سرویس سیاست حلقه وصل - در روزهای گذشته تمام اعضای شورای شهر ساری به اتهام فساد مالی بازداشت شدند. همچنین در ماههای گذشته رئیس شورای شهر بوشهر، رئیس شورای شهر تبریز، دو عضو شورای شهر پاکدشت، یکی از اعضای شورای شهر بروجرد و اعضای شورای شهر سلمان شهر، به دلیل اتهامات مالی و اخلاقی بازداشت شده اند.
از سال ۹۶ تاکنون نیز اعضای شورای شهر نظرآباد، مشهد، مرودشت، بابل، پرند، زابل، کرج، لرستان، شهریار، رودهن، بروجرد، پاکدشت و... به دلایل وجود اتهاماتی از جمله فساد مالی، رشوه خواری، رسوایی اخلاقی، ارتشا، اختلاس، تضییع حقوق عمومی، اخذ رشوه و...بازداشت شده اند.
در برخی شوراها به دلیل بازداشت تمامی اعضا، عملا شورای شهر مذکور منحل شده است.
در سالهای اخیر به دفعات خبرهای متعددی از بازداشت اعضای شورای شهر در نقاط مختلف کشور منتشر شده است.
سوال اینجاست که چرا حجم فساد در شوراهای شهر و روستا اینقدر زیاد و متعدد است!؟ پاسخ را باید در نحوه نظارت در پروسه انتخابات شوراهای شهر و روستا جستجو کرد.
در انتخابات های مجلس خبرگان، مجلس شورای اسلامی و ریاست جمهوری، صلاحیت کاندیداها توسط شورای نگهبان بررسی می شود. اما در انتخابات شوراهای شهر و روستا، نظارت استصوابی شورای نگهبان وجود دارد.
نکته قابل توجه اینجاست که میزان تخلفات در نمایندگان مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان اصلا با میزان تخلفات در میان نمایندگان شوراهای شهر و روستا قابل مقایسه نیست.
در اینجاست که اهمیت نظارت استصوابی شورای نگهبان مشخص می شود.
نقش نظارت استصوابی در شایسته سالاری
فعالین اصلاح طلب مدعی هستند که نظارت استصوابی شورای نگهبان مانعی در جهت حضور نخبگان و صاحبنظران در مراکز تصمیم ساز و تصمیم گیر است و این نظارت با اصل شایسته سالاری در تضاد است و سخت گیری شورای نگهبان از حضور افراد واجد صلاحیت ممانعت ایجاد می کند.
برای نمونه چندی پیش «آذر منصوری» قائم مقام حزب اتحاد ملت(حزب مشارکت سابق) گفته بود: «نظارت استصوابی موجب شده است نهادهای انتخابی از آن توان و کارآمدی لازم برای تأمین مطالبات مردم برنیایند و به‌نوعی زمینه ناامیدی مردم را فراهم کنند».
همچنین «علی صوفی» وزیر تعاون دولت اصلاحات و عضو شورای سیاستگذاری اصلاح طلبان پیش از این گفته بود: «مردم همه امید و تکیه‌گاه خودشان را از دست داده‌اند. همه این موارد نتیجه دخالت بی‌رویه شورای نگهبان تحت عنوان نظارت استصوابی است که حاکمیت را از نیروها و مدیران کارآمد تهی و خالی کرده و فضا را برای افرادی که دنبال مطامع و منافع شخصی هستند، باز گذاشته است تا آنجا که ما شاهد اختلاس‌های نجومی و فسادهای گسترده هستیم. همه اینها به هم ربط دارند و از جایی نشأت می‌گیرد که مربوط به نظارت استصوابی می‌شود».
«مسیح مهاجری» مدیرمسئول روزنامه جمهوری اسلامی نیز چندی پیش گفته بود: «کسانی که سامان‌دهی امور سیاسی کشور را برعهده دارند، با فیلترگذاری‌هائی که در امور مختلف می‌کنند فضای سیاسی را بسته‌تر و تنوع افکار و آراء را محدودتر می‌کنند».
همچنین «علی تاجرنیا» از متهمین فتنه ۸۸ پیش از این در یادداشتی در روزنامه اعتماد نوشته بود: «قرار دادن مسوولیت نظارت بر دوش شورای نگهبان با هدف استیفای حقوق مردم صورت گرفته اما متاسفانه مشکلی که فعلا در اینجا وجود دارد این است که بعد از مدتی عملا نهادها از کارکرد اصلی‌شان فاصله گرفته و نقطه مقابل آن عملکرد را انجام می‌دهند، مساله‌ای که می‌تواند جمهوریت نظام را هدف قرار دهد».
«علی شکوری راد» دبیرکل حزب اتحاد ملت نیز در همین رابطه گفته بود: «مشکل ما اصلاح طلبان، نظارت استصوابی است».
همچنین «مصطفی تاجزاده» از محکومین فتنه ۸۸ گفته بود: «از اول قرار نبود شورأی نگهبان این کارها را کند. شورأی نگهبان تشکیل شد تا نسبت به مصوبات مجلس اعمال نظر کند. اتفاقا ما در این زمینه چندان دعوایی با شورأی نگهبان نداریم. عمده دعوای ما به مسأله انتخابات برمی گردد».
