به گزارش حلقه وصل، کودکان و نوجوانان دنیای لطیف و با احساسی دارند! دنیایی که در آن نقش احساسات بر منطق و تعقل برتری داشته و انتخاب بسیاری چیزها و نیازها بر اساس احساسات و هیجانات دوره کودکی و نوجوانی است.
در نتیجه چنین ویژگی در کودکان و نوجوانان است که انتخاب دوستان از سوی این دو گروه سنی همواره با مخاطرات و فراز و نشیب‌هایی روبرو بوده است.
برای بررسی این موضوع و چگونگی انتخاب دوست توسط کودکان و نوجوانان با بهمن حوری زاد، عضو هیأت علمی دانشگاه کسرا و مشاور خانواده به گفت‌وگونشستیم. آنچه در ادامه از نظرتان می‌گذرد مشروح این گپ‌وگفت است.
* آقای دکتر! کودکان چگونه دوست خود را انتخاب می‌کنند؟ به عبارت بهتر برای ایجاد رابطه دوستی چه ویژگی‌هایی را در نظر دارند؟
می‌دانیم که مهارت‌های اجتماعی و سواد ارتباطی کودکان نقش مهمی در سلامت روان کودکان دارد. در مراحل اولیه ویژگی‌های دوست در دوران کودکی، عینی و قابل مشاهده هستند؛ البته بعدها درونی و روانی می‌شوند.
کودکان در مرحله اول، هم بازی می‌خواهند، وقتی چهره شاد ببینند به طرف او می‌روند، وقتی اشتراکی در علایق و احساسات ببینند و اشتراکی در علایق ببینند، دوستی شکل می‌گیرد.
در یک پژوهش از کودکان درخواست شد، عقاید خود را درباره ویژگی‌های دوستانشان بیان کنند؛برای نمونه عقاید این کودک ۸ ساله را در نظر بگیرید:
می‌پرسم:«چرا مریم، بهترین دوست توست؟! پاسخ می‌دهد: چون هر وقت که غمگینم به من کمک می‌کند و با من سهیم می‌شود» یعنی غمخواری.
چه چیزی مریم را تا این حد استثنایی می‌کند که تو همچنان با او دوستی؟ من مدتهاست که او را می‌شناسم، من کنار او می‌نشینم و او را بهتر شناخته‌ام یعنی (همدلی و احترام به تفاوتها.)
چرا مریم را بیشتر از هرکس دیگری دوست داری؟ چون او کارهای زیادی برای من انجام داده است. او هرگز با من مخالفت نمی‌کند، هرگز جلوی من چیزی به تنهایی نمی‌خورد. وقتی گریه می‌کنم، هرگز از من دور نمی‌شود (غمخواری) و در تکالیف مدرسه به من کمک می‌کند؛یعنی (مفید بودن،حمایت وتسهیل گری.)
چه کار می‌کنی تا کسی تو را دوست داشته باشد؟ اگر با دوستانت خوب باشی، آنها نیز با تو خوب خواهند بود.
کودکان دبستانی می‌گویند رابطه دوستی خوب پر از مهربانی است؛در نتیجه کودکان، نقض کردن اعتماد، مانند کمک نکردن در زمانی که دیگران به کمک نیاز دارند، عهد شکنی و پشت سر دیگران غیبت کردن را نقض جدی دوستی می‌دانند ملاحظه کردید پاسخ‌ها نشان می‌دهند، رابطه دوستی رابطه‌ای است که در آن کودکان ویژگی‌های یکدیگر را دوست دارند و به نیازها و خواسته‌های یکدیگر پاسخ می‌دهند. هنگامی که رابطه دوستی برقرار می‌شود، اعتماد برقرار می‌شود.
* چه تفاوتی در دوست‌یابی کودکان دبستانی و پیش دبستانی وجود دارد؟
به خاطر همین ویژگی‌ها، روابط دوستی کودکان دبستانی بیشتر انتخابی هستند؛ در حالی که کودکان پیش دبستانی می‌گویند تعداد زیادی دوست دارند، کودکان در ۸ یا ۹ سالگی فقط تعداد اندکی دوست خوب را نام می‌برند.دختران بیشتر از پسران صمیمیت می‌طلبند و در روابط دوستی خود منحصر به فرد هستند.
