پشت پرده جنگ اقتصادی-سیاسی عربستان علیه لبنان

به گزارش حلقه وصل، در میان عوامل خارجی بحران‌ سیاسی لبنان که لبنانی‌ها اکنون در آن قرار دارند و مولد و تشدیدکننده سایر بحران‌های این کشور است، نام عربستان سعودی همواره مطرح بوده است.

کارشکنی‌های عربستان در مسیر تشکیل دولت لبنان

از زمان آغاز ماموریت «سعد حریری» برای تشکیل کابینه در لبنان در اکتبر ۲۰۲۰ مانع تراشی‌های عربستان در کنار محور غربی-آمریکایی یکی از عواملی بود که پرونده تشکیل دولت لبنان را در سراشیبی سقوط قرار داد. برخی منابع لبنانی علت سنگ‌اندازی‌های ریاض در روند تشکیل کابینه لبنان به ریاست سعد حریری را به اختلافات شخصی و روابط سرد شده نخست وزیر مکلف لبنان با عربستان از زمان گروگان گرفته شدن وی در ریاض در سال ۲۰۱۷ ارتباط می دهند و معتقدند که سعد دیگر از نظر سعودی‌ها یک مهره سوخته در لبنان محسوب می‌شود.

به گفته این منابع، عربستان گمان می‌کند «بهاء حریری» برادر سعد، نسبت به او توانایی بیشتری برای اجرای برنامه‌های ریاض در لبنان داشته باشد و در صدد به قدرت رساندن وی هستند. برخی دیگر نیز بر این باورند که از نظر عربستان، سعد حریری هرگز نمی‌تواند دولتی مطابق میل این کشور-یعنی دولتی بدون حضور حزب‌الله که بتواند مقدمه‌ای برای خلع سلاح مقاومت لبنان باشد تشکیل دهد و بنابراین نخست وزیری او سودی برای ریاض ندارد.

در این چارچوب اخیرا «فیصل بن فرحان» وزیر خارجه عربستان در اظهاراتی مداخله‌جویانه مدعی شد: وضعیت کنونی دیگر قابل ادامه یافتن نیست و عربستان معتقد است نباید از وضعیت کنونی لبنان که حزب‌الله به عنوان بازیگر غیردولتی اوضاع را به دست گرفته، از حق وتو درباره وقایع این کشور برخوردار است و بر زیرساخت‌های اصلی آن تسلط یافته، حمایت کرد.

در هر صورت همه شواهد حاکی از آن است که سعد حریری تا چراغ سبز سعودی‌ها را دریافت نکند گامی برای تشکیل دولت در لبنان برنمی دارد. حتی منابع آگاه از جریان سفرهای خارجی وی گزارش دادند که او طی چندین سفری که به امارات داشت در دیدار با «محمد بن زاید» ولیعهد ابوظبی از او خواست تا میان وی و «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی واسطه شود. حریری این درخواست را در سفر به فرانسه و دیدار با «امانوئل ماکرون» رئیس جمهوری این کشور نیز تکرار کرد. اما این تلاش‌ها نتیجه‌ای نداشت و بن سلمان حاضر به دیدار با حریری نشد.

بدین ترتیب مداخلات آشکار عربستان در پرونده تشکیل دولت لبنان در کنار سایر چالش‌های داخلی و خارجی یکی از عوامل اصلی بحران سیاسی در لبنان تلقی می‌شود که به بحران معیشتی و مالی و اقتصادی لبنان دامن می‌زند.

آغاز جنگ اقتصادی ریاض ضد لبنانی‌ها

اما در این شرایط وخیم که لبنانی‌ها حتی برای دریافت کالاهای ضروری با مشکل مواجه هستند و دستکاری نرخ ارز و بحران مالی، معیشت آنها را به شدت تحت تاثیر قرار داده، تصمیم ضد اقتصادی عربستان علیه لبنان که اخیرا آن را اعلام کرد، شوک بزرگی برای این کشور بود.

جمعه گذشته منابع رسمی عربستان گزارش دادند که به دلیل کشف مواد مخدر از نوع قرص‌های کپتاگون در محموله اناری که از لبنان وارد عربستان شده، واردات سبزیجات و میوه‌های لبنانی به عربستان ممنوع می شود. به دنبال آن سایر کشورهای حوزه خلیج فارس از جمله بحرین و امارات متحده عربی نیز به این کمپین سعودی ضد لبنان پیوسته و اعلام کردند از تصمیم عربستان در این زمینه حمایت می‌کنند.

اما این مواد مخدر در کامیونی که حامل انار بوده کشف شده و خود سعودی‌ها نیز به خوبی می‌دانند که انار یک میوه وارداتی در لبنان محسوب می‌شود و لبنانی‌ها اصلاً انار تولید نمی‌کنند که صادر کنند. همانطور که «ابراهیم الترشیشی» رئیس اتحادیه کشاورزان البقاع لبنان گفت که این کشور انار برای صادر کردن ندارد و محموله‌هایی که وارد عربستان شده متعلق به لبنان نبوده و این کشور تنها در قالب واسطه انتقال کالا فعالیت کرده است و باید بررسی کنیم که این کشور سوم کیست.

