فراز و نشیب چند ساله برای قرائت گزارش قاچاق در مجلس

به گزارش حلقه وصل، داستان گزارش تحقیق و تفحص از روند مبارزه با قاچاق کالا و ارز بسیار پیچیده و تو در تو و پر از ابهام شده است. 

موضوع به اصل هفتاد و ششم قانون اساسی برمی‌گردد؛ مجلس شورای اسلامی حق تحقیق و تفحص در همه امور کشور را دارد.

کمیته تحقیق و تفحص از روند مبارزه با قاچاق کالا و ارز مجلس شورای اسلامی بعد از تصویب اصل تحقیق و تفحص در آذرماه 95، در ابتدای تیر ماه سال 96 آغاز به کار کرد. منظور از تشکیل این کمیته، بررسی عملکرد همه دستگاه‌های مرتبط در امر مبارزه سیستمی با قاچاق کالا و ارز و کشف چالش‌های این حوزه بود.

طبق آئین‌نامه داخلی مجلس مهلت ارائه گزارش تحقق و تفحص حداکثر 2 دوره 6 ماهه (مجموعا یک سال) بوده که این مهلت در تیر ماه 97 به پایان رسید. (حدود 2 سال قبل)  

می‌گفتند که گزارش آماده است اما خبری از انتشار آن نبود چرا که شهریور 97 بود که بهمن طاهرخانی عضو ناظر مجلس در ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز خبر از تکمیل شدن گزارش داده بود.

معصومه آقاپور علیشاهی نماینده شبستر و سیدناصر موسوی لارگانی  نماینده فلاورجان و از اعضای کمیته تحقیق و تفحص، مرداد ماه سال 97 اعلام کردند که شهریور ماه زمان قرائت گزارش در صحن علنی است. البته شهریور ماه 97 به پایان رسید اما خبری از گزارش نشد. 

مهر ماه 97 احمد انارکی محمدی نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی و رئیس کمیته مذکور با اشاره به اینکه گزارش در کمیسیون اقتصادی نهایی و یک نسخه از آن به نمایندگان مجلس داده شده است، اظهار داشت: بعد از اولین تعطیلات مجلس گزارش کمیته در جلسه علنی مجلس قرائت خواهد شد. 

مهر و آبان 97 هم اتفاقی نیفتاد؛ این در حالی است که اواخر آبان ماه 97 بود که زهرا سعیدی نماینده مبارکه درباره گزارش کمیته تحقیق و تفحص گفت: رای‌گیری در خصوص گزارش تحقیق و تفحص از روند مبارزه با قاچاق کالا و ارز انجام شده و قرار است برای قرائت در صحن علنی ارسال شود. 

سال 97 به پایان رسید اما سال 98 ماجرای این گزارش را جالب‌تر کرد.

اگر به تاریخ مصاحبه و وعده‌های احمد انارکی محمدی نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در سال 98 توجه شود، او در 26 مرداد گفته بود که گزارش تحقیق و تفحص از نحوه مبارزه با قاچاق کالا و ارز در صحن کمیسیون بررسی و ایرادهای آن برطرف و تصویب شد و زمان زیادی است که در نوبت ورود به صحن مجلس است. 

انارکی محمدی همچنین در 5 شهریور گفته بود که در جلسه امروز اعضای کمیسیون از اقدامات انجام شده توسط ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز مطلع شدند و قرار شد ظرف یک ماه آینده گزارش جدیدی تهیه و به مجلس علنی ارائه شود.

28 دی سال گذشته، رئیس کمیته تحقیق و تفحص از روند مبارزه با قاچاق کالا و ارز از نهایی شدن گزارش این کمیته خبر داد و گفت: این گزارش در اختیار هیأت رئیسه پارلمان قراردارد و تا پایان سال قرائت می‌شود. 

اما چرا گزارش قرائت نمی‌شد ؟

اظهارات الیاس حضرتی رئیس کمیسیون اقتصادی در این جریان راهگشا است زیرا تلویحاً به علت تاخیر در قرائت گزارش اشاره کرد. 