کودکان احتمالاً برای رشد حمایت رابطه دوستی، همدم‌هایی را انتخاب می‌کنند که به خودشان شباهت داشته باشند اما فرصت‌های برقرار کردن رابطه دوستی که توسط محیط کودکان مثل بازی‌های کودکانه، فراهم می‌شوند نیز بر انتخاب‌های آنها تأثیر می‌گذارند.
بعدها،کودکان از طریق این روابط، اهمیت وفاداری عاطفی را یاد می‌گیرند. آنها می‌فهمند که اگر دوستان همچنان یکدیگر را دوست داشته باشند، رابطه صمیمانه می‌تواند از اختلاف نظرها مصون بماند. بدین ترتیب، رابطه دوستی موقعیت مهمی را فراهم می‌آورد که در آن کودکان یاد می‌گیرند انتقاد را تحمل کرده و اختلاف نظرها را حل و فصل کنند و یا تاب بیاورند.
کودکان در روابط اجتماعی، وقتی جمله یا جمله‌های مفید می‌شنوند که بوی تایید دارد؛ مثل اسمتون چیه؟مریم! وای چه اسم قشنگی! همین جمله، ارتباط را معنی می‌بخشد، چون بوی تایید دارد و دوستی شکل می‌گیرد. از این جهت مهارتها وهوش کلامی در دوست یابی نقش بسیار اساسی دارد و لازم است این مهارتها را به کودکان خود آموزش دهیم.
وقتی کودک یا نوجوان ما در یک رابطه یا تعامل، احساس ارزشمندی به دست آورد؛ در واقع این احساس به او کمک می‌کند در دوست یابی موفق تر از دیگران عمل کند.
کودکان، وقتی چیزی مبادله می‌کنند، در مهمانی‌ها، ارتباط با همسالان خود برقرار می‌کنند و وقتی آنچه را که دارند با یکدیگر مبادله یا معاوضه می‌کنند، می‌بخشند، هدیه می‌دهند و یا می‌گیرند و...دوستی آنها شکل می‌گیرد.
وقتی مفید بودن، یاری رسان بودن، غمخوار بودن، با گذشت بودن، بخشنده بودن، قابل اعتماد بودن، راز دار بودن، صداقت، شنوا بودن، مشوق و حامی بود، تسهیل گربودن، ارضای عاطفی خانواده با والدین خود تجربه کنند؛ این ویژگی‌ها را یاد می‌گیرند و در دوست یابی‌های خود بکار می‌گیرند.
کودکان و نوجوان در نتیجه دوستی و ارتباط با همسالان چه آموزه هایی را دریافت می‌کنند و ملاک خود قرار می‌دهند؟
وقتی در فضای عاطفی خانواده، هوش هیجانی و شورو شوق، شعور و هوش بین فردی او رشد یافته باشد و شادابی رایج می‌شود، ویژگی‌های یک دوست خوب را درک خواهد کرد و برای دوست یابی از آن بهره خواهدبرد.
ما تلاش می‌کنیم این ویژگی‌ها را به صورت نصیحت و به شیوه کاملا مستقیم به کودک آموزش دهیم ولی او یاد نمی‌گیرد! باور کنیم ابتدا ما به عنوان والدین و به عنوان معلم باید یاد بگیریم و بعد او یاد می‌گیرد.
آقای دکتر! کودکان دوستان خیالی هم دارند؟
بله، خیلی از کودکان دوست خیالی مانند انسان،حیوان، شخصیت کارتونی،اسباب بازی‌ها و... دارند؛ چراکه به حرف‌های کودک گوش می‌دهند، با او بازی می‌کنند و تبعیت کرده و حمایت می‌کنند؛کارهایی را که کودک نمی‌تواند انجام دهد، انجام می‌دهند. اشتباهات را به روی او نمی‌آورند و قضاوت نمی‌کنند.
این الگوی خوبی برای آموزش مهارت‌های دوست یابی است؛ چراکه ریسک پذیری که نتیجه قبول اشتباه در فرایند یادگیری است را به کودک می‌آموزد و آنگاه کودک اعتماد بنفس بالایی کسب کرده و این مهارت در دوست یابی موفق، به او کمک خواهدکرد.