از سوی دیگر یک منبع امنیتی لبنانی افشا کرد مقامات سعودی اطلاعات دقیقی درباره این محموله به دستگاه‌های امنیتی مسئول مبارزه با قاچاق کالا ارائه ندادند. اما در هر صورت حتی اگر صحت و سقم قاچاق مواد مخدر از لبنان به عربستان نیز ثابت شود، ممنوعیت واردات کالاهای لبنانی توجیه منطقی ندارد؛ چرا که مشابه این اتفاق همواره در کشورهای مختلف جهان و از جمله خاورمیانه رخ می دهد و چنین رفتاری مرسوم نیست.

سوابق درخشان عربستان در زمینه قاچاق مواد مخدر

البته خود عربستان و چهره‌های برجسته این کشور نیز از ارتباط با باندها و عملیات‌های قاچاق مستثنی نیستند. از آنجایی که اعتیاد به مواد مخدر در میان اقشار ثروتمند جامعه سعودی و مقامات این کشور امری رایج است، باندهای قاچاق، عربستان را مقصد خوبی برای فروش مواد مخدر می‌دانند و سایر کشورهای عربی و حتی خود لبنان بارها قربانی همین مسئله شده‌اند.

در همین راستا در اکتبر ۲۰۱۵ یک شاهزاده سعودی به نام «عبدالمحسن بن ولید بن عبدالمحسن بن عبدالعزیز» معروف به «شاهزاده کپتاگون» قصد داشت حدود دو تن مواد مخدر از نوع قرص روان گردان کپتاگون را از لبنان به عربستان قاچاق کند که در فرودگاه بیروت دستگیر شد. اما مقامات سعودی با توجه به تاثیر و نفوذ و دست داشتن طولانی در چنین مسائلی شاهزاده را نجات داده و همراهانش را متهم کردند.

علاوه بر آن یک واقعیت مشهور و مستند دیگر نشان می دهد که ۸۵ درصد مواد مخدر در کشورهای اروپایی و نیز عربستان و سایر کشورهای حوزه خلیج فارس، از افغانستان و کلمبیا وارد می‌شود. اما هرگز گزارش نشده که کشورهای اروپایی یا عربستان تصمیمی مبنی بر واردات محصولات این دو کشور اتخاذ کرده باشند. بنابراین عربستان اگر در ادعاهای خود در زمینه محافظت از کشورهای برادر عربی در مقابل باندهای قاچاق صادق بود می توانست کشف این مواد را در قالب یک هشدار به لبنان اعلام و یا در زمینه مقابله با چنین عملیات‌هایی با این کشور همکاری کند.

خوش خدمتی سعودی‌ها به آمریکا و اشغالگران از دروازه لبنان

اما در این شرایط که لبنانی‌ها در محاصره سیاست گرسنگی آمریکا هستند و توطئه‌های آمریکایی-صهیونیستی برای تجاوز به حقوق و حاکمیت این کشور ادامه دارد، اقدام اخیر عربستان معنایی جز خدمت به برنامه های این محور ندارد؛ به ویژه اینکه ریاض نیز در کنار واشنگتن و تل آویو یک هدف اصلی را در لبنان دنبال می‌کند: خلع سلاح حزب الله و تلاش برای حذف آن از صحنه قدرت لبنان.

سیاست گرسنگی ایالات متحده علیه لبنان نیز در همین راستاست و مقامات این کشور بارها به لبنانی ها اعلام کرده‌اند دو گزینه بیشتر پیش روی خود ندارند: یا گرسنگی یا دست کشیدن از حمایت مقاومت. فرضیه همراهی عربستان با سیاست‌های آمریکا و رژیم صهیونیستی علیه لبنان در این تصمیم ضد اقتصادی زمانی تقویت می‌شود که می‌بینیم سعودی‌ها در این پرونده نیز شروع به مانور دادن علیه مقاومت کرده و با استفاده از تریبون‌هایی که در توییتر در اختیار دارند حزب الله را در این زمینه متهم کردند. در طرف مقابل طرفداران حزب الله تاکید کردند که این بخشی از کارزار سعودی برای تحت فشار قرار دادن حزب الله جهت خلع سلاح آن است؛ به این صورت که واردات دوباره محصولات کشاورزی لبنان به عربستان مشروط به کمرنگ شدن نقش حزب الله در صحنه سیاسی و اقتصادی لبنان شود.

همچنین برخی کارشناسان احتمال دیگری مطرح می‌کنند مبنی بر اینکه شاید عربستان قصد جایگزین کردن محصولات صهیونیستی را به جای محصولات لبنانی داشته باشد؛ همانند اقدامی که اخیرا امارات بعد از امضای قرارداد سازش با رژیم صهیونیستی انجام داده و کالاهای تولید شده در مناطق اشغالی تحت سیطره صهیونیست‌ها را با برچسب کرانه باختری و رود اردن وارد بازارهای کشور خود و سایر کشورهای خلیج فارس می‌کند، اقدامی که با واکنش گسترده کاربران و ایجاد کمپین‌های متعدد در محکومیت آن مواجه شد.

بر همین اساس جنگ سیاسی که عربستان از چند ماه گذشته علیه لبنان آغاز کرده بود اکنون با جنگ اقتصادی ضد این کشور ادغام شده و ادامه خواهد داشت. در این شرایط اینکه لبنانی‌ها بتوانند این مرحله را پشت سر گذاشته و دور از توطئه‌ها و مداخلات خارجی ابتدا پرونده تشکیل دولت را به نتیجه برسانند و سپس به بحران فراگیر اقتصادی رسیدگی کنند، بستگی به عملکرد مسئولان این کشور دارد.