ماهیت دنیا و مسئله دوری از دلدادگی به آن

حلقه وصل_ به خواست خدای متعال، همزمان با آغاز ماه مبارک رمضان، همه روزه مجموعه‌ای از احادیث موضوعی اهل‌بیت علیهم‌السلام با نام «ره‌توشه معرفت» تقدیم‌ مخاطبین می‌شود. امیدواریم از نظرات و پیشنهادهای سازنده‌تان برخوردار شویم.

زندگانی دنیا:

1. ماهیت واقعی زندگی دنیا: «‌إعْلَمُوا أنَّمَا الْحَیوةُ الدُّنیا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَزینَةٌ وَتَفاخُرٌ بَینَکُم وَتَکاثُرٌ فِی الْاَمْوالِ وَالْأَوْلادِ... وَمَا الْحَیوةُ الدُّنْیا إلاّ مَتعُ الْغُرُورِِ»؛ (1) «‌بدانید که همانا زندگانی دنیا بازی و سرگرمی و زینت و فخر فروشی بین خودتان و افزون طلبی در اموال و فرزندان است... و زندگانی دنیا جز کالای فریبنده نیست.» ‌

2. متاع فریب: «‌زُینَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَواتِ مِنَ النِّساءِ وَالبَنینَ وَالقَناطیرِ المُقَنطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالفِضَّةِ وَالخَیلِ المُسَوَّمَةِ وَالاَنْعامِ وَالحَرْثِ ذلِکَ مَتعُ الحَیوةِ الدُّنیا»؛ (2) «‌برای مردم، دوستی مشتهیات نفس از زنان و فرزندان و زینتهای طلا و نقره و اسبان نشان خورده و رمه و زراعت زینت داده شده است. آن متاع زندگانی دنیا است.» ‌

3. مار خوش خط و خال: عن امیر المؤمنین علیه السلام أنَّهُ قالَ: «‌مَثَلُ الدُّنیا کَمَثَلِ الحَیةِ لَینٌ مِسُّها وَالسَّمُّ النَّاقِعُ فی جَوفِها یهوی إِلَیهَا الْغَرُّ الْجاهِلُ وَیحْذَرُها ذُو اللُّبِّ الْعاقِلِ؛ (3) مثل این دنیا به مثل ماری می‌ماند که پوستی نرم دارد ولی در درونش زهری کشنده است. انسان نادان به آن رو می‌آورد و خردمند هوشمند از آن دوری می‌کند.» ‌

4. سرای گذر: عن امیر المؤمنین علیه السلام أنَّهُ قالَ: «‌الدُّنْیا دارُ مَمَرٍّ وَالآخِرَةُ دارُ مَقَرٍّ وَالنَّاسُ فیها رَجُلانِ رَجُلٌ باعَ نَفسَهُ فَاَوْبَقَها وَرَجُلٌ ابْتاعُ نَفسَهُ فَأعْتَقَها؛ (4) دنیا سرای گذر است و آخرت سرایی است که در آن می-مانند و مردم در دنیا دو گروهند: گروهی خود را فروخته و به بند آن می‌کشند و گروهی دیگر خود را خریده و آزاد می‌سازند.» ‌

امام خمینی قدس سره، اسطوره دوری از دنیا

یکی از نزدیکان امام نقل می‌کند: «‌یک بار که امام قدس سره برای زیارت به کربلا تشریف برده بودند، ما برای کاری درون خانه ایشان رفتیم. من کنجکاو شدم که ببینم چه چیزی در یخچال منزل امام است. دیدم در یخجال فقط یک قطعه پنیر و یک برش هندوانه است.... اوایل که ایشان به نجف آمده بودند علی‌رغم گرمای طاقت فرسای نجف، به ما اجازه نمی‌دادند که برای منزل ایشان وسیله خنک کننده تهیه کنیم و باید برای خرید هر چیز معمولی و ما یحتاج زندگی بسیار به ایشان اصرار می‌ورزیدیم.» (5) جهان‌ای برادر نماند به کس دل اندر جهانْ آفرین بند و بس مکن تکیه بر ملک دنیا و پشت که بسیار چون تو پرورد و کشت چو آهنگ رفتن کند جان پاک چه بر تخت مردن چه بر روی خاک برخی نتایج دوستی دنیا:

1. تعلقات منفی: عن ابی عبد الله علیه السلام أنَّهُ قالَ: «‌مَنْ تَعَلَّقَ قَلْبُهُ بِالدُّنْیا تَعَلَّقَ قَلْبُهُ بِثَلاثِ خِصالٍ هَمٌّ لا ینْفی وَأمَلٌ لایدْرَکُ وَ رَجاءٌ لا ینَالُ؛ (6) هر کس دلبستگی به دنیا پیدا کند، قلبش به سه ویژگی تعلق می‌یابد؛ اندوهی که پایان نمی‌پذیرد، آرزویی که به دست نمی‌آید و امیدی که به آن نخواهد رسید.» ‌

2. دور شدن از هراس آخرت: عن رسول الله صلی الله علیه و آله أنَّهُ قالَ: «‌مَن أحَبَّ الدُّنیا ذَهَبَ خَوْفُ الاخِرَةِ مِنْ قَلْبِهِ؛ (7) هر کس دنیا را دوست بدارد، ترس آخرت از دلش فرو می‌ریزد.» ‌

.....

[1]. حدید/20. [2]. آل عمران/ 3 [3]. شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج18، ص284، اصول کافی، ج2، ص136. [4]. بحار الانوار، ج78، ص4. [5]. فرازهایی از ابعاد روحی، اخلاقی و عرفانی امام خمینی قدس سره، ص 73. [6]. بحار الانوار، ج73، ص241. [7]. همان، ج6، ص38. الحذر ‌ای غافلان زین وحشت آباد الحذر! الفرار ‌ای عاقلان زین دیو مردم الفرار! عرصه‌ای نا دلگشا و بقعه‌ای نا دل پسند خانه‌ای نا سودمند و تربتی ناسازگار مرگ در وی حاکم و آفات در وی پادشاه ظلم در وی قهرمان و فتنه در وی پیشکار