*والدین با دوست‌های خیالی کودکان چه برخوردی می‌کنند؟
بهترین روش تایید دوست‌های خیالی همراهی با کودک است و سپس در مراحل رشد، باید این ارتباط با دوستان خیالی را با دوستان واقعی و تعدیل آن، جایگزین کنیم.
حالا باید بدانیم که با دوستان مجازی،چطور؟ بچه‌ها چگونه دوستان مجازی پیدا می‌کنند؟ و چرا به دنبال دوستان مجازی هستند؟ چون ارتباط راحت تر است. اوقات فراغت فرصت مناسبی برای کودکان و نوجوانان خجالتی و ترسو از روابط اجتماعی فراهم می‌کند وعدم آگاهی کافی از فرصت‌ها و تهدیدها، آنها را به سوی دوست یابی در فضای مجازی هدایت می‌کند.
در شرایط کنونی که کودکان هم به گوشی‌های پیشرفته دسترسی دارند، دوست یابی کودکان با آسیب‌های جدی همراه بوده و نظارت، راهنمایی و آگاه سازی کودکان اهمیت دارد.
* آقای دکتر! آیا فشار والدین برای برقراری ارتباط با دیگران موثر و مفید است؟
فشار والدین در برقراری ارتباط با دیگران خود عامل مخربی است که برخی از والدین برکودکان وارد می‌کنند؛ به عنوان مثال: به عمو یا خاله سلام کردی؟
کودکان حساس، ساکت، بی تفاوت، دارای روحیه تهاجمی، مغرور و.... در دوست یابی دچار مشکلات جدی خواهند شد؛ پس این آسیب‌ها را باید در خانواده و مدرسه جدی گرفت و به موقع آموزش داد و ر فع کرد.
* چه مهارت‌های ارتباطی را باید به کودکان و نوجوانان برای ارتباط موثرتر با دیگران آموخت؟
در کنار آموزش‌های مختلف، شایسته است به کودکان خود، سواد ارتباطی یا هوش ارتباطی و هیجانی،هوش بین فردی و بالاخره تفکر انتقادی را آموزش داد. این آموزش‌ها در کیفیت ودوام دوستی اهمیت به سزایی دارند. متاسفانه این مهارتها وآموزش آنها حلقه مفقوده نظام آموزشی ماست.
مهارت‌های گفت‌وگو را جدی بگیریم. مهارت‌های گفت‌وگو مثل؛ گوش دادن موثر،مهارت‌های کلامی،مهارت‌های غیرکلامی (زبان بدن) و همدلی، از جمله مهارت‌های گفت‌وگو هستند که متاسفانه بازهم در مدارس ما کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند.
باید توجه داشت،آیین دوست یابی و مهارت‌های دخترها و پسرها باهم متفاوتند.به عنوان مثال،دخترها رازداری را دراولویت معیارهای خود قرار می‌کنند و در مقایسه با پسرها، بیش از پسرها در فضای مجازی دنبال دوست یابی هستند.
روی هم رفته ،کودکان ونوجوانان، ازوالدین الگوها ومعیارهای دوست یابی را یاد می‌گیرند،آنها از تعاملات و گفت‌وگوهای پدرو مادر با یکدیگر، با خانواده ،دوستان،فامیل و جامعه ایده گرفته، مهارت کسب کرده و بکار می‌گیرند.
آنگاه که خانواده در روابط عاطفی دچار مشکل شود، فرزندان به ویژه نوجوانان، به دنبال پرکردن خلاهای عاطفی و ارتباطی خود، در بیرون از خانواده خواهند بود و طبیعی است که در دوست یابی با مشکلات جدی مواجه شده وصرفا ملاک آنها، در دوست یابی تایید و همدردی و غلبه احساسات برعقلانیت تعیین کننده بوده و یقیننا آسیب زا خواهد بود.
والدین شایسته است در گفت‌وگو خود،درباره ویژگی‌های دوست خوب ابتدا از نظر خود کودک و سپس با احترام و تایید نظرات کودک،تجربیات ویژگی‌های دوست خوب را با ذکر نمونه‌هایی از بین دوستان خانوادگی و فردی، آموزش غیرمستقیم داده و در فرصت‌های مناسب درباره تجربیات و مسایل روابط کودک با دوستان خود که زیاد هم اتفاق می‌افتد،گفت‌وگو کنند و او را در پایداری و نگهداری دوستان خوب راهنمایی کنند.