وی بیان اینکه گزارش نهایی این تحقیق و تفحص جهت بررسی در صحن آماده شده اما چند دستگاه با نامه نگاری تاکید کردند اعداد و ارقام و ارزیابی‌ها عادلانه نیست، ‌افزود: از آنجا که هدف از تحقیق و تفحص اجحاف در حق یک شخص و زیر سؤال بردن یک دستگاه نیست لذا بررسی‌ها کامل‌تر می‌شود.

حضرتی با بیان اینکه مسئولان اتاق بازرگانی اعتراض داشتند که در جریان تحقیق و تفحص از روند مبارزه با قاچاق کالا در جدول ارزیابی دستگاه‌ها به آنها نمره کمتری داده شده در حالی که حق‌شان نمره بالاتری است، اضافه کرد: از آنجا که ستاد مبارزه با قاچاق کالا نیز چنین نظری داشت کمیسیون اقتصادی به اتاق بازرگانی برای ارائه مدرک و توضیحات فرصت داد.

حالا قضیه جالب‌تر است و مدیرانی هستند که از گزارش تحقیق و تفحص از روند مبارزه با قاچاق کالا و ارز راضی نیستند؛ ظاهرا برخی‌ها منافع شخص و گروهی و جریانی خود را بر منافع ملت ترجیح دادند. 

یکی از احتمالات مطرح در خصوص عدم قرائت گزارش این بود که دستگاه‌ها و اشخاص متولی امر مبارزه با قاچاق از انعکاس واقعیات هراس داشته و انتشار این گزارش ممکن است آنها را مورد مطالبه‌گری رسانه‌ها، فشار افکار عمومی و حتی پیگیری مراجع نظارتی و قضایی قرار دهد.

پاییز سال گذشته داود گودرزی دبیر قرارگاه ملی مبارزه با مفاسد اقتصادی در برنامه متن، حاشیه، حاضر شد و گفت که از طرف ریاست مجلس فشارهایی جهت تعدیل گزارش وارد می‌شود.

حالا پای علی لاریجانی و برخی نمایندگان مطرح وسط بود، اما بعد از این ادعا چهره آشنای این ماجرا یعنی احمد انارکی محمدی نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی که بارها وعده قرائت گزارش در صحن علنی را داده بود، وارد میدان دفاع از لاریجانی شد:

«بیان این مطلب که رئیس مجلس مانع از قرائت گزارش تحقیق و تفحص ارز روند مبارزه با قاچاق کالا و ارز شده آدرس غلط است؛ رئیس مجلس به فاصله چند روز پس از تصویب طرح تحقیق و تفحص در جلسه علنی اعضای هیأت را منصوب کردند و چندین بار تکمیل گزارش را پیگیری کردند. اساسا فرایند ارسال گزارش به هیأت رئیسه طی نشده که ایشان بخواهند نسبت به قرائت آن ممانعت داشته باشند».

این نماینده مجلس خاطرنشان کرد گزارش برای قرائت در صحن باید ابتدا به هیأت رئیسه ارسال شود که هنوز این فرایند از سوی هیأت تحقیق و تفحص طی نشده است.

اما توضیحات نایب‌رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس با اظهارات دیگر عضو هیئت تحقیق و تفحص از روند مبارزه با قاچاق کالا و ارز در تناقض بود. 

احمد انارکی محمدی نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در بخش اول مصاحبه خود عنوان کرد: گزارش برای قرائت در صحن باید به هیأت رئیسه ارسال شود که هنوز این فرایند از سوی هیأت تحقیق و تفحص طی نشده است اما با بررسی مصاحبه علی اکبر کریمی که در 12 آبان 98 در برنامه تلویزیونی پایش که عنوان کرده بود «هیأت رئیسه مجلس، هیأت تحقیق و تفحص را مکلف کرده است که گزارش آخرش را مورد بازنگری قرار دهد» این سوال پیش می‌آید که اگر این گزارش  به هیأت رئیسه ارسال نشده پس چرا وی به عنوان عضو هیأت تحقیق و تفحص چنین اظهار نظری کرده است؟

ابهامات دیگری هم وجود داشت چرا که علی‌اکبر کریمی در مصاحبه مورخ 13 آبان 1398 صراحتا گفت: هیأت رئیسه مجلس دستور تلطیف گزارش هیأت تحقیق و گزارش تحقیق و تفحص را صادر کرده است و یا در مصاحبه‌ای دیگری در اوایل آذرماه در بیان دلیل عدم قرائت تحقیق و تفحص گزارش اعلام کرده بود: دست‌های پنهانی مانع قرائت نتیجه تحقیق و تفحص در مجلس می‌شود.

