اهمیت سبقت در انجام خیرات در کلام اهل بیت(ع)

حلقه وصل_ به خواست خدای متعال، همزمان با ماه مبارک رمضان، همه روزه مجموعه‌ای از احادیث موضوعی اهل‌بیت علیهم‌السلام با نام «ره‌توشه معرفت» تقدیم‌ مخاطبین می‌شود. امیدواریم از نظرات و پیشنهادهای سازنده‌تان برخوردار شویم.

حقیقت انجام خیرات: عن ابی جعفر علیه السلام أنَّهُ قالَ: «‌إنَّ اللهَ ثَقَّلَ الخَیرَ عَلَی أهْلِ الدُّنْیا کَثِقْلِهِ فی مَوَازینِهِمْ یوْمَ الْقِیامَةِ وَإنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ خَفَّفَ الشَّرَّ عَلی أهْلِ الدُّنْیا کَخِفَّتِهِ فی مَوَازینِهِمْ یوْمَ الْقِیامَةِ (1) ؛ به راستی خدا کار خیر را بر مردم دنیا سنگین ساخته است همانند سنگینی آن در ترازوی عملشان در روز رستاخیز و خداوند بلند مرتبه و سترگ کار شر را بر مردم دنیا سبک گردانیده همانند سبکی آن در ترازوی عملشان در روز رستاخیز.» ‌ اهمیت سبقت بر انجام خیرات: 1. «‌فَاسْتَبِقُوا الْخَیراتِ» (2) ؛ «‌در کارهای خیر‍از [یکدیگر] پیشی بگیرید.» ‌ 2. «إنَهُمْ کانُوا یسارِعُونَ فِی الْخَیراتِ»؛ (3) «‌آنها (مؤمنان) درکار خیر از هم سبقت می‌گیرند.» ‌ دلایل شتاب در انجام خیرات: 1. بیم از شیطان: عن ابی جعفر علیه السلام أنَّهُ قالَ: «‌مَنْ هَمَّ بِشَیءٍ مِنَ الخَیرِ فَلْیعَجِّلْهُ فَإنَّ کُلَّ شَیءٍ فیهِ تَأخیرٌ لِلشَّیطانِ فیهِ نَظْرَةٌ (4) ؛ هر کس قصد انجام کار خیری را دارد پس باید در آن بشتابد. ، زیرا هر کار خیری که پس افتد به راستی شیطان را در آن نظری است.» ‌ عن ابی عبدالله علیه السلام أنَّهُ قالَ: «‌إذا هَمَّ أحَدُکُم بِخَیرٍ أوْ صِلَةٍ فَإنَّ عَنْ یمینِهِ وَشِمالِهِ شَیطانَینِ فَلْیبادِر لایکُفّاهُ عَنْ ذلِکَ (5) ؛ هرگاه یکی از شما تصمیم انجام کار خیر یا رساندن نفعی [به کسی] بگیرد، دو شیطان در راست و چپ او قرار می‌گیرند [تا منصرفش سازند] ، پس باید شتاب کند تا مبادا او را از آن باز دارند.» ‌ 2. امکان عدم موفقیت: عن ابی عبد الله علیه السلام أنَّهُ قالَ: «‌کانَ أبی یقُولُ: إِذا هَمَمْتَ بِخَیرٍ فَبادِرْ فَإنَّکَ لاتَدْری ما یحْدُثُ (6) ؛ پدرم همیشه می‌فرمود: چون آهنگ کار نیکی کردی شتاب کن. زیرا تو نمی‌دانی چه اتفاقی خواهد افتاد.» ‌ 3. امکان عنایت خاص خدا: عن ابی عبد الله علیه السلام أنَّهُ قالَ: «‌إذا هَمَمْتَ بِشَیءٍ مِنَ الخَیرِ فَلاتُؤَخِّرْهُ فَإنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ رُبَّما إطَّلَعَ عَلَی العَبدِ وَهُوَ عَلَی شَیءٍ مِنَ الطَّاعَةِ فَیقُولُ وَعِزَّتی وَجَلالِی لا أُعَذِّبُکَ بَعْدَها أبَداً (7) ؛ چون قصد انجام خیری کردی پس آن را به تأخیر مینداز؛ زیرا همانا که خداوند بلند مرتبه چه بسیار باشد که از بنده‌ای در حال انجام خیری مطلع می‌شود و [به خاطر انجام همان کار خیر] می‌گوید به بزرگی و شکوهم سوگند که تو را پس از انجام این کار خیر هرگز عذاب ننمایم.» ‌ ارزش شتاب در خیرات: «صدقه حلوانی» می‌گوید: «‌در مسجد الحرام یکی از دوستانم دو درهم از من قرض خواست و من به او گفتم: پس از طواف به او خواهم داد. در حین طواف امام صادق علیه السلام را مشغول طواف دیدم. امام دستش را به جهت کمک خواستن روی شانه من گذاشت و هر دو به طواف پرداختیم. طواف من به پایان رسید. اما به جهت رعایت وضعیت جسمی امام، ترجیح دادم به ایشان کمک کنم. دوستم که از من قرض خواسته بود در کناری نشسته و به خیال اینکه من در قرض دادن به او مسامحه می‌کنم، هر دور که از جلوی او رد می‌شدم با دست به من اشاره می‌کرد که دو درهم به من قرض بده. امام متوجه شد و پرسید: این مرد چه می‌خواهد؟ عرض کردم: او منتظر من است که طوافم تمام شود و به او دو درهم قرض بدهم. امام سریع دست از شانه‌ام برداشت و فرمود: مرا رها کن و برو حاجت او را برآور! وقتی بازگشتم، امام که طوافش تمام شده بود و با دوستانش صحبت می‌کرد به من فرمود: من اگر برای برآوردن حاجت کسی شتاب کنم بهتر است که هزار بنده را در راه خدا آزاد و هزار نفر را برای جهاد در راه خدا بسیج کنم!» (8)

.....

[1]. اصول کافی، ج 4، ص426. (شش جلدی) [2]. مائده / 28. [3]. انبیاء / 9. [4]. اصول کافی، ج4، ص 427. [5]. همان. [6]. همان. [7]. همان. [8]. محمد باقر یعقوب الکلینی، روضه کافی، تهران، بنیاد فرهنگ اسلامی، 1396 ق، ج2، ص322.