داستانها و قصه‌های مناسب وکارتون‌های منتخب می‌توانند به یادگیری کودکان از طریق تصویرسازی کمک کنند.
* آقای دکتر! نوجوانان ملاکهای دوست خوب را از کجا و چگونه یاد می‌گیرند؟
انتخاب دوست در دوران نوجوانی نسبت به سایر سنین از اهمیت بیشتری برخوردار است؛ چرا که در این دوران افراد بیش از هر زمان دیگری تحت تأثیر دوستان خود قرار می‌گیرند و به مرور برای کسب استقلال از خانواده فاصله گرفته و هویت خود را حول محور ویژگی‌های آنها شکل می‌دهند.
به همین خاطر گروه دوستان در دوره نوجوانی می‌تواند روی شکل گیری شخصیت آینده افراد نقش داشته باشد و تأثیرات دراز مدتی را در زندگی آنها ایجاد کند. نیاز به تعلق و کسب استقلال از نیازهای مهم و اساسی دوره نوجوانی است که منجر به رشد اعتماد بنفس او می‌شود.
***کودکانی که با والدین صمیمی‌تر هستند، حرف شنوی بیشتری دارند
مطالعات نشان می‌دهند نوجوانانی که رابطه صمیمانه و گرمی با والدین خود دارند اغلب پذیرش بیشتری نسبت به توصیه‌های پدر و مادر خود در زمینه دوست‌یابی دارند و همچنین قادر هستند تا روابط سازنده‌تر و مناسب‌تری را با دوستان خود برقرار کنند.
ایفای نقش والدین و نشان دادن الگوی موفق روابط دوستانه، به جای نصیحت و امر ونهی‌های افراطی که با مقاومت حتمی نوجوانان مواجه خواهد شد، تاثیرگذاری معجزه آسایی دارد.
هر زمان که می‌بینید فرزندتان روابط امنی را انتخاب می‌کند و رفتارهای مناسبی را از خود نشان می‌دهد، در این باره به او بازخورد دهید و با حمایت خود این رفتارها را تقویت کنید. این سبک رفتاری، به خودی خود احتمال انتخاب‌های نادرست را کاهش می‌دهد و نوجوان را در مسیر درست هدایت می‌کند.
تاکید بر ویژگی‌ها و رفتارهای مثبت نوجوان،در مقایسه با تاکید و اصرار بر به رخ کشیدن ضعف‌ها که جو، تحقیر و سرزنش، ملامت، مقایسه، تهدید، فشار و اجبارو مسموم شدن فضای عاطفی را به همراه خواهد شد، معجزه خواهدکرد.
امیر مؤمنان حضرت علی بن ابیطالب(ع) در نامه خود به فرزندشان امام حسن(ع)فرمودند:با نیکان همدلی و رفاقت کن تا از آنان باشی و از بدان جدا شو تا از آنان نباشی.
سخنان امام علی (ع) درباره دوست که فرموده‌اند:«کسی را برای دوستی انتخاب کن که تو را از بدی‌ها و کارهای نامناسب باز دارد؛ زیرا چنین دوستانی به تو یاری می‌رسانند و سبب پیشرفت تو می‌شوند.
اجازه بدهید با هم پارادوکسی را در ارتباط با موضوع بررسی کنیم و باورهای غلط را تغییر دهیم؛ به نقل از لقمان گفته شده، ادب از که آموختی گفت از بی ادبان!
*آیا این بیان و باور خیلی‌ها، درست و دقیق است؛ می‌توان از بی ادب،ادب آموخت؟
از سوی دیگر این توصیه امام علی (ع) که فرموده‌اند، از بدان جدا شو تا از آنان نباشی و از دیگر سو به نقل از یکی از فلاسفه یونانی ازپیروان کنفسیوس، در پاسخ به سوالی که چرا مرتبا منزل و محل سکونت خودرا تغییرمی‌دهید؟ گفته است، من به دنبال محله خوب، همسایه خوب، همبازی‌های خوب برای فرزندانم هستم.یقینا که مجاورت با افراد موفق ومناسب،در شکل گیری شخصیت وهویت فردی فرد بسیار تاثیرگذار است.
