دعوا زیر بلیت سینما

به گزارش حلقه وصل، سالن‌های سینمای ایران بیش از 70 روز است که به دلیل شیوع کرونا و بنا به تصمیم ستاد ملی مبارزه با کرونا تعطیل است. حالا که فعلا و تا اطلاع ثانوی، خبری از نابودی ویروس کرونا نیست و با الزام به فاصله‌گذاری اجتماعی و تاکیدات بر رعایت نکات بهداشتی، بیشتر کسب و کارها هم دوباره فعالیت خود را از سر گرفتند، زمزمه‌هایی هم مبنی بر بازگشایی سالن‌های سینما از عیدفطر به گوش می‌رسد.

هرچند این بازگشایی احتمالی و البته داوطلبانه، با رعایت ضوابط و مقرراتی نظیر فروش تنها 40 درصدی ظرفیت سالن همراه است. اما فارغ از اینها شائبه دیگری که وجود دارد، افزایش احتمالی و 20 درصدی قیمت بلیت سینماست تا بخشی از ضررهای صنعت سینما و سالن‌های سینما در پی شیوع کرونا جبران شود. البته هنوز هیچ چیز در این زمینه قطعی نیست و تصمیمی در این خصوص اتخاذ نشده است، با این حال این نگرانی وجود دارد که قیمت بلیت سینماها پس از بازگشایی افزایش پیدا کند و تماشاگرانی که در سال 98، 4 درصد کمتر از سال 97 به سینما و فیلم دیدن در سالن‌ها روی خوش نشان داده بودند، بیشتر از قبل با سینما قهر و بخش صنعتی سینمای ایران را با خطر جدی تری روبه‌رو کنند. یکی از انتقادات مهمی که همواره و به‌ویژه در سال‌های اخیر به سینمای ایران وارد می‌شود، افزایش تقریبا هر ساله قیمت بلیت است. منتقدان معتقدند این افزایش قیمت، لزوما متناسب با نرخ تورم در ایران نیست و پای انگیزه‌های مالی برخی سینماداران مطرح است. عده‌ای حتی بدبینانه‌تر به ماجرا نگاه می‌کنند و افزایش مدام قیمت بلیت سینما در ایران را با ثبات قیمت بلیت یا افزایش بسیار اندک قیمت بلیت در کشورهای پیشرفته همچون آمریکا، ژاپن و برخی کشورهای اروپایی مقایسه و از شرایط داخلی گلایه می‌کنند.

به عنوان مثال در یکی از این گزارش‌ها ذکر شده که قیمت بلیت سینما در ایران از 26 سال گذشته تاکنون، 592 درصد رشد داشته، درحالی‌که کشور ژاپن یکی دو سال قبل و تنها پس از 26 سال، بهای بلیت سینمایشان را کمتر از یک دلار افزایش داد. در این گزارش می‌خواهیم سیر افزایش قیمت بلیت سینما از ابتدای انقلاب تا امروز را بررسی کنیم و منصفانه به همه وجوه و نکات مثبت و منفی آن بپردازیم و این که واقعا افزایش قیمت بلیت سینما در ایران، تابع چه شرایطی است و آیا به نسبت رشد نرخ تورم غیرمنصفانه است یا نه.

گران یا ارزان؟

اول به همین قیمت فعلی بلیت سینما نگاهی می‌اندازیم: 20هزارتومان. البته این بلیت پردیس‌ها و سینماهای مدرن تا قبل از تعطیلی سینماهاست و قیمت بلیت سینماهای درجه یک و 2 کمتر از این رقم است. به اینها قیمت بلیت شناور و روزها و سئانس‌های نیم بها را هم اضافه کنید. با این حال حتی اگر ما سقف آخرین قیمت بلیت در سینمای ایران را همان 20هزارتومان هم درنظر بگیریم، سوال اینجاست آیا این رقم تنها در مقایسه با دیگر محصولات سرگرمی و فرهنگی، عدد گرانی است یا نه؟ آیا وقتی بلیت کنسرت‌های موسیقی تقریبا از صدهزارتومان شروع می‌شود و بالا می‌رود و قیمت یک نمایش و تئاتر حداقلی با چهره‌های ناشناخته حدود 50هزارتومان است و قیمت بازی‌های رایانه‌ای هم به‌طور معمول از 20هزارتومان بیشتر است، قیمت 20هزارتومانی بلیت سینما رقم نامتعارف و گرانی است؟ در این زمینه می‌توان به قیمت کتاب هم اشاره کرد که در این سال‌ها افزایش چشمگیری داشته و دیگر کمتر کتاب خوب و مفیدی را می‌توان در بازار نشر پیدا کرد که قیمتش از20هزارتومان کمتر باشد. با این اوضاع و احوال و مقایسه در حوزه فرهنگی و سرگرمی، اتفاقا کمترین نرخ متعلق به قیمت بلیت سینماست.