حسن نوروزی دیگر عضو هیأت‌ تحقیق و تحفص از روند مبارزه با قاچاق کالا و ارز نیز به موضع‌گیری در این زمینه پرداخت. او ضمن تکذیب دخالت لاریجانی در روند قرائت گزارش گفت: این اظهارات تهمت و بی‌اخلاقی است و صحت ندارد وقتی گزارش برای من که عضو هیأت هستم خوانده نشده، چطور به دست رئیس مجلس رسیده است؟ اصلا گزارشی هنوز به دست اعضای هیأت تحقیق و تفحص نرسیده و به کمیسیون اقتصادی هم نرفته، کجا در هیأت رئیسه اعلام وصول می شود تا بحث ممانعت از قرائت آن پیش بیاید؟

این تکذیب عضو هیئت تحقیق و تفحص موضوع را پیچیده‌تر می‌کند. برخلاف ادعای همه اعضا، حالا نوروزی مطرح می‌کند که نه تنها گزارش به دست لاریجانی نرسیده بلکه اصلا اعضای هیأت هم گزارشی ندیده‌اند و اصلا چیزی به کمیسیون نرفته است!

آن روزها نوروزی قول قرائت گزارش در قبل از پایان مجلس را داد اما فقط حدود 3 ماه بعد یعنی در اردیبهشت 99 خود نیز از هیأت رئیسه مجلس گلایه کرد.

او از اینکه گزارش تفحص از روند مبارزه با قاچاق کالا و ارز در مجلس قرائت نمی‌شود؟ انتقاد کرده بود. 

نوروزی در انتقاد خود گفت: مدت‌هاست گزارش نهایی تحقیق و تفحص از قاچاق کالا و ارز تهیه و تدوین شده، اما متأسفانه معلوم نیست که چرا این گزارش در صحن مجلس قرائت نمی‌شود؟

وی با بیان اینکه «انتظار داریم تحقیق و تفحصی که در زمینه قاچاق کالا و ارز انجام شده و گزارش آن را به هیئت رئیسه مجلس ارائه داده‌ایم، در صحن قوه مقننه قرائت شود»، افزود: ما از سال 97 تاکنون تکالیفی را به‌عهده برخی دستگاه‌ها قرار دادیم و مهلت، اخطار و تذکر دادیم تا این تکالیف انجام شود، اما در  انجام برخی از این تکالیف کم‌کاری‌هایی در حوزه مبارزه با قاچاق کالا و ارز صورت گرفته که در این تحقیق و تفحص خواستار پاسخ‌ به سؤالاتمان هستیم.

سخنگوی کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس تصریح کرد: در روند تحقیق و تفحص از روند مبارزه با قاچاق کالا و ارز به این نتیجه رسیدیم که برخی از دستگاه‌ها به تکالیف قانونی خود عمل نکرده‌اند.

حجت‌الاسلام نوروزی ادامه داد: در روند این تحقیق و تفحص مشخص شد برخی از کالاها از طریق مرزهای رسمی کشور با تخلفاتی که انجام می‌شود، وارد کشور می‌شوند و برخی از آنها نیز از طریق قاچاق وارد کشور شده‌اند.

سخنگوی کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس در پایان با بیان اینکه آمارها نشان می‌دهد که پس از افزایش قیمت ارز، واردات کالای قاچاق به کشور نیز کاهش یافته است، خاطرنشان کرد: پس از این مسئله، شاهد قاچاق معکوس هستیم و این یعنی اینکه برخی از کالاهای اساسی به‌صورت قاچاق از کشور خارج می‌شود.

وضعیت وقتی جالب‌تر می‌شود که کریمی عضو هیات تحقیق و تفحص است در تذکری در جلسه علنی 15 اردیبهشت از عدم قرائت این گزارش انتقاد کرده و مسبب این اهمال را هیات رئیسه می‌داند. 