در دوران کودکی معیارهای کودکان در دوست یابی، بیشتر عینی و ظاهری است تا درونی و ارزشی! لذا در دوران کودکی و گذر از دوره کودکی باید به نوجوانان کمک کنیم تا ملاکها و معیارهای ارزشی و معنوی را به مجموعه معیارهای دوران کودکی خود بیفزایند و به بلوغ عقلی و عاطفی برسند.
در یک خانواده سالم و موفق، رفتارهای مبتنی بر صداقت، شنونده بودن، وقت گذاشتن برای یکدیگر، رازداری، تشویق و حمایت از شاخص‌هایی است که نوجوان یاد می‌گیرد
به ویژه اینکه نوجوانان در دوره بلوغ با بحرانها و آشفتگی‌های ناشی از بلوغ مواجه می‌شوند و این مسایل می‌توانند درک نوجوانان از خود و دوستانشان را مغشوش کنند. یادمان باشد رسیدن به تعادل و ثبات شخصیت نیازمند حمایت، تشویق، تسهیل گری والدین و معلمان مدرسه است.
نوجوانان معیارهایی چون؛ غمخواری،همدلی،گذشت و بخشش،فداکاری، تایید، راز داری،رعایت احترام وادب،عدم قضاوت،کمک به رشد و موفقیت و عدم حسادت را می‌توانند در نظر بگیرند.
باید توجه داشت،ملاکهای دخترها و پسرها باهم متفاوتند. به عنوان مثال،دخترها رازداری را در اولویت معیارهای خود قرار می دهند و دخترها در مقایسه با پسرها ،بیش از پسرها در فضای مجازی دنبال دوست یابی هستند.
روی هم رفته،کودکان و نوجوانان، از والدین و دوستان الگوها و معیارهای دوست یابی را یاد می‌گیرند، آنها از تعاملات و گفت‌وگوهای پدرو مادر با یکدیگر، با خانواده ، دوستان، فامیل،جامعه،ایده می‌گیرند، مهارت کسب کرده و بکار می‌گیرند.
در یک خانواده سالم و موفق، رفتارهای مبتنی بر صداقت، شنونده بودن، وقت گذاشتن برای یکدیگر، رازداری، تشویق و حمایت، وفاداری، قبول تفاوتها و احترام به آنها،گذشت، بخشندگی، قابل اعتما بودن، دیانت و مومن بودن، عمل به ارزشها، اصیل بودن؛ از جمله ویژگی‌های درونی است که نوجوانان در منزل و در روابط والدین و معلمان مدرسه می‌بینند و یاد می‌گیرند.
آنگاه که خانواده در روابط عاطفی دچار مشکل شود، نوجوانان به دنبال پرکردن خلاهای عاطفی و ارتباطی خود (نیاز استقلال و تایید)، در بیرون از خانواده خواهند بود و طبیعی است که در دوست یابی با مشکلات جدی مواجه شده و صرفا ملاک آنها، در دوست یابی، تایید و همدردی و غلبه احساسات بر عقلانیت تعیین کننده بوده و یقیناً آسیب زا خواهد بود.
والدین شایسته است در گفت‌وگوهای خود،درباره ویژگی‌های دوست خوب ابتدا از نظر خود نوجوان پرسیده و سپس با احترام و تایید نظرات ایشان، تجربیات و ویژگی‌های دوست خوب را با ذکر نمونه‌هایی رفتاری و عملکردی، از بین دوستان خانوادگی و فردی آموزش غیرمستقیم دهند.
همچنین در فرصت‌های مناسب درباره تجربیات و مسائل روابط نوجوان با دوستان خود که زیاد هم اتفاق می‌افتد،گفت‌وگو کرده و او را در پایداری و نگهداری دوستان خوب راهنمایی کنند.
روی هم رفته برای نوجوان ویژگی حفظ استقلال،تایید و حمایت، راز داری و قابل اعتماد بودن در اولویت است. نوجوانان بیشتر اسیر احساسات هستند تا عقلانیت رابطه! مساله همین جاست که باید و باید نگران نوجوانان در انتخاب دوست و ملاکها و معیارهای آنان باشیم.