ما یا سامورایی‌ها ؟

حالا همین بلیت 20 هزارتومانی ما را بگذارید جلوی بلیت سینمای ژاپنی‌ها که 1900 ین معادل 5/17 دلار است. شما اگر برمبنای دلار، قیمت بلیت سینما در ایران و ژاپن را مقایسه کنید هم نتیجه جالب توجه است و رای به مظلومیت قیمت بلیت سینما در ایران می‌دهید، چرا که قیمت بلیت سینما در ژاپن، به پول ایران می‌شود 262 هزار و 500 تومان ناقابل! درحالی‌که اینجا نیاز است برای ورود به سینما و تماشای فیلم، تنها 20 هزارتومان بپردازید. هرچند این تفاوت رقمی فاحش و بارز، صرفا می‌تواند ظاهر ماجرا باشد و مقایسه کیفیت و جذابیت فیلم‌های وطنی و ژاپنی و کیفیت سالن‌های سینمای ایران و سرزمین آفتاب تابان و البته میزان درآمد ژاپنی‌هابحث دیگری است.

امان از این تورم

در یکی از همین گزارش‌های رسانه‌ای مخالف افزایش قیمت بلیت سینما در ایران که ذکرش در ابتدا رفت، ذکر شده که قیمت بلیت در ایران در طول این سال‌های اخیر و در حدود سه دهه 592 درصد رشد داشته و عنوان شده این افزایش قیمت بلیت ارتباطی هم به تورم داخلی ندارد. اینجا می‌خواهیم کمی دقیق‌تر و مستندتر به ماجرا نگاه کنیم و ببینیم آیا واقعا افزایش قیمت بلیت سینما تناسبی با نرخ تورم سالانه داشته یا نه.

قبل از هر چیز چند پرسش ساده مطرح می‌کنیم تا به عدد و رقم‌های رسمی‌تر برسیم. اگر مبنای افزایش قیمت بلیت سینما را در این گزارش از ابتدای انقلاب بدانیم، اولین سوال این است که آیا دیگر کالاها، اقلام و خدمات مصرفی و... از آن تاریخ تاکنون، ثبات رقمی داشته است؟ اگر کالاها و خدمات و دستمزد حرفه‌های مختلف در طی این سال‌ها ، همگام یا تا حدودی متناسب با رشد نرخ تورم بی رویه، افزایش پیدا کرده، چرا قیمت بلیت سینما تابع این فضای آشفته اقتصادی نباشد و افزایش پیدا نکند؟ آیا وقتی تورم و گرانی هر محصولی در کشور، بدون کنترل و نظارت دولتی بلافاصله روی اقلام و خدمات دیگر اثر می‌گذارد، ثبات و حفظ قیمت بلیت سینما امری مقدور و شدنی است؟

افزایش قیمت بلیت سینما تابع شرایط اقتصادی کشور و به دلیل رشد سرسام آور نرخ تورم، مساله ای ناگزیر است و بیش از آن که خواست سینمادار، تهیه کننده و پخش کننده باشد، به اجبار موجود و فشار اقتصادی اتفاق می‌افتد.

اگر قیمت بلیت سینما از سال 57 تا سال 98 تقریبا هر ساله افزایش پیدا کرده و در کشورهایی نظیر آمریکا، ژاپن و کشورهای اروپایی افزایش چشمگیری پیدا نکرده و سال‌ها با ثبات قیمت بلیت سینما در آن جا روبه‌روییم، باید پس‌زمینه و شرایط اقتصادی کشورها نیز با یکدیگر مقایسه شوند. در ایران به دلایل زیادی همچون جنگ تحمیلی، تحریم‌های اقتصادی مداوم و ناتوانی برخی دولت‌ها ، با رشد بی رویه نرخ تورم در هر سال مواجه بودیم و این وضعیت کماکان هم ادامه دارد. بنابراین بطور ناخواسته این وضعیت بر صنعت سینما و سینماداری هم تاثیر می‌گذارد که افزایش قیمت بلیت سینما یکی از تبعات و اثرات منفی آن است.  رشد قیمت بلیت سینما در ایران در حدود سه دهه گذشته، طبق گزارشی که یکی از رسانه‌ها ذکر کرده، 592 درصد اعلام شده است، اما وقتی نرخ تورم همین سه دهه و چند سال قبل تر (ما سال 57 را مبنا قرار داده ایم) را تا سال 98 جمع می‌کنیم به نتیجه جالبی رسیدیم. بنا به نرخ تورم و شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی موجود در سایت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران که نرخ تورم از سال 1315 در آن قابل مشاهده است، نرخ رشد تورم از 57 تا 98، 800 درصد بوده است! این درحالی است که نرخ رشد قیمت بلیت سینما حدود 600 درصد بوده، بنابراین نه تنها قیمت بلیت سینما چندان هم مطابق با میزان تورم سالیانه کشور در این سال‌ها پیش نرفته، بلکه سینماداران می‌توانند در این زمینه مدعی منتی هم باشند که قیمت بلیت سینما را بیشتر از اینها افزایش نداده اند.  

