند و این باعث ایجاد جوی با نشاط و غرور آفرین در بیمارستان شد و لحظات خوبی را به پرستاران هدیه داد.
***در حال حاضر مهم‌ترین مطالبات پرستاران شامل چه مواردی می‌شود؟
مهم‌ترین خواسته پرستاران ما این است که نقش آن ها در جامعه روشن و تبیین شود. الان ما ۴۰ سال است که داریم پرستار سلامت جامعه تربیت می‌کنیم. ۴ دهه است پرستار سلامت سالمندی و سلامت روان در دانشکده‌های پرستاری تربیت می‌شوند؛ اما هنوز جایگاه مشخصی در جامعه برای شان دیده نشده است.
این درخواست پرستاران است که جایگاه آن‌ها روشن شود چون ما و همه مسئولان به این باور داریم که بهداشت مهم‌ترین رکن در نظام سلامت جامعه است. پیشگیری اولیه، مهم‌ترین رکن است پس بیشترین سرمایه‌گذاری باید در نظام بهداشت صورت بگیرد تا بار درمان کم شود و متعاقب آن مردم کمتر هزینه درمان بپردازند.
پرستاری یک شغل حاکمیتی است و باید به صورت به این حرفه نگاه شود. الان مهم‌ترین چیزی که پرستاران را آزار می‌دهد این است که نظمی در باب پشتوانه شغل آن‌ها وجود ندارد.
وقتی به یک بیمارستان می‌رویم یک پرستار شرکتی است و پرستاری دیگر قرار دادی یا تبصره‌ای و پیمانی است، در حالی که شرح وظایف همه این عزیزان ما یکی است.
بنابراین برای نظم بخشیدن به این مسئله حتما باید یک برنامه ریزی اصولی صورت بگیرد. مسئله دیگر گسترش و توسعه خدمات درجامعه است. مراکز مراقبت در منزل باید گسترش پیدا کند تا مردم بتوانند از خدمات مراقبت در منزل به نحو احسن استفاده کنند و آرامش و رضایت خاطر آن‌ها فراهم شود.
مهم‌ترین مسئله در این زمینه تحت پوشش قرار دادن خدمات در منزل است. ما از اسفند ۱۳۹۸ درخواست این موضوع مطرح کرده‌ایم. از شورای عالی بیمه درخواست کردیم که این را مصوب کنند تا خدمات مراقبت در منزل هم اکنون برای بیماری کووید و برای بیماری‌های دیگر در آینده تحت پوشش بیمه‌ای قرار بگیرد تا مردم بتوانند دسترسی ساده‌تری به این خدمات داشته باشند.
خوشبختانه اقدامات موثری در زمینه مراکز مراقبت طولانی مدت به انجام رسیده است و آیین‌نامه این مراکز برای نخستین بار به دانشگاه‌ها ابلاغ شد. ایجاد مراکز مراقبت طولانی مدت و مراقبت‌های تسکینی در بیشتر کشورهای دنیا سابقه‌ای طولانی دارد. خدمات این مراکز شامل بیماران ویژه‌ای می‌شود که شرایط نگهداری از آن‌ها به دلایلی در بیمارستان و یا در منزل میسر نیست.
به عنوان مثال بیمارانی که دچار کهولت هستند و روزهای آخر عمرشان را سپری می‌کنند و یا بیمارانی که دچار امراض صعب العلاجی شده‌اند که نیاز به مراقبت طولانی مدت خارج از بیمارستان‌ها هستند و در منازل کسی نیست که تخصص نگهداری از آن ها را داشته باشد. اکنون در چند دانشگاه بزرگ کشور در حال برگزاری دوره های آزمایشی مراقبت تسکینی یا همان پرستار پیگیر هستیم. امیدواریم در سال جدید بتوانیم شاهد تحقق این مطالبات به حق پرستاران ارجمندمان باشیم.