او خطاب به هیأت رئیسه اظهار داشت: علت تأخیر در قرائت گزارش هیأت تحقیق و تفحص از قاچاق کالا و ارز چیست؟

وی افزود: هیأت تحقیق و تفحص از قاچاق کالا و ارز در سال 96 شکل گرفت و حوزه و زمان فعالیت آن مربوط به همان سال بود. این در حالی است که گزارش این هیأت در سال 97 تقدیم هیأت رئیسه مجلس شد.

نماینده مردم اراک در مجلس گفت: معاونت نظارت مجلس این گزارش تحقیق و تفحص را رؤیت کرده و دستور چاپ داده است و هم اکنون این گزارش در اختیار هیأت رئیسه است.

کریمی خاطرنشان کرد: متأسفانه دخالت‌های مختلف مانع از قرائت این گزارش شده و حتی هیأت رئیسه دستور اصلاح برخی از موضوعات درون این گزارش را داده است.

وی افزود: اعضای هیأت تحقیق و تفحص بعد از مطالبه، اصلاحات لازم آن را آماده کرده و مجددا به هیأت رئیسه بازگرداندند و هم اکنون در نوبت قرائت در صحن علنی است.

وی در پایان گفت: چرا قرائت گزارش تفحص از قاچاق کالا و ارز در دستور کار مجلس قرار نمی‌گیرد این در حالی است که  اهمیت این موضوع به ویژه در سال جهش تولید بسیار زیاد است لذا هیأت رئیسه باید در روزهای پایانی مجلس دهم دستور قرائت این گزارش را بدهد.

*تذکرات پی‌درپی برای قرائت گزارش

در همین روز هم حسن نوروزی در تذکری خطاب به مسعود پزشکیان نایب رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: من عضو هیات تحقیق و تفحص از روند مبارزه با قاچاق کالا و ارز هستم. 2 ماه گذشته در تلویزیون گفته شد که نمی‌گذارند این گزارش در مجلس قرائت شود و من گفتم تا یک ماه دیگر این گزارش خوانده می‌شود. 2 ماه گذشت و گزارش خوانده نشد. من شرمنده ملت ایران هستم. من از مجلس دفاع کردم و گفتم هیچ کس مانع قرائت این گزارش نخواهد بود.

بعد از این ماجرا نوبت به ورود داود گودرزی دبیر قرارگاه ملی مبارزه با مفاسد اقتصادی است که در 16 اردیبهشت با ارسال نامه‌ای به هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی و اعضاء کمیته تحقیق و تفحص از روند مبارزه با قاچاق کالا و ارز، بابت عدم رسیدگی به موضوع قاچاق انتقاد کند و علّت چند سال معطل گذاشتن قرائت گزارش تحقیق و تفحص از قاچاق کالا و ارز را جویا شد.

وی در نامه خود نوشت: طی ۳سال و نیم گذشته بارها و بارها پایان تحقیق و تفحص اعلام شده و رئیس کمیته تحقیق و تفحص، اعضاء آن و روسای کمیسیون فعلی و سابق اقتصادی مکررا اعلام نموده اند که گزارش به زودی در صحن علنی قرائت می شود ولی در عمل اتفاقی نیفتاد که با توجه به دخالت های غیرطبیعی در قرائت گزارش، علی اکبر کریمی عضو کمیته تحقیق و تفحص از ابتدای سال گذشته بخش هایی از گزارش را قرائت و تخلفات برخی از دستگاه ها از قانون مبارزه با قاچاق مانند گمرک و اتاق بازرگانی و حجم قانون گریزی و ... را مطرح نمود.

گودرزی در نامه خود به هیئت‌رئیسه مجلس و اعضای کمیته تحقیق و تفحص از روند مبارزه با قاچاق کالا و ارز افزوده بود: با پیگیری های فراوان رسانه ها، تشکل های دانشجویی و کارگری، تولیدکنندگان، اصناف، کارشناسان و ... در سال گذشته مجددا اعضاء کمیته چندین بار وعده قرائت گزارش را دادند و حسن نوروزی در برنامه تلویزیونی متن و حاشیه در تاریخ ۱۱ دی ۹۸ به همه مردم وعده قرائت گزارش را  داد که باز هم وعده های داده شده عملیاتی نشد.

