نظر مراجع تقلید درباره روزه ماه مبارک رمضان در ایام شیوع کرونا

به گزارش حلقه وصل، روزه گرفتن یکی از واجبات و ستون دین اسلام است، مسلمانان ۱۱ ماه به خوردن و آشامیدن می‌پردازند و از نعمت‌های الهی بهره‌مند می‌شوند و یک ماه را بنا به دستور شرع  باید روزه‌داری کنند.

روزه سبب می شود تا انسان روح خود را از هر گونه فساد و آلودگی پاک کند، به اعتقاد کارشناسان تغذیه، روزه‌داران با پیروی از تغذیه درست در ماه رمضان می‌توانند به اهداف سلامتی مانند افزایش سوخت‌ و ساز چربی‌ها، کاهش وزن در افراد چاق، کاهش فشارخون، درمان بیماری‌های دستگاه گوارش، کاهش کلسترول خون و ورم مفاصل و حتی بهبود سلامت روان دست پیدا کنند.

همانطور که خداوند روزه را واجب کرده است همان طور هم گرفتن روزه برای افرادی که عذر شرعی مانند بیماری و یا مسافرت و غیره دارند را جایز ندانسته است.

اخیراً بحثی در فضاهای مجازی با موضوع حکم روزه در ماه رمضان بر فرض خوف روزه‌دار از گرفتن یا تشدید مرض ناشی از ویروس کرونا به‌واسطه روزه گرفتن مطرح است که مراجع تقلید نظر خود را در مورد روزه‌داری در این ایام با شرایط وجود کرونا اعلام کرده‌اند.

آیت‌الله صافی گلپایگانی، به سوالی در مورد حکم روزه ماه مبارک رمضان در ایام کرونا پاسخ دادند که متن استفتا و پاسخ این مرجع تقلید به این شرح است:

 محضر مبارک حضرت آیت الله صافی گلپایگانی مد ظله العالی

سلام علیکم؛احتراماً با توجه به اطلاعیه فرهنگستان علوم پزشکی که روزه را زمینه‌ساز ابتلا به کرونا تشخیص نداده‌اند، در وضع فعلی، آیا روزه ماه مبارک رمضان واجب است؟

پاسخ معظم له:

به‌طور کلی روزه برای هر مسلمانی در ماه مبارک رمضان واجب است و افطار بدون عذر شرعی  علاوه بر قضا، کفّاره عمد دارد. بلی، اگر کسی خوف عقلائی ضرر ابتلأ به بیماری یا تشدید آن داشته باشد افطار نماید و قضاء آن را بجا آورد. 

آیت‌الله سبحانی به سوالی در مورد حکم روزه ماه مبارک رمضان در ایام کرونا پاسخ دادند که متن استفتا و پاسخ این مرجع تقلید به این شرح است:

استفتاء:

در آستانه ماه مبارک رمضان و با توجه به شیوع ویروس_کرونا، استدعا دارد حکم روزه در این ماه در مورد موارد ذیل را بیان فرمایید:

اگر به تشخیص گروه بزرگی از پزشکان متخصص یا وزارت بهداشت، روزه موجب تشدید بیماری ناشی از ویروس کرونا شود؟

اگر به تشخیص گروه بزرگی از پزشکان متخصص یا وزارت بهداشت، روزه موجب افزایش احتمال ابتلا به بیماری کرونا و خوف زیان شود؟

اگر از نظر پزشکان و یا وزرات بهداشت، روزه موجب تشدید بیماری و یا افزایش احتمال گرفتن بیماری باشد، ولی فرد چنین باوری نداشته باشد، آیا می تواند از نظر پزشکان تمرد کند؟

اگر مکلفی به دلیل تشدید بیماری و یا خوف ابتلا به بیماری، روزه نگیرد، حکم روزه های نگرفته در این شرایط چیست؟

پاسخ معظم له:

با تشکر از توجه آقایان به این مسئله، فعلاً نمی توان تصمیم قطعی گرفت تا وضع در آینده روشن تر شود، احیاناً ممکن است برخی بخواهند این موضوع را بهانه ای برای روزه خواری قرار دهند.

در متن استفتایی که از آیت‌الله علوی گرگانی آمده است: با توجه به شیوع ویروس کرونا و توصیه پزشکان به مصرف مداوم آب تا گلو خشک نشود (زیرا خشکی گلو ابتلا به بیماری را آسان می‌کند) و جلوگیری از ضعیف شدن بدن، روزه ماه مبارک رمضان امسال چه حکمی دارد؟

مرجع تقلید شیعیان در پاسخ آورده است: روزه از تکالیف واجب الهی است که به‌راحتی از عهده مکلف ساقط نمی‌شود لذا نمی‌توان به‌صرف احتمال ضرر آن را ساقط دانست ولی اگر فردی با نظر پزشکان متخصص ظن قوی عقلایی می‌دهد که روزه باعث تشدید بیماری و یا مبتلا شدن به این بیماری می‌شود می‌تواند روزه نگیرد و بعداً باید قضای آن را به‌جا آورد و نباید این موضوع بهانه‌ای برای فرار از روزه گرفتن باشد.