***در عرصه مسئولیت هایی که به عهده شما گذاشته شده است چه آرزویی در سال جدید برای پرستاران دارید؟
آروزی من در سال ۱۴۰۰ این است که قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری که با دستور مقام معظم رهبری به عنوان یک اصل برهمه نظام سلامت تکلیف شد به مرحله اجرایی شدن برسد. خواسته قلبی من این است که پرستاران در سال جدید هیچ دغدغه‌ای به جز مراقبت از بیماران نداشته باشند. امیدوار هستم که پرستاری سلامت جامعه بتواند به رشد و ارتقا برسد و پرستارن بتوانند در جهت ارتقای حرفه خودشان و رضایت مردم بیش از پیش تلاش کنند و در این عرصه رضایت مردم و رضایت خداوند اولین و آخرین دغدغه آن ها باشد.
***متاسفانه اکنون در خیز چهارم ویروس جهش یافته کرونا به سر می‌بریم. در چنین شرایطی مهم‌ترین خواسته پرستاران و کادر درمان از مردم چیست؟
پرستاران ما مردم را مانند خانواده خودشان می‌بینند. کمی قبل‌تر عرض کردم در روزهایی مردم حتا واهمه داشتند بیمارشان را تا بیمارستان مشایعت و همراهی کنند. این پرستاران بودند که در تمام مدت شبانه روز در کنار عزیزان شما باقی مانند و به لطف خدا و با صبوری‌های شان دوباره سلامت را به آن ها بازگرداندند.
در سوالی مطرح کردید چرا آن شور و شوق روزهای اول مقابله با شیوع کرونا در پرستاران کمتر دیده می‌شود. این طور نیست که این عزیزان دست از تلاش برداشته باشند. فداکاری‌های آن‌ها ادامه دارد و از جایی به بعد این موارد انعکاس کمتری در فضای مجازی داشتند.
اما بدون تعارف باید به این نکته اشاره کنیم که رعایت نکردن پروتکل های بهداشتی از سوی مردم جامعه پرستاری ما را در طولانی مدت دچار خستگی کرده است. وزیر محترم بهداشت چندی پیش از به کار نبستن تدابیر لازم و همچنین عمل نکردن به این دستورات از جانب مسئولان و مردم گلایه‌هایی را مطرح کردند که به حق بوده است. ما در این راه بهترین همکاران خود را از دست داده‌ایم.
در سال گذشته کمتر پرستاری بوده که بخواهد از فرصت مرخصی‌های خود استفاده کند. برخی از آن ها ماه‌ها خانواده‌های خود را ندیدند و در کنار عزیزان مردم در بیمارستان‌ها باقی مانند. مجموع این تلاش‌ها باعث کاهش چشمگیر مبتلایان و همچنین قربانیان این بیماری شده بود.
اما اکنون بار دیگر با ساده‌انگاری درباره سرایت و انتقال این بیماری خطرناک و همچنین کمترین سطح از رعایت پروتکل‌های بهداشتی در روزهای تعطیل ابتدای سال در ابتدای موج جدیدی از این بیماری قرار گرفته‌ایم. چیزی از فداکاری و صبوری پرستاران ما کم نشده است اما ادامه این روند می‌تواند آن ها را دچار دلسردی و ضعف در این مسیر سخت و دشوار کند.
اکنون تنها چیزی که می‌تواند باعث روحیه دادن به کادر درمان و همچنین شکست این پیک بیماری شود همراهی مردم در رعایت شیوه‌نامه های بهداشتی است. د
رخواست مکرر ما از مردم این است که پروتکل های بهداشتی را رعایت و در جهت حفظ سلامت خودشان و حفظ سلامت دیگران تلاش کنند. سلامتی مهم ترین دارایی هر فردی است و امیدواریم در سال جدید با همکاری کادر درمان و رعایت شیوه نامه ها از سوی مردم شاهد ایرانی سربلند از تجربه از سر گذراندن پیک این بیماری باشیم.