در اظهارات برخی نمایندگان به سنگ اندازی و مانع تراشی دست های پنهان برای عدم قرائت گزارش و دخالت دستگاه های متخلف اشاره می شود که در این خصوص چند سوال جدی وجود دارد:

ـ دست های پنهان که مانع قرائت گزارش شده اند چه کسانی هستند؟

ـ‌ چرا گزارش به جای اینکه در صحن علنی قرائت شود برای متخلفین قرائت شده که سنگ اندازی نمایند؟ و به خود اجازه دخالت و جرح و تعدیل گزارش را بدهند؟

حسینعلی حاجی دلیگانی نماینده مردم شاهین شهر در مجلس شورای اسلامی هم، با اشاره به عدم قرائت گزارش تحقیق و تفحص از قاچاق کالا و ارز در صحن علنی مجلس گفت: این بار اولی نیست که هیأت رئیسه مانع از قرائت گزارش‌های تحقیق و تفحص می‌شود و ما در موارد دیگری شاهد این گونه رفتار هیأت رئیسه بوده‌ایم.

نماینده مردم شاهین شهر در مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: متأسفانه در این زمینه هیأت رئیسه به جای اینکه به آیین نامه عمل کند، طبق سلیقه خود با موضوعات برخورد می‌کند و ما شاهد رفتار سلیقه‌ای هیأت رئیسه در این باره هستیم.

حاجی دلیگانی خاطرنشان کرد: این رفتارها از عملکرد شبه دیکتاتوری در اداره مجلس نشأت می‌گیرد که این رفتار شبه دیکتاتوری باعث شده تا جایگاه مجلس از صدر به ذیل تنزل پیدا کند.

وی در پایان گفت: گزارش تحقیق و تفحص از قاچاق کالا و ارز در یکی دو هفته باقیمانده از مجلس دهم باید برای قرائت در دستورکار صحن علنی مجلس قرار گیرد.

در همین رابطه محمد اسماعیل سعیدی نماینده مردم تبریز در مجلس شورای اسلامی هم گفت: تحقیق و تفحص از قاچاق کالا و ارز که در سال 96 انجام شده، 2 سال قبل گزارش آن نهایی شده است.

وی افزود: درباره موضوع عدم قرائت گزارش تحقیق و تفحص از قاچاق کالا و ارز در صحن علنی مجلس باید تاکید کرد که ایراد هم به هیأت رئیسه مجلس وارد است و هم هیأت رئیسه هیأت تحقیق و تفحص.

نماینده مردم تبریز در مجلس شورای اسلامی اضافه کرد:‌ متأسفانه رویه‌ای در مجلس وجود دارد که هیأت رئیسه بعضی موارد را مسکوت می‌گذارد و طبق روال طراحان موضوع را با پیگیری‌هایی که دارند به پیش می‌برند. 

سعیدی با بیان اینکه هیأت رئیسه باید به وظایف قانونی خود در مورد قرائت گزارش تحقیق و تفحص از قاچاق کالا و ارز عمل کند اظهار داشت: هیأت رئیسه هیأت تحقیق و تفحص از قاچاق کالا و ارز باید پیگیری‌های لازم را برای قرائت گزارش این تحقیق و تفحص در صحن داشته باشند.

وی در پایان گفت: تحرک و پیگیری خاصی از سوی هیأت رئیسه هیأت تحقیق و تفحص از قاچاق کالا و ارز برای قرائت این گزارش در صحن مشاهده نمی‌شود و لازم است پیگیری‌ها به صورت جدی‌تر در این زمینه صورت گیرد.

حالا اردیبهشت 99 است؛‌ بعد از گذشت 3 سال از آغاز به کار هیأت تحقیق و تفحص و بعد از حدود 2 سال از پایان یافتن مهلت ارائه گزارش یک نکته مهم در میان است و آن اینکه هنوز یک خط از این گزارش مهم درباره قاچاق قرائت نشده است. کلاف پیچیده‌ قاچاق و نظارت بر مبادی رسمی گمرک و وظایف متولیان امر به کجا خواهد رسید؟