* سیگار کشیدن ناشی از عدم یا ضعف اعتماد به نفس است
به آنان کمک کنیم که درک دقیق تر و عقلانیت بیشتری در انتخاب‌هایی که با آنها مواجه می‌شوند،داشته باشند. نوجوانان در این مرحله در معرض انتخاب‌های مهم و سرنوشت سازی ،مثل انتخاب دوست، انتخاب رشته تحصیلی که ارتباط بسیار معناداری با انتخاب زندگی و آینده شغلی آنها دارد،قرار می‌گیرند.
انتخاب‌های دیگری مثل؛ سیگار کشیدن، الکل و مصرف دارو جزء این فشارها و مشکلات دوست یابی در نوجوانان می‌شود که ناشی از عدم و یا ضعف اعتماد بنفس نوجوان و فشار و اجبار موثر دوستان ناشی می‌شود.
در این شرایط نباید منتظر بروز علائم و شواهد نامناسب رفتاری واعتقادی بود. باید قبل از بروز نشانه‌ها وارد شوید و با مدیریت هدایتی و نه ریاستی مبتنی بر زورو تهدید و اجبار، بلکه با راهنمایی،هدایت و تایید ویژگی‌های مثبت او، مهارت‌های زندگی از جمله مهارت نه گفتن را به او آموزش دهند تا بتواند با ارجحیت دادن به هدف‌های خود از شروسوسه‌ها نجات یافته و خود را با کناره گیری از آنها دور نگهدارد.
***دوست‌یابی مجازی خوب است؟
* آقای دکتر! آیا دوست یابی آنلاین خوب است یا بد؟
امروزه شبکه‌های اجتماعی بسیاری برای دوست یابی آنلاین وجود دارند؛ حتی سایت هایی که به طور خاص به پیدا کردن دوست برای مخاطبانشان می پردازند و در این میان از محبوبیت بالایی هم برخوردارند. در شبکه‌های اجتماعی مثل اینستاگرام، هر فرد می‌تواند با مخاطبین زیادی در ارتباط بوده و شاید همین یکی از دلایل کشش افراد به سوی دوست یابی آنلاین باشد.
جذابیت شبکه‌های مجازی در وجود فضایی به دور از هرگونه تحقیروسرزنش است واگر کاربر اشتباهی مرتکب شود، بازخورد نامناسب نخواهند گرفت، بلکه او را به تلاش دوباره دعوت می‌کند.
***آسیب‌های دوست یابی آنلاین، در نوجوانان به مراتب بیشتر و جدی‌تر است
* آقای دکتر! با توجه به اینکه فضای مجازی، فضای جذاب و هیجان انگیزی است، آثار منفی دوستی‌های مجازی بر نوجوانان به چه شکلی هست؟
آسیب‌های دوست یابی آنلاین، در نوجوانان به دلیل غلبه احساسات بر تفکرو تعقل، به مراتب بیشتر و جدی‌تر است؛ بسیاری از نوجوانان در اینگونه ارتباط‌ها قبل از آنکه به شناخت دقیقی از طرف مقابل برسند، دچار علاقه و دلبستگی می‌شوند.
پس از اینکه روابط بین آنها پیشرفته‌تر شده و وارد مرحله ارتباط رو در رو می‌شوند، بسیار اتفاق افتاده که طرفین با دیدن یکدیگر شوکه شده و متوجه می‌شوند که هیچ سنخیتی با هم ندارند و این موضوع به دلشکستگی و سرخوردگی آنها منجر می‌شود.
ویژگی‌های شخصیتی نوجوان، درون گرایی و برون گرایی و خانواده سهل گیر و سخت گیر در فرایند دوست یابی و انتخاب دوست نقش زیادی دارند
از طرفی، خانواده آنها نیز زمانی که متوجه ارتباطات عاطفی نادرست فرزندشان از طریق شبکه‌های اجتماعی می‌شوند، احساس ناخوشایندی خواهند داشت؛ آنها احساس می‌کنند والدین خوب و وظیفه شناسی نبوده و در تربیت فرزندان خود موفق نبوده‌اند.
همچنین ممکن است، سخت گیری‌های پدر و مادر نسبت به فرزند نوجوان شان بیشتر شود که نتیجه آن نارضایتی خود نوجوان از اوضاع جدید زندگیش خواهد بود.