نکته دیگر این است که آیا افزایش قیمت بلیت سینما در همه این سال‌ها ، مساوی با ریزش مخاطب سینما بوده که جواب منفی است. چرا که سال‌هایی داشتیم که باوجود افزایش قیمت بلیت سینما، تعداد مخاطبان سینما هم رشد داشته است. شاید شیب تقریبا ملایم این افزایش قیمت در هر سال طوری بوده که مخاطب سینمارو چندان فشار این رشد قیمت بلیت را احساس نمی‌کند و به عنوان مثال اگر سال قبل، 15 هزارتومان برای خرید بلیت سینما هزینه می‌کرد، حالا از عهده خرید بلیت 20 هزارتومانی هم برمی‌آید و این افزایش قیمت بلیت، چندان برای او محسوس و دشوار نیست. ضمن این که آن علاقمندان جدی تر و واقعی تر سینما که برای کالاها و اقلام غیرضروری تری هم در طول سال هزینه می‌کنند، هزینه کردن برای سینما مساله غامض و غیرقابل هضمی نیست. شاید درصدی از مردم به دلیل توان و بنیه مالی و اقتصادی ضعیف، با افزایش قیمت بلیت‌های سینمای ایران امکان حضور در سالن‌های سینما را نداشته باشند که باز اگر برخی هزینه‌های غیرضروری آنها را کنار بگذاریم، این هزینه کرد و فیلم دیدن در سینما فشار اقتصادی چندانی بر آنها وارد نخواهد کرد.

ما در جدول روبه‌رو، روند افزایش قیمت بلیت سینما در ایران را از سال 57 بررسی کرده ایم و این که همچنین هرسال هر ایرانی چند بار در به سینما رفته است. اعداد و ارقام این جدول برگرفته از سالنامه‌های آماری واحد پژوهش دفتر مطالعات و دانش سینمایی سازمان سینمایی است.

به فکر مردم هم باشید

با این همه و نرخ تقریبا منطقی افزایش قیمت بلیت سینما در ایران باتوجه به نرخ بی رویه رشد تورم، حق و حقوق مردم و تماشاگران سینما نباید فراموش و تضییع شود. اگر بنا به افزایش ناگزیر قیمت بلیت سینما در هر سال است، حتما باید مخاطبان با فیلم‌های بهتر و جذاب‌تری روبه‌رو شوند و هزینه ای که برای سینمارفتن می‌کنند، باید ارزش فیلم را داشته باشد. وگرنه بهتر از هرکسی می‌دانیم که فیلم‌های زیادی در طول سال در سینمای ایران، اکران می‌شود که واقعا ارزش نیمی از 20هزارتومان را هم ندارند. همچنین کیفیت سالن‌های سینما و سرویسی که برای مخاطبان ارائه می‌شود هم قطعا باید منطبق با این افزایش قیمت بلیت باشد. این درحالی است که می‌دانیم بسیاری از سالن‌های سینما در ایران، وضعیت نامناسبی دارند و تجهیزات خوب و مناسبی برای فیلم دیدن و راحتی تماشاگران ندارند.

بحث مهم دیگر، کمبود ظرفیت نمایشی در سینماهای کشور است و بسیاری از شهرهای ایران فاقد سینما هستند. اگر دولت، سینماسازی را جدی بگیرد و همه نقاط کشور از سینما بهره مند باشند و فیلم‌ها بدون معطلی در این ظرفیت اکران شوند، در آن‌صورت شاید حتی نیاز به این افزایش مدام قیمت بلیت سینما هم نباشد و میزان استقبال مخاطبان و سوددهی فیلم‌ها به حدی باشد که حتی باوجود کمترین میزان قیمت بلیت هم چرخ صنعت سینما بدون مشکل بچرخد. فقدان اکران فیلم‌های خوب خارجی هم یکی دیگر از بخش‌های این پازل است. اما آنچه اهمیت دارد و می‌تواند در این زمینه موثر باشد، حمایت موثر دولت است. دولت و ارشاد و سازمان سینمایی می‌توانند هم به کمک سینماداران و صاحبان فیلم‌ها بیایند و با تقبل بخشی از هزینه‌ها از افزایش هرساله قیمت بلیت سینما جلوگیری کنند و هم با این کار، به نفع مردم علاقه‌مند به سینما عمل خواهند کرد و باعث افزایش جمعیت سینمارو خواهند شد. نقش مهم بازوهای سینمایی دولت به ویژه در همین روزهای بازگشایی سینماها مشخص می‌شود و آنها باید با ورود به این موضوع، جلوی هرگونه افزایش قیمت بلیت را دست کم تا پایان سال بگیرند و نقش مهمی در اعتمادسازی دوباره مردم به سینماها و رونق صنعت سینما در ایران داشته باشند.