علاوه بر این «علی مطهری» با حمله به شورای نگهبان گفته بود: «تمام حرف ما این است که باب اظهارنظر و آزادی بیان نباید بسته شود ولی اینها(شورای نگهبان) می‌گویند شما باید نظر رسمی حکومت را تکرار کنید هرچند قبول ندارید و آن را خلاف قانون اساسی می‌دانید و هرچند در عمل به خاطر مصلحت اسلام و کشور تابع هستید و صرفا برای اصلاح امور اظهارنظر می‌کنید. مشکلی که شورای نگهبان با سرایت دادن نظارت استصوابی به اظهارنظرها ایجاد کرده ناشی از همین فکر است. حتی افراد سهل‌انگار نسبت به احکام دین و حتی افراد مخالف نظام باید در مجلس نماینده مورد علاقه خود را داشته باشند».
چرا شوراهای شهر کارآمد نیست!؟
همانطور که پیش از این نیز ذکر شد، در انتخابات شورای شهر، هیچ خبری از نظارت استصوابی شورای نگهبان نیست. اگر ادعای اصلاح طلبان مبنی بر بسته شدن فضای سیاسی با نظارت استصوابی صحیح باشد، پس باید اکنون شوراهای شهر در سراسر کشور و از جمله شورای شهر و شهرداری تهران، از کارآمدترین و محبوب ترین نهادها باشد. آیا اینطور است!؟ پاسخ منفی است. بسیاری از صاحبنظران معتقدند که شوراهای شهر در بسیاری از نقاط کشور از ناکارآمدی رنج می برد.
در همین شهر تهران، شورای شهر تماما اصلاح طلب، در عرض مدت کوتاهی، سه شهردار عوض کرد! یکی «محمد علی نجفی» بود که با سوءمدیریت کنار رفت و چندی بعد همسر دوم خود را با سلاح غیرمجاز به قتل رساند. دیگری «محمد علی افشانی» بود که باز هم به دلیل سوءمدیریت و اجرای قانون بازنشستگی کنار رفت. شهردار سوم نیز «پیروز حناچی» است که به هیچ عنوان نتوانسته کارنامه قابل قبولی ارائه کند.
«عباسعلی کدخدایی» سخنگوی شورای نگهبان چندی پیش در توصیف کارکرد نظارت استصوابی شورای نگهبان گفته بود: «مثلاً فردی که روسای آموزش و پرورش و ارشاد و مدیر چند مدرسه در یک شهر را با اعمال نفوذ از میان لیدرهای انتخاباتی خویش منصوب کرده، شاید در هیچ دادگاهی محکوم نگردد اما چنین فردی شایسته نمایندگی است؟ برخی دیگر از افراد نیز دچار مسائل اقتصادی و مال‌اندوزی حرام شده‌اند که اینها نیز رد صلاحیت شده‌اند. مثلاً فردی که ۲۷۰ میلیارد تومان در یک پروژه ساختمانی در یک شهر سرمایه‌گذاری کرده و امتیاز تأسیس یک کارخانه آب معدنی را از طریق اعمال نفوذ برای برادر کوچکش که زیر سی سال سن دارد گرفته، چنین فردی باید تأیید شود؟ فردی که در پوشش موسسه عام‌المنفعه با ارز دولتی گوشت وارد کرده و با قیمت آزاد در بازار عرضه کرده و مخارج انتخاباتی خود را از این طریق به‌دست آورده، باید تأیید شود؟ فردی که برای قاچاق سیگار رشوه‌های کلان پرداخت کرده و جزئیات این اقدام در پرونده سوابق او موجود است، باید تأیید شود؟ اینها بخشی از واقعیت‌هایی است که شورای نگهبان در رسیدگی به پرونده‌ها و سوابق داوطلبان با آن روبه‌رو شده است».
نکته قابل توجه اینجاست که تخریب کنندگان شورای نگهبان به هیچ عنوان از دلایل کارشناسی و فنی و منطقی بهره نمی برند. یکی می گوید «شورای نگهبان من را را با ۹ متر عمامه ردصلاحیت کرده است»! ، دیگری می گوید «چون فلان کاندیدا فرزند یکی از شهدای شاخص انقلاب اسلامی و رئیس انتشارات مربوط به آثار آن شهید بزرگوار است، پس بنابراین نباید ردصلاحیت شود! و...
در زمستان سال گذشته، «مایک پمپئو» وزیر خارجه دولت ترامپ با اعتراض نسبت به روند احراز صلاحیت کاندیداهای مجلس، به شورای نگهبان حمله کرده بود. به نظر شما، چرا وزیر خارجه آمریکا از عملکرد شورای نگهبان در بررسی صلاحیت ها عصبانی است؟ !
در حال حاضر وضعیت غیرقابل قبول شوراهای شهر و روستا در سراسر کشور، عیار ادعاهای اصلاح طلبان درباره نظارت استصوابی شورای نگهبان را آشکار کرد.