متن سوال از آیت‌الله وحید خراسانی درباره حکم روزه گرفتن در ایام شیوع کرونا بدین شرح است:

با توجه به شیوع بیماری کرونا در این روزها، اگر خدای ناکرده این وضعیت ادامه داشته باشد، حکم روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان امسال چیست؟

این مرجع تقلید شیعیان در پاسخ بیان کرد:

کسی که می‌داند روزه برای او ضرر ندارد اگرچه پزشک بگوید ضرر دارد، باید روزه بگیرد. و کسی که یقین یا گمان به ضرر مورد اعتنا یا ترس آن را که منشأ عقلایی [علت به‌جایی] داشته باشد دارد اگر چه پزشک بگوید ضرر ندارد نباید روزه بگیرد و اگر هم روزه بگیرد صحیح نیست مگر اینکه روزه برای او ضرر نداشته و قصد قربت کرده باشد که در این صورت روزه‌اش صحیح است.

اگر انسان احتمال بدهد که روزه برایش ضرر قابل اعتنا دارد و از آن احتمال ترس برای او پیدا شود چنانچه احتمال او عقلایی باشد [احتمال بجا] نباید روزه بگیرد و اگر روزه بگیرد باطل است مگر در صورتی که ضرر نداشته و قصد قربت کرده باشد.

آیت‌الله شبیری زنجانی به استفتائاتی پیرامون «روزه ماه رمضان در دوران شیوع کرونا» پاسخ گفت که متن سوال و پاسخ این استاد سطوح عالی حوزه بدین شرح است:

سوال: با توجه به شیوع ویروس خطرناک کرونا و گفته‌های پزشکان مبنی بر تقویت بدن برای جلوگیری از اثر کردن ویروس، آیا در ماه رمضان امسال می‌شود روزه نگرفت؟

جواب: اگر بنا به گفته پزشکان متخصص، روزه گرفتن برای فردی، احتمال ابتلای او به این بیماری و آسیب دیدن وی را افزایش دهد، نباید روزه بگیرد و این مسئله در رساله عملیه هم آمده است. البته نباید مرتکب تظاهر به روزه‌خواری شده و به ماه مبارک بی‌احترامی کند.

همچنین اگر با تغییر شرایط، مثلاً با ماندن در منزل، تحرک کمتر، رعایت نکات بهداشتی و مصرف غذاها و نوشیدنی‌های تقویتی، بتواند احتمال متعارف ضرر را دفع کند و ایجاد چنین شرایطی موجب مشقت شدید نشود، باید چنین کند و روزه بگیرد.

آیت‌الله مکارم شیرازی به استفتائاتی پیرامون «روزه ماه رمضان در دوران شیوع کرونا» پاسخ گفت که متن سؤال و پاسخ این مرجع تقلید شیعیان بدین شرح است:

در صورتی که واقعاً روزه گرفتن خوف ضرر داشته باشد (آن هم به‌تصدیق اطبای حاذق و متدین)، در این صورت می‌توانند روزه نگیرند، البته مبادا اشخاص این موضوع را بهانه‌ای برای روزه‌خواری قرار دهند.

آیت‌الله نوری‌همدانی به استفتائی در مورد چگونگی روزه مؤمنین در ماه مبارک رمضان با توجه به بیماری کرونا پاسخ داد که متن پاسخ به این شرح است:

در روزهای اخیر مکرر عرض شد که روزه یکی از اعمال واجبی است که برای افرادی که شرائط دارند، واجب است، مگر اینکه در سفر و یا بیمار باشد و یا اینکه در وضعیتی باشد که اگر روزه بگیرد خوف آن را داشته باشد که بیمار شود و یا بیماریش تشدید شود.

به نظر اینجانب ملاک خوف از بیماری یا تشدید بیماری است و خوف باید منشأ عقلایی داشته باشد یا پزشک متعهد و متدین تشخیص دهد و در چنین شرایطی وجوب روزه برداشته خواهد شد و اگر بگیرد عمل حرام انجام داده است.

همانطور که اگر سالم باشد و خوف ضرر و بیماری نداشته باشد واجب است بگیرد و ترک آن کفاره دارد و اگر کسی هم به هر عنوان نمی تواند روزه بگیرد حق روزه‌خواری را در جامعه ندارد و حفظ حرمت ماه مبارک رمضان ضروری است.