* با توجه به ویژگی مختلف شخصیتی نوجوانان والدین چه اقدام مهمی در مسیر دوست یابی فرزندان خود باید داشته باشند؟
ویژگی‌های شخصیتی نوجوان، درون گرایی و برون گرایی و خانواده سهل گیر و سخت گیر در فرایند دوست یابی و انتخاب دوست نقش زیادی دارند. در صورتی که خانواده متوجه شود که فرزند نوجوان او در فرایند دوست یابی ناتوان است، باید بدانند که برای کمک به نوجوان در این خصوص باید از نظرات مشاوران مجرب بهرمنده شوند.
باید والدین، دوست فرزندشان را شناخته و بعد از پی بردن به اصالت خانوادگی او رفت و آمد و تعاملات اجتماعی با خانواده دوست فرزندشان را داشته باشند که این روش مناسبی در انتخاب دوست صحیح برای نوجوان و نگهداری دوستی است..
شناسایی اصالت والدین دوست فرزند نوجوان نیز برای خانواده‌ها حائز اهمیت است و چنانچه ساختار خانواده نقش والدین و حد و مرز آنها در دوست‌یابی نوجوان صحیح باشد، می‌توانند یک دوست خوب را به فرزند معرفی کنند تا نوجوان آنها در چارچوب خانواده و با هدایت و راهنمایی والدین بتواند گزینش مناسبی را برای دوستی داشته باشد.
* آقای دکتر! با این توضیحات آیا دوست یابی در فضای مجازی کاملا مردود است؟
آنگاه که آموزش‌ها موثر باشد، دوست یابی مجازی، آنلاین یا اینترنتی که یکی از روش‌های مدرن دوست‌یابی است را باید پذیرفت و آن زمان که فرزندانمان را با مهارت‌های زندگی و از جمله مهارت دوست یابی و تفکر انتقادی آشنا کرده و فرزندمان شناخت لازم و موثر را کسب کرده باشد؛ جایی برای نگرانی دوست یابی‌های مجازی منطقی نیست.
مدارس می‌توانند با آموزش‌های یادگیری مشارکتی، مهارت‌های زندگی اجتماعی را به شیوه درست و منطقی به کودکان و نوجوانان یاد بدهند. بهترین روش تدریس، روش یادگیری مشارکتی و طرح روشن سازی طرز تلقی است.
در این روش، ابتدا طرز تلقی‌های دانش‌آموزان شفاف شده وصراحت می‌یابد وسپس با تعامل و یادگیری از همکلاسی‌ها و مداخلات معلم طرز تلقی‌ها اصلاح و یادگیری عمیق تر خواهد شد.یادگیری از طریق همسالان معجزه می‌کند،کافی است؛ امتحانش کنید!
در بازدید از مدرسه ژاپنی‌ها در تهران در کلاسی، یکی از دانش‌آموزان هدف هفته پیش روی خود را پیداکردن یک دوست جدید با ویژگی‌های روشن و مشخص، تعیین و انتخاب کرده بود. این اقدام دانش‌آموزرا چگونه ارزیابی می‌کنید؟ خوب است در خانواده فرصت‌هایی را خلق کنیم تا با فرزندمان در باره هدف‌هایش، ملاکهای دوست یابی‌اش با ما صحبت کند و از این طریق چنانچه انحرافی در دیدگاه‌ها و باورهایش مشاهده شد، به موقع مداخله و اصلاح کنیم.
* در دوست یابی توسط فرزندان چه مهارتهایی را باید به آنها آموخت تا بعدا دچار مشکل نشوند؟
دوستی‌ها بر اساس ارزش‌های مشترک، سهیم بودن در اطلاعات خصوصی، امیدها و رویاها و تحمل عیوب یکدیگر پایه ریزی می‌شوند و این مسائل پایه‌های رفاقت‌های پایدار هستند.
لازم است محدوه وحریم دوستی‌ها را به فرزندان خود بیاموزیم؛ چراکه عدم رعایت حریم خصوصی منجربه ناپایداری دوستی خواهد شد. عدم رد وبدل کردن همه حرفها،درددل هایی که همه رازهای خصوصی خود را بگویید،عدم رفت و آمدهای زیاد به منزل یکدیگر؛ ازجمله مهارتهایی ضروری در دوست یابی و پایداری دوستی‌ها موثراست.